راه‌های رهایی از غفلت: تفاوت میان نسخه‌ها
(ابرابزار) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ویرایش}} | {{ویرایش}} | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}}راه‌های رهایی از غفلت چیست؟{{پایان سوال}} | ||
{{پایان سوال}} | |||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
== شناخت == | |||
شناخت [[پیامدهای غفلت]] برای ایجاد انگیزه و تلاش برای رهایی از غفلت مؤثر است. کودکی که نمی‌داند آتش دست را می‌سوزاند، دستش را داخل آن می‌برد. | |||
همچنین انسانی که به جایگاه و ارزش خود آگاه نیست، وظیفه‌های خود در برابر خدا را نمی‌داند، دچار غفلت می‌شود؛ به همین دلیل، اولین قدم شناخت عوامل و پیامدهای غفلت و شناخت حقیقت انسان و وظایف او در برابر خدا است.<ref name=":0">شيرواني، علي؛ چكيده اخلاق در قرآن، ۱۳۷۹، چاپ دوم، ج۱، ص۵۹.</ref> | |||
با | == پرهیز از دنیازدگی == | ||
یکی از راه‌های رهایی از غفلت پرهیز از دنیازدگی است. پرداختن به دنیا کاری پسندیده و لازم است؛ ولی غرق شدن در آن و فراموش کردن امور معنوی، باعث غفلت از خدا می‌شود. انسان برای اینکه هم بتواند به امور دنیایی بپردازد و هم به یاد خدا باشد، باید با دید جهان‌بینیِ الهی به دنیا نگاه کند. با این دید، پشت هر نشانه‌ای از هستی، حکمتی از خدا دیده می‌شود و اختلاف رنگ‌ها و زبان‌ها او را به یاد خدا می‌اندازد.<ref name=":0" /> | |||
== | == تفکر == | ||
در مورد نشانه‌های خدا، آفرینش، هدف خلقت، تفکر کنیم از خود بپرسیم از کجا آمده‌ام به کجا خواهم رفت و… | |||
بر اساس روایتی از امام علی(ع)، مؤمن بسیار اهل تفکر است.<ref name=":1">میزان الحکمه، دوره چهار جلدی، دارالحدیث قم، چاپ اول، ۱۴۱۶، جلد ۲، ص۹۶۶.</ref> | |||
== اهل ذکر بودن == | |||
ذکر گفتن با توجه به معنای آن، در رهایی انسان از غفلت مؤثر است. ذکرهای کوتاه با توجه به معنای آن، حالتی از هوشیاری دائمی در انسان ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که فرد همیشه سپاسگزار خدا بوده و نسبت به وسوسه‌های شیطان حالت دفاعی به خود بگیرد. | |||
در روایتی امام علی(ع) مؤمن را همیشه در حال یاد خدا دانسته است.<ref name=":1" /> به گفته او، کسی که مشغول به ذکر خدا است همنشین و نزدیک به خدا است. | |||
== | == شنیدن موعظه == | ||
شرکت در جلسات موعظه و سخنرانی، باعث می‌شود انسان دچار غفلت نشود. این سخنان پیوسته انسان را در حال بیداری نگه می‌داد. افرادی که اهل این مجالس باشند و از وعظ مستقیم یا غیرمستقیم استفاده کنند نسبت به افرادی که به این امور توجه ندارند حالات معنوی بهتری دارند. | |||
== | == دوستی با مؤمنان == | ||
انتخاب دوستان مؤمن در غفلت‌زدایی از انسان تأثیرگذار است. افراد مؤمن دلسوز همدیگر بوده و نسبت به انحراف و خطای همدیگر بی‌اعتنا نیستند. آنها را به خوبی‌ها سفارش می‌کنند و از بدی‌ها بازمی‌دارند؛ بنابراین، دوستی با مؤمنان باعث می‌شود هنگام انحراف و غفلت، خدا و معنویت را به ما یادآورد شوند. | |||
حتی فرد می‌تواند برای پیشرفت معنوی خود از دوستان مؤمن خود بخواهد عیب‌هایش را به او گوشزد کنند. بر پایه روایتی، امام صادق(ع) بهترین برادر خود را کسی دانسته که عیب‌های او را به وی هدیه کند؛ یعنی همان گونه که هدیه انسان را خوشحال می‌کند مؤمن نیز از شناخت عیب‌های خود برای برطرف کردن آنها خوشحال می‌شود.<ref>مصباح یزدی، محمد تقی؛ پندهای امام صادق به ره جویان صادق، ۱۳۸۱، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص۱۷۲، اقتباس.</ref> | |||
== | == فعال باشید == | ||
