اذیت کردن خداوند

سؤال

طبق آیه۵۷ از سوره احزاب، معنی اذیت کردن خدا چیست؟ و چرا از فعل مضارع که دلالت بر استمرار می‌کند استفاده شده است؟

آزار دادن خداوند که در آیه ۵۷ سوره احزاب آمده است معناهای متفاوتی دارد از جمله: اذیت کردن اولیاء خداوند. کفر و شرک که سبب خشم خداوند می‌شود. آزار دادن پیامبر(ص) که پنداری آزار دادن خداوند است.

متن آیه

﴿ إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَه وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا

آنها که خدا و پیامبرشان را آزار می‌دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و برای آنها عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده است.

احزاب:۵۷

﴾

احتمالات درباره معنای آزار دادن خداوند

آزار خدا و پیامبر در آیه شریفه (ص) با صیغه مضارع که نشانگر استمرار می‌باشد آمده است. آزرده شدن خداوند متعال سؤال برانگیز است. چرا که خداوند از عوامل خارجی منفعل و متأثر نمی‌شود. به همین جهت مفسران در معنی عبارت «یؤذن الله …» اقوال و احتمالاتی ذکر کرده‌اند که می‌توان آنها را به شرح زیر جمع‌بندی کرد:

۱. بعضی احتمال داده‌اند مراد از «یؤذون الله» آزار اولیاء خداست و در واقع کلمه اولیاء مضاف محذوف است و حذف مضاف و نسبت دادن آزار به خود خدا برای تعظیم (بزرگ داشت) اولیاء الله می‌باشد.

۲. احتمال دیگری که ذکر شده است این است که مراد، آزار رسول خدا(ص) می‌باشد و به جهت تعظیم و بزرگ داشت پیامبر، اذیت شدن را خدا به خود نسبت داده است و اذیت آن حضرت را همانند اذیت خودش قرار داده است. و از ظاهر فرمایش علامه طباطبائی (ره) چنین استفاده می‌شود که این احتمال را پذیرفته‌اند.

۳. برخی نیز احتمال داده‌اند که مراد از «یؤذون الله» عبارت است از کفر، شرک، ترک دین، مخالف با اوامر و نواهی و توهین به مقدسات.

۴. بعضی احتمال داده‌اند که مراد نسبت‌های ناروا دادن به خداست. مانند اینکه یهودیان می‌گفتند عزیر پسر خدا است. و نیز مسیحیان می‌گفتند مسیح پسر خدا است و...

۵. در بعضی از تفاسیر نیز مقصود از «یؤذون الله و رسوله» انجام آنچه که در نزد خدا و رسول خدا (ص) ناپسند است، دانسته‌اند. مانند: کفر، انواع گناهان و انکار نبوت و شریعت و …. به نظر می‌رسد این احتمال از همه احتمالات ذکر شده جامع تر است و همه آنها را دربردارد.

و اگر مراد اذیت خود خدا باشد قطعاً منظور این نیست که خدا هم مانند سایر موجودات (بشر و …) اذیت و رنجیده شود بلکه این تعبیر موافق با تعابیر عرفی ما انسان هاست یعنی چون ما انسان‌ها مخالفت کردن با کسی و انجام کاری بر خلاف اراده او را اذیت آن شخص می‌دانیم، خداوند متعال نیز طبق عرف بشری با ما سخن گفته و فرموده است: «الذین یؤذون الله …» و به تعبیر دیگر مراد از اذیت خدا انجام کاری است که اگر در مورد غیر خدا انجام گیرد موجب آزار و اذیت او گردد.

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه، آیت الله ناصر مکارم و دیگران، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۷.

۲. تفسیر راهنما، اکبر هاشمی رفسنجانی و دیگران، بوستان کتاب، ج۱۴.

۳. طباطبایی، علامه محمد حسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۰۷ و ج۱۶، ص۳۳۲.