پیامدهای حسد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۲۴

سؤال

پیامدهای حسادت چیست؟

حسد دارای پیامدهای فردی مانند اندوه همیشگی، بیماری‌های جسمی و انکار حکمت و عدل الهی است. برای حسد، پیامدهای اجتماعی مانند صرف انرژی در راه نادرست و جرم و جنایت نیز، برشمرده شده است.

فرد حسود با دیدن خوشی‌های دیگران در اندوهی دائمی بوده و به دلیل غم و اندوه درونی، به بیماری‌های جسمی نیز مبتلا می‌شود. حسود در حقیقت، به نحوه تقسیم نعمت‌ها توسط خدا اعتراض دارد؛ بنابراین حکمت و عدل الهی را انکار می‌کند.

حسادت باعث می‌شود انرژی فرد در راه ویران کردن سرمایه‌های فردی و اجتماعی مصرف شود و حتی منجر به جرم و جنایت‌هایی مانند دزدی و قتل شود.

پیامدهای فردی

پیامدهای فردی حسادت فراوان دانسته شده؛ برخی از آنها چنین است:

اندوه دائمی

فرد حسود، خود را در عذاب دیده و دچار اندوهی دائمی است؛ زیرا همیشه از دیدن کسانی که دارای نعمت هستند و بهره‌ای از زندگی مادی و معنوی دارند، احساس محرومیت کرده و به اندوه گرفتار می‌شود. در روایتی، حسود ناآرام معرفی شده^[۱] و بر اساس روایتی دیگر، حسد روح انسان را معیوب ساخته و آن را می‌گدازد.^[۲]

بیمارهای جسمی

حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد. در علم پزشکی، ثابت شده برخی از بیماری‌های جسمی، عامل روانی دارند و تحت عنوان «بیماری‌های روان‌تنی» به آن پرداخته شده است.

در روایتی، امام علی(ع) تندرستی بدن را از کمیِ حسادت دانسته است.^[۱] به گفته او، جای شگفتی است که حسودان از سلامت تن خود غافلند.^[۱]

انکار حکمت و عدل خدا

حسود در حقیقت، نسبت به حکمت خداوند که بخشنده نعمت‌ها است معترض است. او از نحوه تقسیم نعمت بین افراد، که توسط خداوند انجام می‌گیرد، ناراضی است. بنا بر حدیثی از امام صادق(ع)، حسادت از انکار نعمت‌های خدا به افراد، سرچشمه می‌گیرد.^[۳]

به گفته امام خمینی، در کتاب اربعین حدیث، حسد به معنای قبول نداشتن عدل الهی است؛ زیرا اگر حسود خدا را عادل می‌دانست، تقسیم او را نیز عادلانه می‌شمرد. بنا بر روایتی، حسود از قسمت‌های الهی بین بندگان روگردان، و نسبت به نعمت‌های او خشمگین است.^[۴]

پیامدهای اجتماعی

پیامدهای اجتماعی حسد گوناگون است. برخی از آنها را چنین دانسته‌اند:

صرف انرژی در راه نادرست

حسود بیشتر نیروها و انرژی‌های بدنی و فکری خود را که باید در راه پیشبرد اهداف اجتماعی به کار ببرد، در مسیر ویران کردن آنچه هست مصرف می‌کند؛ از این رو، سرمایه‌های وجودی خود و حتی سرمایه‌های اجتماعی را از میان می‌برد.

جرم و جنایت

حسد را انگیزه بخشی از جنایات دنیا، مانند دزدی، قتل و تجاوز به حقوق دیگران شمرده‌اند. در قرآن نیز، سبب نخستین قتل در روی زمین، که قتل هابیل توسط قابیل است، حسد دانسته شده است.^[۵]

به گفته ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، حسادت وحشی‌ترین دشمن سعادت بشریت است؛ زیرا حسود می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این، برخلاف تکامل و پیشرفت است.^[۶]

مطالعه بیشتر

حسد و دروغ، سید عبدالحسین دستغیب.

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.
↑ آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.
↑ نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.
↑ موسوی خمینی، روح‌الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.
↑ مائده: ۳۰.
↑ مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.

[2] آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.

[3] نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.

[4] موسوی خمینی، روح‌الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.

[5] مائده: ۳۰.