گاهی انسان متوجه غفلت خود می‌شود که بهترین کار در آن موقع جلوگیری از ضرر است یعنی اینکه نگوییم همین چند لحظه است بعد جبران می‌کنم؛ بلکه بگوییم چه تضمینی است که بازگردم و وقت بازگشت را داشته باشم و بدانیم که سقوط در دره غفلت گام به گام و تدریجی است به همین سبب است که اغلب، متوجه سقوط خود نیستیم. اگر چشم باز کنیم و به گذشته خود نگاه کنیم می‌بینیم که چقدر گام به گام از مسیر رشد دور شده‌ایم و نفس و شیطان به ما گفته‌اند مشکلی ندارد همین یک بار است (درست مثل فرد سیگاری که از یک نخ یک نخ شروع کرد وقتی به خود آمده که یک پاکت یک پاکت سیگار می‌کشد و ترک آن برایش سخت است). خداوند برای همین توبه را واجب فوری اعلام کرد (توبه از گناه اشتباه و خطا) همین‌طور باید نسبت به مجالس خود انتخابگر باشیم یعنی اگر می‌بینیم که این مجالس ما را از مسیر رشد دور می‌کند تلاش کنیم آن را تغییر دهیم اگر نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم از آن مجلس فاصله بگیریم.<ref>مکارم شیرازی، ۱۵۰ درس زندگی، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.</ref> | گاهی انسان متوجه غفلت خود می‌شود که بهترین کار در آن موقع جلوگیری از ضرر است یعنی اینکه نگوییم همین چند لحظه است بعد جبران می‌کنم؛ بلکه بگوییم چه تضمینی است که بازگردم و وقت بازگشت را داشته باشم و بدانیم که سقوط در دره غفلت گام به گام و تدریجی است به همین سبب است که اغلب، متوجه سقوط خود نیستیم. اگر چشم باز کنیم و به گذشته خود نگاه کنیم می‌بینیم که چقدر گام به گام از مسیر رشد دور شده‌ایم و نفس و شیطان به ما گفته‌اند مشکلی ندارد همین یک بار است (درست مثل فرد سیگاری که از یک نخ یک نخ شروع کرد وقتی به خود آمده که یک پاکت یک پاکت سیگار می‌کشد و ترک آن برایش سخت است). خداوند برای همین توبه را واجب فوری اعلام کرد (توبه از گناه اشتباه و خطا) همین‌طور باید نسبت به مجالس خود انتخابگر باشیم یعنی اگر می‌بینیم که این مجالس ما را از مسیر رشد دور می‌کند تلاش کنیم آن را تغییر دهیم اگر نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم از آن مجلس فاصله بگیریم.<ref>مکارم شیرازی، ۱۵۰ درس زندگی، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.</ref> | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۰: | ||
آیات و روایاتی که در مورد یاد خداوند وجود دارد را یک کاغذ با خط زیبا بنویسید و آن در محلی که جلو چشمان شما قرار دارد، نصب کنید و هر روز خود را با این جملات آغاز کنید. | آیات و روایاتی که در مورد یاد خداوند وجود دارد را یک کاغذ با خط زیبا بنویسید و آن در محلی که جلو چشمان شما قرار دارد، نصب کنید و هر روز خود را با این جملات آغاز کنید. | ||
<span></span> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۷ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۵
 | این مقاله هماکنون به دست A.ahmadi در حال ویرایش است. |
شناخت
شناخت پیامدهای غفلت برای ایجاد انگیزه و تلاش برای رهایی از غفلت مؤثر است. کودکی که نمی‌داند آتش دست را می‌سوزاند، دستش را داخل آن می‌برد.
همچنین انسانی که به جایگاه و ارزش خود آگاه نیست، وظیفه‌های خود در برابر خدا را نمی‌داند، دچار غفلت می‌شود؛ به همین دلیل، اولین قدم شناخت عوامل و پیامدهای غفلت و شناخت حقیقت انسان و وظایف او در برابر خدا است.[۱]
پرهیز از دنیازدگی
یکی از راه‌های رهایی از غفلت پرهیز از دنیازدگی است. پرداختن به دنیا کاری پسندیده و لازم است؛ ولی غرق شدن در آن و فراموش کردن امور معنوی، باعث غفلت از خدا می‌شود. انسان برای اینکه هم بتواند به امور دنیایی بپردازد و هم به یاد خدا باشد، باید با دید جهان‌بینیِ الهی به دنیا نگاه کند. با این دید، پشت هر نشانه‌ای از هستی، حکمتی از خدا دیده می‌شود و اختلاف رنگ‌ها و زبان‌ها او را به یاد خدا می‌اندازد.[۱]
تفکر
در مورد نشانه‌های خدا، آفرینش، هدف خلقت، تفکر کنیم از خود بپرسیم از کجا آمده‌ام به کجا خواهم رفت و…
بر اساس روایتی از امام علی(ع)، مؤمن بسیار اهل تفکر است.[۲]
اهل ذکر بودن
ذکر گفتن با توجه به معنای آن، در رهایی انسان از غفلت مؤثر است. ذکرهای کوتاه با توجه به معنای آن، حالتی از هوشیاری دائمی در انسان ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که فرد همیشه سپاسگزار خدا بوده و نسبت به وسوسه‌های شیطان حالت دفاعی به خود بگیرد.
