تفاوت پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند

سؤال

آیا پاداش و مجازات افراد فقیر و ثروتمند یا معلول و سالم، یکی است؟ و اگر هست پس عدالت خدا کجاست؟

خداوند از هر موجودی به اندازه استعداد، شرائط و ظرفیت او انتظار دارد. هر انسانی را به اندازه امکانات، نعمت‌ها و استعدادی که به او داده است، از وی انتظار خدمت و اطاعت دارد و در آخرت نیز به همان اندازه از وی بازخواست کرده و سؤال می‌کند. ﴿لَا يُكلَِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا مَا ءَاتَئهَا؛ خداوند هيچ كس را جز به آنچه بدو داده است تكليف نمی‌کند﴾(طلاق:۷)

کسانی که از امکانات و دارایی بیشتری برخوردارند، با کسانی که از چنین امکانات و ثروتی برخوردار نیستند در تکلیف یکسان نیستند. افرادی که جسم سالمی دارند، بهتر و زودتر می‌توانند اعمال عبادی را انجام دهند. از سوی دیگر اگر کسی با امکانات و توانایی کمتری خدمات بیشتری یا مساوی با توانگران ارائه دهد پاداش بیشتری خواهد داشت.

افرادی که از نعمت‌های الهی برخورداری بیشتری داشته‌اند، انتظار بیشتری وجود دارد و اگر چنین نشود باید مورد سؤال و بازخواست قرار گیرند. یکی از نعمت‌ها، اعضا و جوارح سالم است که در قیامت از آن سؤال می‌شود. قرآن می‌فرماید: ﴿إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کلُّ أُولئِک کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً؛ در پيشگاه خداوند، گوش و چشم و دل همه مسئول هستند﴾(اسراء:۳۶) گوش و چشم و قلب نعمت‌هایی هستند که خداوند ارزانی داشته تا انسان به وسیله آنها، حق را از باطل تمیز داده و خود را به واقع برساند.

ظرفیت‌ها، استعدادها، و دارایی‌های انسان اسباب و وسایل مادی است که باید انسان را در راه تکامل و تقرب به خداوند کمک کند. آنچه به خداوند مربوط است این است که عدالت را در آخرت، اعمال نماید و هرفردی را با توجه به امکانات بدنی و مالی که داده، محاکمه کند و بیشترین پاداش را به کسانی دهد که بهترین استفاده را نسبت به هدف خلقت از امکانات خود کرده باشد و بیشترین مجازات را به فردی دهد که بدترین استفاده را از بهترین امکانات کرده باشند.