درک خداوند با حواس ظاهری

سؤال

يک دليل ساده در مورد اينکه چرا نمي‏شود خدا را با چشم و حواس ظاهري ديد بيان کنيد؟

ما نمي‏توانيم به وسيله حواس ظاهري خداوند را ببينيم يا لمس كنيم. خداوند مهربان در قرآن مي‏فرمايند: "لا تدركه الابصار و هو يدرك الابصار" چشم‏ها او را در نمي‏يابند و او است كه ديدگان را در مي‏يابد؛ چون چيزهايي را مي‏توان ديد كه جسم دارند و حال آن‏كه خدا جسم ندارد و چيزي كه داراي جسم نيست ديده نمي‏شود؛ علاوه بر آن، حواس ظاهري ما فقط مي‏تواند چيزهايي مثل خودش را كه مادي هستند درك كند؛ بنابراين براي ديدن خداوند بايد از ابزار غير مادي مثل عقل و دل استفاده كنيم. مثلاً در نشانه‏هاي خداوند يعني آسمان‏ها و زمين و گردش شب و روز فكر كنيم. عقل ما با مشاهده جهاني كه همه چيز در آن زيبا و به‏جا خلق شده است، به ما مي‏گويد كه پروردگار دانا و توانايي وجود دارد. ما به وسيله دل خود هم مي‏توانيم خداوند را درك كنيم، مثلاً وقتي انسان اميدش از همه جا قطع مي‏شود در درون خود قدرت بي نهايتي را مي‏يابد كه او را متوجه خود مي‏كند. حضرت علي(ع) به اين مطلب در سخنان خود اشاره دارند كه "خداوند را با چشم سر نمي‏شود ديد، بلكه بايد با ايمان خود آن‏را يافت". پس خداوند را مي‏شود از روي نشانه‏ها و علاماتش شناخت و توصيف كرد.

بنا بر اين خداوند ديدني نيست چون جسم ندارد، جسم باعث محدوديت است و امام سجاد - عليه السلام - مي فرمايد: "اِِنَّ اللهَ لا يُوصَفُ بِمحدوديه، عُظمَ رَبُّنا عَنِ الصفه فكيفَ يوصَفُ بمحدوديه مَنْ لايحد…" (خدا به هيچ محدوديتي توصيف نمي شود چگونه به محدوديت توصيف شود. آنكه حدّي ندارد).

مطالعه بيشتر

۱. درس هايي از قرآن، محسن قرائتي، ج۱.

۲. جهان بيني اسلامي، شهيد مطهري (ره).