گریه حضرت فاطمه(س) برای امام حسین(ع) تا قیامت

سؤال

الف:آیا طبق برخی روایات، حضرت زهراء(س) در حال حاضر نیز برای امام حسین(ع) گریه می-کند، به طوری که در زمان گریه اگر خداوند، عالم را توسّط ملائکه حفظ نکند، عالم به هم می‌ریزد؟ ب: اگر امام حسین(ع) در حال حاضر، در پیش خداست، چرا فاطمه زهرا(س) برای او گریه می‌کند؟

متن و ترجمه

«...یا أبا بصیر إذا نظرتُ إلی وُلْدِ الحسین أتانی ما لا أملکه بما اُتی إلی أبیهم وإلیهم، یا أبا بصیر إنّ فاطمة(س) لتبکیه وتشهق ، فتَزْفِر جهنَّم زَفْرَة لولا أنَّ الخَزَنة یسمعون بُکاءَها وقد استَعدُّوا لذلک مَخافة أنْ یخرج منها عُنُق أو یَشْرَر دُخانها فیحرق أهل الأرض فیَکْبَحونها ما دامَتْ باکیة، و یزجُرونها ویستوثِقون من أبوابها مَخافةً علی أهل الأرض، فلا تَسْکنْ حتّی یسکن صوتُ فاطمة(س)...»

« امام صادق(ع): ... ای ابا بصیر، فاطمه(س) بر امام حسین(ع) گریست و ضجّه زد و به دنبال آن جهنم فریادی کشید که فرشتگان حافظ و نگهبان بر آن، صدای گریه دوزخ را شنیدند و سریع آماده شدند آن را کنترل کنند، زیرا احتمال آن بود که از درون دوزخ آتش زبانه بکشد، یا دود آن بیرون رفته و اهل زمین را بسوزاند. بنابراین، تا زمانی که دوزخ گریان و نالان است، فرشتگانِ حافظ آن را مهار کرده و به دلیل نگرانی که برای اهل زمین دارند، آن را محافظت نموده و درب‌های آن را محکم بسته‌اند؛ ولی با این همه، دوزخ ساکت و آرام نمی‌شود، مگر زمانی که صدای فاطمه(ع) آرام گردد…» »

بررسی سند

حدیث گریه حضرت فاطمه(س) برای امام حسین(ع) تا قیامت، در کتاب کامل الزیارات نوشته ابن قولویه از امام صادق(ع) نقل شده است. یکی از راویان در سلسله‌سند این حدیث، عبدالله بن عبدالرحمن اَصَمّ است، که نجاشی رجال‌نگار شیعه، او را ضعیف و غلوکننده دانسته است. ابن غضائری نیز او را ضعیف و دروغگو معرفی کرده است. بنابراین، این حدیث را از نظر سند ضعیف شمرده‌اند.

بررسی محتوا‌

حدیث گریه فاطمه(س) برای امام حسین(ع) تا قیامت، اگر چه از نظر سند ضعیف است، ولی از نظر محتوا با عقاید شیعه و دیگر روایات سازگار دانسته شده است.

عالمان شیعه معتقدند گریه حضرت فاطمه(س) بر امام حسین(ع) با آیه ۱۶۹ سوره آل عمران که شهیدان را زنده معرفی کرده، ناسازگار نیست؛ زیرا گریه نشانه عاطفه و محبت است. روایات زیادی وجود دارد که فرشتگان بر امام حسین(ع) گریه می‌کنند. همچنین روایات زیادی است که پیامبر(ص)، امام علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و امام حسن(ع) قبل از شهادت امام حسین(ع) برای او گریه کرده‌اند. بنابراین، گریه حضرت فاطمه(س) تا قیامت را دور از ذهن ندانسته‌اند.

برخی نیز معتقدند عالم برزخ که جایگاه انسان تا رسیدن قیامت است، تا حدودی ویژگی‌های دنیا را نیز دارد. برزخیان مانند زندگان، البته متناسب با زندگی برزخی، می‌خورند و می‌آشامند و با یکدیگر سخن می‌گویند و نشست و برخاست دارند؛ بنابراین شاد شدن و گریه کردن نیز از ویژگی‌های عالم برزخ است و تا وقتی که قیامت رخ ندهد، حضرت فاطمه(س) و اهل بیت(ع) نسبت به مصیبت‌های وارد شده بر امام حسین(ع) غمگینند و گریه می‌کنند؛ اگرچه می‌دانند امام حسین(ع) در پیشگاه خدا است.

