آیات قرآن درباره امام حسین(ع)

سؤال

آيا در قرآن نام و يادي از امام حسين(ع) شده است؟

در بسياري از كتب تفسير و حديث و تاريخ، امام حسين(ع) از جمله مصاديق بارز آيه تطهير، مباهله، مودت، اطعامو كلمات و آيات پاياني سوره فجر دانسته شده، و روايات معتبري در اين باره نقل كرده‎اند. درباره آيات پاياني سوره فجر رواياتي نقل شده است كه اثبات كننده اين معناست كه اين آيات درباره حضرت سيدالشهداء امام حسين(ع) است در تفسير «البرهان» چنين آمده است:

امام صادق(ع) فرمود: اقرؤا سوره الفجر في فرائضكم و نوافلكم فانها سوره الحسين بن علي، سوره فجر را در نمازهاي واجب و نيز نماز مستحب خود بخوانيد؛ چرا كه اين سوره، سوره حسين بن علي است.

پس از اين كلام امام صادق و تحريض و تشويق مخاطبين به خواندن سوره فجر در نمازهايشان با اين كلام زيبا و دلنشين و همراه با دعاي «وارغبوا فيها رحمكم الله»؛ از سرشوق و رغبت به اين امر اقدام نماييد. خداوند شما را مورد رحمت و لطف قرار دهد، يكي از اشخاص حاضر در مجلس سؤالي مي‎نمايد ـ كه چه بسا سؤال بسياري از ماها نيز باشد؛ سؤال مي‎كند: چگونه اين سوره، سوره اختصاصي حسين بن علي شد؟

امام صادق(ع) فرمود: شما مگر اين بخش از آيه و كلام خداوند را نشنيده‎ايد كه مي‌فرمايد: «يا ايتها النفس المطمئنه ارجعي الي ربك راضيه مرضيه فادخلي في عبادي وادخلي جنتي» انما يعني الحسين بن علي ـ عليهما السّلام ـ فهو ذو النفس المطمئنه الراضيه المرضيه و اصحابه من آل محمد ـ صلوات الله عليهم ـ الرضوان عن الله يوم القيامه و هو راض عنهم، و هذه السوره في الحسين بن علي و شيعته و شيعه آل محمد خاصه، امام صادق(ع) در تفسير آيه مي‌فرمايد: اين آيه درباره حسين بن علي ـ عليهما السّلام ـ است؛ چرا كه آن بزرگوار صاحب نفس مطمئنه بود و از خدا راضي بود و خدا نيز از او راضي بود، و ياران آن بزرگوار از خاندان محمد(ص) از خداوند راضي بودند و خداوند نيز از آن‌ها راضي بود، و اين سوره فقط درباره حسين بن علي و شيعيان او و شيعيان آل محمد(ص) مي‌باشد.

و در پايان روايت، امام صادق(ع) مي‎فرمايند: من ادمن قراءه الفجر كان مع الحسين في درجته في الجنه، ان الله عزيز حكيم، هر كس در خواندن سوره فجر مداومت داشته باشد، با امام حسين در درجه‎اش در بهشت خواهد بود، به درستي كه خداوند بر هر چيز توانا و به هر امري دانا است.

در روايت ديگري كه از ابوبصير از امام صادق(ع) نقل شده است، امام صادق(ع) مي‌فرمايد: يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّه ؛ ارْجِعِي إِلى‏ رَبِّكِ راضِيَه مَرْضِيَّه » الآيه يعني الحسين ابن علي ـ عليهما السّلام ـ مراد از «نفس المطمئنه» كه از خداوند راضي و خداوند نيز از او راضي است، حسين بن علي(ع) است در اين آيات، كلمه «نفس المطمئنه» نقش كليدي و محوري دارد به طوري كه فهم معناي آيه تا حدود زيادي به روشن شدن معناي اين واژه بستگي دارد، و چه بسا وجود اين كلمه در اين آيه موجب تفسير و بيان شأن نزول آيه، درباره حسين بن علي(ع) گرديده است، و آن حضرت مصداق اتم و اكمل آن به حساب آمده است.

سؤالي كه در اينجا مي‌تواند مطرح شود اين است كه چه امري باعث اين تقريب و تقارن گرديده است؟ و چرا حسين بن علي(ع) از ميان معصومين(ع) به عنوان مصداق اين آيه معرفي گرديده است؟

در پاسخ بايد گفت: با توجّه به آنچه كه در تاريخ عاشورا به فراواني نقل گرديده است كه از يك سو براي حادثه عظيم عاشورا، هيچ واقعه و حادثه‎اي به عنوان نظير و مانند و شبيه سراغ نداريم، و مصيبت بزرگي كه در اين رويداد عظيم تاريخي بر خاندان عصمت و طهارت(ع) وارد گرديد، در تاريخ نمونه ديگري ندارد، و از ديگر سو، قرباني بزرگ اين حادثه حضرت سيدالشهداء(ع) بود كه در سهمگين‎ترين حالات و لحظات و شكننده‎ترين ماجراهاي اين حادثه، در نهايت اطمينان و آرامش نفس بود، به طوري كه در روايت راويان شاهد حادثه آمده است كه هر چه اين حادثه به پايان خود كه شهادت حضرت سيدالشهداء(ع) بود نزديك‎‎تر مي‎شد، چهره دلرباي امام، زيباتر و برافروخته‎تر مي‎شد، و براي لقاي پروردگار آماده‎تر.

از اتفاقات سهمگين و تزلزل آفرين آن حادثه در چهره امام، ذره‎اي سستي و ضعف و يا بي‎صبري و جزع و شكوه ديده نشد و در عوض در اين ماجرا از ابتدا تا انتها ميزان تسليم و صبر آن حضرت كه ناشي از اطمينان و آرامش نفس بود، افزوده‎تر مي‎شد. و اين جمله آخر آن حضرت در لحظات پاياني عمر شريفش شنيدني و زيباست: صبراً علي قضائك يا ربّ لا اله سواك يا غياث المستغيثين، مالي ربّ سواك و لا معبود غيرك، صبراً‌علي حكمك، بر قضاي تو شكيبا هستم! پروردگارا! معبودي جز تو نيست، اي پناه بي‎پناهان! من غير از تو پروردگار و معبودي ندارم، برخواست و اراده تو شكيبا هستم.

مطالعه بيشتر

ـ تفسير قمي تأليف علي بن ابراهيم قمي، ج۲، ص۴۲۲.