در روایتی امام علی(ع) مؤمن را همیشه در حال یاد خدا دانسته است.[۲] به گفته او، کسی که مشغول به ذکر خدا است همنشین و نزدیک به خدا است.
شنیدن موعظه
شرکت در جلسات موعظه و سخنرانی، باعث می‌شود انسان دچار غفلت نشود. این سخنان پیوسته انسان را در حال بیداری نگه می‌داد. افرادی که اهل این مجالس باشند و از وعظ مستقیم یا غیرمستقیم استفاده کنند نسبت به افرادی که به این امور توجه ندارند حالات معنوی بهتری دارند.
دوستی با مؤمنان
انتخاب دوستان مؤمن در غفلت‌زدایی از انسان تأثیرگذار است. افراد مؤمن دلسوز همدیگر بوده و نسبت به انحراف و خطای همدیگر بی‌اعتنا نیستند. آنها را به خوبی‌ها سفارش می‌کنند و از بدی‌ها بازمی‌دارند؛ بنابراین، دوستی با مؤمنان باعث می‌شود هنگام انحراف و غفلت، خدا و معنویت را به ما یادآورد شوند.
حتی فرد می‌تواند برای پیشرفت معنوی خود از دوستان مؤمن خود بخواهد عیب‌هایش را به او گوشزد کنند. بر پایه روایتی، امام صادق(ع) بهترین برادر خود را کسی دانسته که عیب‌های او را به وی هدیه کند؛ یعنی همان گونه که هدیه انسان را خوشحال می‌کند مؤمن نیز از شناخت عیب‌های خود برای برطرف کردن آنها خوشحال می‌شود.[۳]
فعال باشید
گاهی انسان متوجه غفلت خود می‌شود که بهترین کار در آن موقع جلوگیری از ضرر است یعنی اینکه نگوییم همین چند لحظه است بعد جبران می‌کنم؛ بلکه بگوییم چه تضمینی است که بازگردم و وقت بازگشت را داشته باشم و بدانیم که سقوط در دره غفلت گام به گام و تدریجی است به همین سبب است که اغلب، متوجه سقوط خود نیستیم. اگر چشم باز کنیم و به گذشته خود نگاه کنیم می‌بینیم که چقدر گام به گام از مسیر رشد دور شده‌ایم و نفس و شیطان به ما گفته‌اند مشکلی ندارد همین یک بار است (درست مثل فرد سیگاری که از یک نخ یک نخ شروع کرد وقتی به خود آمده که یک پاکت یک پاکت سیگار می‌کشد و ترک آن برایش سخت است). خداوند برای همین توبه را واجب فوری اعلام کرد (توبه از گناه اشتباه و خطا) همین‌طور باید نسبت به مجالس خود انتخابگر باشیم یعنی اگر می‌بینیم که این مجالس ما را از مسیر رشد دور می‌کند تلاش کنیم آن را تغییر دهیم اگر نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم از آن مجلس فاصله بگیریم.[۴]
و) خود اصلاحی (مشارطه، مراقبه و محاسبه و معاقبه)
در معارف دینی به ما توصیه شده که برای رشد خود برنامه خودسازی داشته باشیم و طبق محاسبه پیش برویم. امام کاظم(ع) می‌فرمایند: «کسی که همه روزه به حساب خویشتن رسیدگی نکند از ما نیست». (۱۵۰ درس زندگی، ص۵۱) در مشارطه از اول صبح با خود شرط کنید که آن روز وظائف خود را به خوبی انجام دهید و از گناهان نیز بپرهیزید؛ و مُراقبه یعنی در طول روز مراقب خود و اعمال خود باشید تا از آنچه با خود عهد کرده‌اید تخطّی نکنید. در مُحاسبه آخر شب به حساب کارهای خود برسید، بررسی کنید تا چه مقدار به وظایف خویش مقید بوده‌اید و چه مقدار کوتاهی کرده‌اید. سپس نوبت به مُعاتبه می‌رسد؛ یعنی اگر در محاسبه متوجه لغزش‌ها و اشتباه‌هایی در رفتار شدید خود را تنبیه کنید (روزه ـ انفاق ـ تلاوت قرآن یا کار خیر دیگر تا گذشته جبران شود).[۵] دفتری برای این کار بردارید و از آن استفاده کنید.
