مهدویت نوعیه و شخصیه

سؤال

مهدویت نوعیه و شخصیه چیست؟

مهدویت شخصی به این معنا است که مهدی موعود(ع) شخصی است معین که متولد شده و تاکنون زنده است و در آینده ظهور خواهد کرد. او فرزند امام حسن عسکری‏(ع) است. شیعیان به مهدویت شخصیه اعتقاد دارند. در مقابل، اهل سنت مهدویت را نوعی دانسته و معتقدند که در آخرالزمان شخصی از ذریه پیامبر اکرم(‏ص) به نام مهدی متولد می‌شود و ظهور خواهد کرد، گرچه الآن وجود خارجی ندارد.

به اعتقاد شیعیان، جهان هیچگاه از وجود امام زنده، معصوم و منصوب از طرف خداوند خالی نخواهد بود. این یکی از اصول اساسی مکتب تشیع است. بدون وجود امام و خلیفه الهی و واسطه فیض، جریان فیض الهی در قلمرو تکوین و تشریع امکان ندارد؛ و حیات و بقاء آن در این عالم وجود ظلّی دارد و فقط در سایه وجود مقدّس امام در هر عصر امکان‌پذیر خواهد بود. امام صادق(ع) در این‌باره فرمود: اگر تنها دو نفر انسان داشته باشیم یکی از آن دو امام خواهد بود و آخرین کسی که می‌میرد امام است.

دلایل اثبات مهدویت شخصی

• امام واسطه فیض تکوین است: اگر امام نباشد، فیض هستی قطع شده جهان هستی فرو می‌پاشد. محمد بن فضیل می‌گوید از حضرت رضا(ع) پرسیدم آیا روزی روی زمین بی امام خواهد بود؟ فرمود: نه، گفتم از امام صادق(ع) روایت شده که اگر روی زمین بی امام باشد، زمین یا بندگان مورد خشم خداوند قرار می‌گیرد. فرمود: نه اصلاً زمینی و بشری نمی‌ماند، همه از بین می‌رفتند.

بدون وجود امام(ع) و حجت الهی، کائنات بی امداد فیض الهی خواهند بود و بدون این امداد همه چیز عدم محض خواهند بود.

• امام مخاطب و حامل قرآن و الهام است. قرآن کتاب همیشگی و زنده انسان‌ها است، پس مخاطب حقیقی آن نیز باید همیشه وجود داشته باشد و این مخاطب حقیقی که قلب و روحش بستر و جایگاه وحی است، بعد از پیامبر اکرم(ص) جز ائمه و امام نمی‌تواند باشد.

پس آفرینش انسانِ مکلف و بقاء نظام هستی در روی زمین بدون وجود انسان کامل که مظهر و واسطه فیض الهی است معنا ندارد و این است معنای کلام امیر المؤمنین(ع) که فرمود: زمین هیچگاه از حجّت خالی نمی‌ماند، حجت خدا یا ظاهر و آشکار است یا خائف و پنهان، تا حجت‌ها و برهان‌های خدا باطل نگردد.

مطالعه بیشتر

• انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه، استاد حسن زاده آملی.
• راهنما شناسی، استاد مصباح یزدی.