[6] مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 پیامدهای حسادت چیست؟
 {{پایان سوال}}
-{{پاسخ}}
+{{پاسخ}}[[حسد]] دارای پیامدهای فردی مانند اندوه همیشگی، بیماری‌های جسمی و انکار [[حکمت خدا|حکمت]] و [[عدل الهی]] است. برای حسد، پیامدهای اجتماعی مانند صرف انرژی در راه نادرست و [[جرم]] و [[جنایت]] نیز، برشمرده شده است.
-ضررهاي دنيوي و فردي حسد
-فرد حسود هميشه دردمند است و خود را در عذاب و شكنجه مي‌بيند، او دايما غمگين و اندوهناك است; چون هميشه از ديدن كساني كه داراي نعمت هستند و بهره‌اي از زندگي مادي و معنوي دارند، عذاب مي برد و خود را با غم، اندوه، محروميت و بيچارگي گرفتار مي سازد.
+فرد حسود با دیدن خوشی‌های دیگران در [[افسردگی|اندوهی]] دائمی بوده و به دلیل غم و اندوه درونی، به بیماری‌های جسمی نیز مبتلا می‌شود. حسود در حقیقت، به نحوه تقسیم [[نعمت|نعمت‌ها]] توسط [[خدا]] اعتراض دارد؛ بنابراین [[حکمت خدا|حکمت]] و [[عدل الهی]] را انکار می‌کند.
-در روايات اسلامي آمده است كه سرچشمه بسياري از مفاسد فردي و اجتماعي حسد است. حسد آثار نامطلوبي روي جسم و سلامت انسان مي‌گذارد. افراد حسود معمولا افرادي رنجور و از نظر اعصاب و دستگاه‌هاي مختلف بدن، غالبا ناراحت و بيمارند. امروز اين حقيقت ثابت شده كه بيماري‌هاي جسمي در بسياري از موارد، عامل رواني دارند. در طبّ امروز بحث‌هاي مشروحي تحت عنوان بيماري هاي «روان تني» ديده مي‌شود كه به اين قسمت از بيماري‌ها اختصاص دارند.
+حسادت باعث می‌شود انرژی فرد در راه ویران کردن سرمایه‌های فردی و اجتماعی مصرف شود و حتی منجر به جرم و جنایت‌هایی مانند [[دزدی]] و [[قتل]] شود.
-علي-عليه السلام- در موارد متعددي به زيان‌هاي جسماني حسد اشاره نموده‌اند و فرموده‌اند: «جاي شگفت است كه حسودان از سلامت تن خود غافلند.»<ref>قال علي-عليه السلام-: "اَلْعَجَبُ لِغَفْلَه الحُسّاد عن سَلامَه الاَجْساد." مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.</ref>
+== پیامدهای فردی ==
+پیامدهای فردی [[حسادت]] فراوان دانسته شده؛ برخی از آنها چنین است:
-و در حديثي ديگر فرمودند: «تندرستي بدن از كمي حسادت است.»<ref>و قال علي-عليه السلام-: "صِحَه الجَسَدِ مِنْ قِلَه الحسد." همان، ص۲۵۶.</ref>
+=== اندوه دائمی ===
+فرد حسود، خود را در [[عذاب]] دیده و دچار [[افسردگی|اندوهی]] دائمی است؛ زیرا همیشه از دیدن کسانی که دارای [[نعمت]] هستند و بهره‌ای از زندگی مادی و [[معنویت|معنوی]] دارند، احساس محرومیت کرده و به اندوه گرفتار می‌شود. در [[روایت|روایتی]]، حسود ناآرام معرفی شده<ref name=":0" /> و بر اساس روایتی دیگر، حسد [[روح انسان]] را معیوب ساخته و آن را می‌گدازد.<ref>آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، ص۱۴۱.</ref>
-و نيز از آن حضرت مي‌خوانيم كه: «دروغگو مردانگي ندارد و حسود ناآرام است.»<ref>وقال علي-عليه السلام-: "لامُرّوه لِكَذُوب ولا راحَه لِحَسُود." همان، ص۲۵۶.</ref>
+=== بیمارهای جسمی ===
+حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد. در علم پزشکی، ثابت شده برخی از بیماری‌های جسمی، عامل روانی دارند و تحت عنوان «بیماری‌های روان‌تنی» به آن پرداخته شده است.
-در جاي ديگر، مضرات رواني آن را گوشزد مي‌كند و مي‌فرمايد: «بترسيد از حسد، زيرا روح انسان را معيوب مي‌سازد و آن را مي‌گدازد.»<ref>قال علي-عليه السلام-: "اِحْذَروُا مِنَ الْحَسَدِ فَاِنَّهُ يُزري النَفْسِ." آمدي، عبدالواحد، غررالحكم و دررالكلم، ص۱۴۱.</ref>