۳. دیدار علماء
در برنامه خود از دیدار علما و دوستان صالح غفلت نورزید. اصحاب حضرت عیسی(ع) به ایشان گفتند ما با چه افرادی مجالست بکنیم؟ ایشان فرمودند: «با کسی که دیدارش شما را به یاد خدا اندازد، سخن او به دانش شما بیفزاید و عمل او رغبت به آخرت را در شما ایجاد کند».
۴. دیدار و عیادت مریض
به عیادت بیمار بروید که در آن هنگام، انسان متوجه نعمت سلامتی خود می‌شود و سبب خوشحالی و نشاط بیمار می‌گردد. این نیز مایه رشد انسان است.
۵. شرکت در تشییع جنازه
در تشییع جنازه و مراسم مؤمنین شرکت کنید. یادآوری مرگ بهترین موعظه برای ما انسان هاست.
۶. زیارت قبور مخصوصاً ائمه و امام زادگان و علماء ربّانی
۷. مطالعه کتب اخلاقی
با مطالعه کتب اخلاقی به استعدادهای مثبت و منفی خود پی ببرید و بیماری‌های روحی را بشناسید؛ برای این منظور بهتر است مطالعه اندک و مداوم داشته باشید نه اینکه آن را یک دوره با عجله از اول تا آخر بخوانید خود این کار (اندک و مداوم) باعث توجه دائمی می‌گردد.
۸. مطالعه حالات عرفا
این مباحث شیرین است و انسان با خواندن آن می‌تواند به مقام و درجه ای که برسد واقف می‌شود و انگیزه حرکت و غفلت زدایی بیشتری در او ایجاد می‌شود.[۶]
۹. اعتدال
همیشه اعتدال را حفظ کنید. (مطالعه، تفریح، کار، خواب، رسیدگی به امور زندگی و…). قرآن در توصیف مؤمنین می-فرماید: «آنها افرادی هستند که تجارت و کار، آنها را از خداوند بازنمی‌دارد»؛ یعنی انسان باید در همه حال حالت توجه را حفظ کند نه اینکه برای خودسازی از همه فاصله بگیرد و در گوشه ای بخزد.
دیگر روش‌ها
به‌طور حتم با مطالعه موارد بالا علاقه‌مند شده‌اید که یاد خداوند در تمام لحظات زندگی شما جاری باشد در زیر نکاتی عملی و کاربردی برای غافل نشدن از یاد خداوند ذکر می‌کنیم که امیدواریم با به کارگیری این موارد بتوانید در راه بندگی خداوند و کمال انسانی گام بردارید:
- به یاد داشته باشید که خداوند همیشه و در همه حال آگاه به احوال انسان می‌باشد و به قول معروف عالم محضر خداست.
- در مراسمات مذهبی مانند: سخنرانی، جلسات قرآن، عزاداری ماه محرم و… شرکت فعال داشته باشید.
- سعی کنید نمازهای خود را به جماعت به جا آورید.
- سعی کنید دوستان خود را از میان افراد متدین و شایسته انتخاب کنید، چرا که تأثیر دوست در زندگی انسان بسیار عمیق است، به گونه ای که ارتباط با افراد فاسد، انسان را در سراشیبی سقوط و در معرض انحراف قرار می‌دهد، پس در انتخاب دوست کمال دقت را داشته باشید.
۵. در طول روز به مدت ۵ دقیقه قرآن قرائت کنید و در مورد آیات آن تفکر کنید.
۶. سعی کنید لذت یاد خداوند را در زندگی خود تجربه کنید و آن را با تمام وجود بچشید. برای این کار:
ـ واجبات الهی را انجام دهید.
ـ سعی کنید از گناهان پرهیز کنید.
آیات و روایاتی که در مورد یاد خداوند وجود دارد را یک کاغذ با خط زیبا بنویسید و آن در محلی که جلو چشمان شما قرار دارد، نصب کنید و هر روز خود را با این جملات آغاز کنید.
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ شيرواني، علي؛ چكيده اخلاق در قرآن، ۱۳۷۹، چاپ دوم، ج۱، ص۵۹.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ میزان الحکمه، دوره چهار جلدی، دارالحدیث قم، چاپ اول، ۱۴۱۶، جلد ۲، ص۹۶۶.
- ↑ مصباح یزدی، محمد تقی؛ پندهای امام صادق به ره جویان صادق، ۱۳۸۱، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص۱۷۲، اقتباس.
- ↑ مکارم شیرازی، ۱۵۰ درس زندگی، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۰، چاپ ۱۷، ص۱۳۰.
- ↑ پندهای امام صادق، ص۲۷ (خلاصه).
- ↑ ر. ک. مقدادی، علی، نشان از بی نشان‌ها، محمدی ری شهری، محمد، کیمیای محبت.