نگهداری از قرآن در عصر پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه' به '| شاخه') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
|شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | ||
| شاخه فرعی۱ = تدوین قرآن | | شاخه فرعی۱ = تدوین قرآن | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
نسخهٔ ۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۲۳:۰۸
چرا پیامبر(ص) در زمان حیات خود کتابت قرآن کریم را تمام نکردند تا اختلاف نظری در آن نباشد؟
پیامبر(ص) برای حفظ و نگهداری قرآن کریم، همراه با گروهی از اصحاب اقدام به حفظ آیات قرآن می‌کردند. هم چنین به منظور حفظ نصوص قرآنی، توسط دست‌اندرکارانی که در رأس آن‌ها امام علی(ع) حضور داشت، دستور به کتابت آیات قرآن می‌دادند، از همین جهت قرآن در زمان رسول خدا(ص) تألیف شد. البته بنابر روایاتی، قرآن به ترتیب نزول نگاشته شده بود و پیامبر(ص) قبل از رحلت، به حضرت علی(ع) دستور دادند که این قرآن را که در کاغذهایی نوشته شده بود جمع‌آوری کند و تدوین کند تا قرآن مانند تورات ضایع نگردد.
دستور به حفظ قرآن
ابن عباس می‌گوید: «وقتی جبرئیل وحی را بر پیامبر(ص) نازل می‌کرد، آن حضرت ـ برای آن که آن را فرموش نکند ـ به قرائت آن می‌پرداخت…».[۱] در آغاز نزول قرآن کریم، پیامبر اکرم(ص) با بهره‌گیری از حافظه‌های قوی و تشویق و ترغیب یاران گرامی خود به حفظ قرآن کریم همت گماردند.
ولی از آن جا که اعتماد بر حفظ قرآن کریم در حافظه‌ها نمی‌توانست اطمینان بر صیانت قرآن کریم را فراهم سازد، لذا پیامبر گرامی(ص) از تعداد اندکی از باسوادان مکه درخواست کرد تا با دقت به ثبت، ضبط و نگارش قرآن کریم بپردازند.
کتابت قرآن
پیامبر اکرم(ص) به همراه گروهی از اصحاب، برای حفظ و نگهداری قرآن کریم، اقدام به حفظ آیات آن کردند. هم چنین به منظور صیانت از نصوص قرآنی، افزون بر استمداد از نیروی حافظه خود و مردم، به دست‌اندرکاران نگارش قرآن (کاتبان وحی) دستور داد که قرآن کریم را بنویسند؛ که در رأس آن‌ها علی(ع) قرار داشت.[۲]
حضرت علی بن ابی طالب(ع) در رأس کاتبان وحی قرار داشت و ابوبکر، عمر بن خطاب، عثمان، زید بن ثابت، ابی بن کعب، عبدالله به سعد بن ابی سرح، حنظله بن ربیع، معاویه، خالد بن ولید، ثابت بن قیس و… از کاتبان مشهور قرآن کریم در زمان پیامبر اکرم(ص) بودند؛ حتی در زمان پیامبر اکرم(ص) برخی مانند: عبدالله بن مسعود، اُبی بن کعب، مقداد و… مصاحفی را نوشتند.[۳]
قرآن کریم در زمان رسول خدا(ص) جمع‌آوری و تألیف گردید. کاتبان وحی آیات را پی در پی و به ترتیب نزول می‌نوشتند، امام صادق(ع) می‌فرماید: «کان یعرف انقضاء السوره بنزول بسم الله الرحمن الرحیم ابتداء لاُخری؛ پایان هر سوره‌ای به واسطه نزول بسم الله الرحمن الرحیم در آغاز سوره دیگر شناخته می‌شد».[۴] بنابراین، قرآن کریم به دستور پیامبر اکرم(ص) و به ترتیب نزول، نگارش می‌شد.
آیت الله خویی می‌نویسد: «با مطالعه احوال پیامبر اکرم(ص) و یاران او به این نتیجه می‌رسیم که قرآن کریم در عصر آن حضرت جمع‌آوری و تنظیم گردیده است».[۵]
آیت الله معرفت نیز می‌گوید: «جمع و تألیف قرآن به شکل کنونی در یک زمان صورت نگرفته، بلکه به مرور زمان و به دست افراد و گروه‌های مختلف انجام شده است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان حیات پیامبر اکرم(ص) و با دستور آن بزرگوار انجام شده و توقیفی است و باید آن را تعبداً پذیرفت».[۶]
امام علی مأمور ساماندهی به قرآن جمع‌آوری شده
پس در زمان پیامبر اکرم(ص) و به دستور ایشان، قرآن کریم به دست کاتبان وحی بر روی نوشت‌افزارهایی جمع‌آوری شد و سپس حضرت علی(ع) به توصیه پیامبر اکرم(ص) مأمور سامان دهی آن گردید؛ چنان‌که امام صادق(ع) می‌فرماید پیامبر(ص) به حضرت علی(ع) فرمود: «یا علی القرآن خلف فراشی فی المصحف و القراطیس، فخذوه و اجمعوا و لاتضیعوه کما ضیّعت الیهود التوراه؛ ای علی! این قرآن در کنار بستر من، میان صحیفه‌ها و حریر و کاغذها قرار دارد، قرآن را جمع کنید و آن را آن گونه که یهودیان، تورات خود را از بین بردند، ضایع نکنید».[۷]
مطالعه بیشتر
- البیان، آیت الله خویی، ص۲۵۰.
- علوم قرآنی، آیت الله معرفت، ص۱۱۹.
- تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، ج۲۵، ص۲۹۵.
منابع
- ↑ طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۱۲۷؛ نگاه کنید به قیامت، ۱۶–۱۸.
- ↑ نگاه کنید به التمهید فی علوم القرآن.
- ↑ نگاه کنید به صبحی صالح، مباحث فی علوم القرآن، ص۱۰۱–۱۰۲.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸۹، ص۲۳۶.
- ↑ البیان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۰.
- ↑ نگاه کنید به معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، ص۱۱۹.
- ↑ بحارالانوار، ج۸۹، ص۴۸.