پیامبراکرم(ص) می‌فرماید: چون روز قیامت فرا رسد، دخترم فاطمه(س)‏، به همراه جمعی از بانوانی- که با او نسبتی دارند- قدم در محشر می‌گذارند، و از جانب حق به او خطاب می‌شود که وارد بهشت شو! گوید که: قدم در بهشت نمی‌گذارم، مگر آنکه بدانم پس از من بر سر فرزندم- حسین علیه السّلام- چه آوردند، به او خطاب می‌شود که: در میانه محشر نگاه کن! و او حسین علیه السّلام را می‌نگرد که به پا خاسته ولی سر در بدن ندارد، دخترم- فاطمه‏ (با دیدن این صحنه دلخراش) شیون می‌کند و من نیز با شنیدن شیون او، فریاد برآورم و بخروشم، و بر اثر ضجّه و بیقراریهای ما، همه فرشتگان به فریاد آیند، و خداوند به خاطر بیتابی ما به قهر آید و از سر خشم به نوعی از آتش (دوزخ) که «هبهب‏» نام دارد و هزار سال (به امر خدا در آن) دمیده‌اند، لحظه‌ای از افروختن بازنمانده است و هیچ غم و اندوهی از (گرفتاران به) آن جدا نمی‌شود فرمان می‌دهد که قاتلان حسین را- اگر چه حاملان قرآن باشند- در کام خود فرو کشد، و چون چنین کنند به خروش آید و آنان نیز خروشیدن آغاز کنند، با نعره او هم آوا شوند و با غرّش او در غرّش آیند، آنگاه سخن در آیند و با زبانی گویا و کلامی رسا (به ناله در آیند) که: پروردگارا! چرا پیش از آنکه بت پرستان را به این آتش (هبهب‏) کیفر دهی، به عقوبت ما پرداختی و آن را بر ما چیره ساختی؟! به آنان از جانب پروردگار خطاب می‌شود که: براستی، آن که می‌داند با کسی که نمی‌داند، همانند و برابرست.

ثالثاً: فضائلی که برای گریه کنندگان بر ابا عبدالله(ع) در روایات وارد شده است را نمی‌توان فقط مختص اهل زمین دانست، خصوصاً مختص کسانی که بعد از شهادت امام حسین(ع) در دنیا زنده بودند و بر ایشان گریه کردند، بلکه مؤمنینی که قبل از امام حسین(ع) از دنیا رفتند، چه پیامبران و اوصیا و چه پیروان آنها، همه دوست دارند بر آن فیض، نایل شوند، پس اگر گریه آنها بعید نباشد، گریه فاطمه زهرا(س) نیز نباید بعید به نظر بیاید.

احادیث مشابه

احادیث دیگری نیز وجود دارد که ضمن اشاره به گریهی جانسوز فاطمه(س) برای فرزندش امام حسین(ع)، به آرام کردن او توسط نبی اکرم(ص) یا علی(ع) نیز اشاره دارد، مثل حدیثی از امام صادق(ع) که می‌فرماید:

«فاطمه اطهر(س) در حالی به زائران امام حسین نظر می‌کند که تعداد: هزار پیغمبر، هزار صدّیق، هزار شهید و هزار هزار ملائکه کروبین با آن بانو هستند و او را در گریه کردن یاری می‌نمایند. فاطمه زهراء(س) ناله و فریادی می‌زند که کلیه ملائکه آسمانها به علت ناله آن بانو گریان می‌شوند. حضرت زهرای اطهر(س) آرام نمی‌شود تا اینکه پیامبر خدا(ص) می‌آید و به وی می‌فرماید: ای دخترم! تو کلّیّه ملائکه آسمانها را گریان نمودی و آنان را از تقدیس و تسبیح خدا بازداشتی. آرام باش تا آنان مشغول تقدیس و تسبیح باشند؛ زیرا خدا امر خود را اجرا خواهد کرد»