+در روایتی، [[امام علی(ع)]] تندرستی بدن را از کمیِ حسادت دانسته است.<ref name=":0" /> به گفته او، جای شگفتی است که حسودان از سلامت تن خود غافلند.<ref name=":0">مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۶.</ref>
-امام خميني(ره) در اين باره مي‌فرمايد: ... آن كس كه حسد مي‌ورزد و زايل شدن نعمت غير را آرزو مي‌كند و كينه صاحب نعمت را در دل دارد، بداند كه ايمان ندارد، چون بايد بداند كه حق تعالي از روي صلاح تام اين نعمت را نصيب او كرده و دست فهم ما از آن كوتاه است و بداند علاوه بر اين كه ايمان ندارد، عدل الهي را نيز قبول ندارد.... چون ايمان به عدل با حسادت منافات دارد. تو اگر او را عادل مي داني، تقسيم او را هم عادلانه بدان. چنانچه در حديث شريف فرمود كه حق تعالي مي‌فرمايد: «حسود رو گردان است از قسمت هايي كه بين بندگانم كرده ام، و از نعمت هاي من غضبناك است.»<ref>موسوي الخميني، روح الله، چهل حديث، ص۱۱۲.</ref>
+=== انکار حکمت و عدل خدا ===
+حسود در حقیقت، نسبت به [[حکمت خدا|حکمت خداوند]] که بخشنده [[نعمت|نعمت‌ها]] است معترض است. او از نحوه تقسیم نعمت بین افراد، که توسط [[خداوند]] انجام می‌گیرد، ناراضی است. بنا بر [[حدیث|حدیثی]] از [[امام صادق(ع)]]، حسادت از انکار نعمت‌های خدا به افراد، سرچشمه می‌گیرد.<ref>نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.</ref>
-ما نبايد بگذاريم تا روح ما زندگي را بر اثر حسادت بر خود تلخ و ناگوار سازد، و بدانيم كه حسادت جلوي تكامل روح ما را مي گيرد و ما را از هدف هاي عالي باز مي دارد به جاي آن بايد هميشه صفات و مزاياي برجسته انساني را آرزو كنيم; زيرا داشتن آرزوهاي دلپذير و شايسته و تلاش در تغيير افكار، نتيجه بخش خواهد بود و عاقبت روزي انسان را به هدف ها و آمال نيك و پسنديده خود خواهد رساند. امير مؤمنان علي(عليه السلام)مي فرمايند: «آرزوي خصايص و صفات نيك و پسنديده و شيرين كامي ها و خاطرات بزرگ كنيد كه پاداش عظيم و نتيجه بزرگي عايد شما خواهد شد.»<ref>قال علي-عليه السلام-: "تَنافَسُوا فِي الاَخْلاق الرَغيبَه والاحلامَ العظيمَه وَالاَخْطار الجَليلهء يعظم لكم الجزاء." آمدي، عبدالواحد، غررالحكم و دررالكلم، ص۳۵۵.</ref>
+به گفته [[امام خمینی]]، در کتاب اربعین حدیث، حسد به معنای قبول نداشتن [[عدل الهی]] است؛ زیرا اگر حسود خدا را [[عادل]] می‌دانست، تقسیم او را نیز عادلانه می‌شمرد. بنا بر روایتی، حسود از قسمت‌های الهی بین بندگان روگردان، و نسبت به نعمت‌های او [[خشمگین]] است.<ref>موسوی خمینی، روح‌الله، چهل حدیث، ص۱۱۲.</ref>
-شخص حسود بايد متوجه اين مطلب اشد كه دنيا به هيچ كسي وفا نمي كند. وقتي نمي گذارد كه هم شخص محسود و هم شخص حسود هر دو سر بار بالش خاك گذاشته اند و دنيا را با همه چيز كه دارد ترك گفته اند.
+== پیامدهای اجتماعی ==
+پیامدهای اجتماعی حسد گوناگون است. برخی از آنها را چنین دانسته‌اند:
-ضررهاي اجتماعي حسد
+=== صرف انرژی در راه نادرست ===
+حسود بیشتر نیروها و انرژی‌های بدنی و فکری خود را که باید در راه پیشبرد اهداف اجتماعی به کار ببرد، در مسیر ویران کردن آنچه هست مصرف می‌کند؛ از این رو، سرمایه‌های وجودی خود و حتی سرمایه‌های اجتماعی را از میان می‌برد.
-حسد سرچشمه بسياري از نابساماني هاي اجتماعي است از جمله اين كه:
+=== جرم و جنایت ===
+حسد را انگیزه بخشی از جنایات دنیا، مانند [[دزدی]]، [[قتل]] و تجاوز به حقوق دیگران شمرده‌اند. در [[قرآن]] نیز، سبب نخستین قتل در روی زمین، که قتل [[هابیل]] توسط [[قابیل]] است، حسد دانسته شده است.<ref>مائده: ۳۰.</ref>
-۱ـ صرف انرژي در راه نادرست
+به گفته [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[مرجع تقلید|مرجع تقلید شیعه]]، حسادت وحشی‌ترین دشمن [[سعادت]] بشریت است؛ زیرا حسود می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این، برخلاف تکامل و پیشرفت است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۳.</ref>
-حسود تمام يا بيشتر نيروها و انرژي هاي بدني و فكري خود را كه بايد در راه پيشبرد اهداف اجتماعي به كار ببرد، در مسير نابودي و ويران كردن آن چه هست صرف مي كند; از اين رو، هم سرمايه هاي وجودي خود را از بين مي برد و هم سرمايه هاي اجتماعي را.
-==۲. جرم و جنايت==
-حسد، انگيزه قسمتي از جنايات دنيا است; اگر عوامل و علل اصلي قتل ها، دزدي ها، تجاوزها و مانند آن را بررسي كنيم خواهيم ديد كه قسمت قابل توجهي از آن ها از حسد سرچشمه مي گيرد، مثلاً قرآن مجيد مي فرمايد: «نخستين قتل و كشتاري كه در روي زمين واقع شد، به سبب حسد بود.»<ref>قال الله: "فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ اخيهِ فَقَتَلَهُ فَاَصْبَحَ مِنَ الخاسرين" مائده، ۳۰. (نفس اماره او را وادار به كشتن برادرش كرد و او را كشت، و از زيانكاران گرديد."</ref>
-شايد به همين دليل است كه حسد را به شراره اي از آتش تشبيه كرده اند كه مي تواند موجوديت حسود و يا جامعه اي را كه در آن زندگي مي كند به خطر اندازد.
-يكي از دانشمندان مي گويد: «حسد و بدخواهي از خطرناك ترين صفات است و بايد آن را به منزله موحش ترين دشمن سعادت تلقي كرد و در دفع آن كوشيد.»
-جوامعي كه افراد آن را اشخاص حسود و تنگ نظر تشكيل مي دهند، جوامعي عقب افتاده هستند; زيرا همان طور كه گفتيم حسود هميشه مي كوشد تا ديگران را به عقب بكشد و اين درست بر خلاف روح تكامل و ترقي است.<ref>مكارم شيرازي، ناصر و ديگران، تفسير نمونه، ج۳، ص۴۲۳.</ref>
-==ضررهاي معنوي حسد==
-از نظر معنوي، حسد نشانه كمبود شخصيت، ناداني، كوتاه فكري و نقص ايمان است؛ زيرا حسود در واقع خود را ناتوان تر از آن مي بيند كه به مقام محسود و بالاتر از آن برسد؛ لذا سعي مي كند محسود را به عقب برگرداند، به علاوه، او عملاً نسبت به حكمت خداوند كه بخشنده اصلي اين نعمت ها است معترض است و نسبت به اعطاي نعمت به افراد از طرف خداوند ايراد دارد؛ لذا در حديثي از امام صادق -عليه السلام- مي خوانيم: «حسد و بدخواهي از تاريكي قلب و كور دلي است و از انكار نعمت هاي خدا به افراد سرچشمه مي گيرد، و اين دو (كور دلي و ايراد بر بخشش خدا) دو بال كفر هستند; به سبب حسد بود كه فرزند آدم در يك حسرت جاويداني فرو رفت و به هلاكتي افتاد كه هرگز از آن رهايي نمي يابد.»<ref>قال الصادق -عليه السلام-: "الحَسَدَ اَصْلُهُ مِنْ عمي القَلْبِ والحُجُودُ لِفَضْلِ الله تَعالي وهما جناحان لِلْكُفْرِ وبِالْحَسَدِ وقع بن آدم في حَسْرَه الاَبَدِ وَهَلَكَ مَهْلَكاً لا ينجو مِنْه ابداً." نوري، حسين، مستدرك الوسائل، ج۲، ص۳۲۷.</ref>
-حال اگر انسان از روي بصيرت و تامل و انديشه و توجه، به ضررهايي كه درباره حسادت بيان شد، ايمان و اذعان پيدا كرد، ناگزير بايد از اين صفت رذيله دوري كند و بداند كه هرگاه نعمت و موهبتي به انساني رسيد، مانند دانش و فضيلت يا هر رفتار و كردار خوب ديگر، نمي توان آن را با حسادت از بين برد، بلكه شايسته است كه شخص حسود خود را سرزنش كند، زيرا ديگران كوشيده اند و او نشسته، آنان تلاش و مجاهدت كرده اند و او سستي و تنبلي اختيار نموده و بالاخره، آنان شب ها تا به صبح بيدار بوده و به دنبال كسب فضايل و كمالات رفته اند، ولي او خوابيده و از كاروان نيكان عقب افتاده است.
-==درمان عملي حسد==
-۱ـ خويشتن را موظف بدارد تا بر خلاف آنچه حسد او را به سوي آن مي كشاند رفتار كند; مثلاً وقتي حسد، انسان را نسبت به ديگران وادار به بدگويي مي كند، بايد زبان را وادار كند تا درباره او به ذكر خير بپردازد، خوبي هاي او را براي خود و ديگران بازگو كند، صفات جميله او را خاطر نشان سازد و تا آن جا كه مي تواند از او تعريف و تمجيد نمايد.
-۲ـ اگر حسد انسان را به تكبر و خود پسندي وادار مي كند. نسبت به مردم متواضع و فروتن باشد.
-۳ـ موقعي كه حسد، انسان را به محروم ساختن نعمت از ديگران بر مي انگيزد، به فرد مورد حسد احسان كرده و به او نعمت عطا كند. لااقل به نفس خويش بفهماند كه اين شخص هم بنده خدا است و شايد خداوند به او نظر لطف دارد كه به او نعمت عطا كرده است.<ref>موسوي الخميني، روح الله، چهل حديث، ص۱۱۳.</ref>
-۴ـ گاهي عامل حسادت، مربوط به عدم مراعات كردن عدالت بين فرزندان در محيط زندگي است. مثلاً والدين نسبت به بعضي از فرزندان مهر و نوازش بيشتري دارند و ديگري را از اين عواطف محروم مي كنند و اين خود باعث عقده حقارت و باعث پيدايش حسد در كودكان مي گردد؛ چنانچه داستان حضرت يعقوب و فرزندش يوسف – عليهما السلام- نمونه خوبي براي اين مسئله است.
-براي پيشگيري و آلوده نشدن اطفال به حسد و رذالت بايد از هر گونه بي عدالتي نسبت به آنان پرهيز نمود و بين آنان مساوات برقرار كرد. همان طور كه پيامبر اكرم(عليه السلام) فرمودند: «در كار بخشش ميان فرزندان خويش عدل و مساوات را كاملاً مراعات كنيد.»<ref>قال رسول الله-صلي الله عليه وآله وسلم-: "ساوُوا بَيْنَ اَوْلادِكُمْ في الْعَطيّه." نهج الفصاحه، ص۳۶۶.</ref>
-۵ـ شخص مبتلا به حسد بايد قدري فكر كند كه آيا حسد ورزيدن نسبت به ديگران مي تواند، آن نعمت را از ديگران بگيرد؟ در حالي كه خداوند آنچه را براي كسي مقدّر فرموده به او خواهد بخشيد.
-۶- دعا كردن و خواستن خير از خداوند براي آنكه به او حسد مي ورزد به از بين بردن حسادت كمك مي رساند.
-نتيجه همه اين كارها آن خواهد بود كه انسان به حقايق پي ببرد و نسبت به مردم مخالفتي نداشته باشد، ريشه حسد در دل او كاملاً خشك گرديده و سرانجام، از درد و رنجي كه به واسطه حسادت در وجود او رخنه كرده، رهايي يابد.
-{{پایان پاسخ}}
 {{مطالعه بیشتر}}
-==مطالعه بيشتر==
-. حسد و دروغ، شهيد سيد عبدالحسين دستغيب.
+== مطالعه بیشتر ==
-۲. پرورش روح؛ محمد شفيعي، قم: دفتر تبليغات اسلامي، ۱۳۷۰.
+* حسد و دروغ، سید عبدالحسین دستغیب.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
+== منابع ==
-<references />
+{{پانویس|۲}}
 {{شاخه
   | شاخه اصلی = اخلاق
-|شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
+| شاخه فرعی۱ = رذائل اخلاقی
-|شاخه فرعی۲ = حسد
+| شاخه فرعی۲ = حسد
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
-  | شناسه =
+  | شناسه = شد
-  | تیترها =
+  | تیترها = شد
-  | ویرایش =
+  | ویرایش = شد
-  | لینک‌دهی =
+  | لینک‌دهی = شد
   | ناوبری =
   | نمایه =
-  | تغییر مسیر =
+  | تغییر مسیر = شد
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+ | بازبینی نویسنده =
+  | بازبینی =
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت = ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت = ج
 }}
 {{پایان متن}}