ترجمه قرآن (رهنما)

سؤال

ترجمه قرآن اثر زین‌الدین رهنما چگونه ترجمه‌ای است؟

ترجمه قرآن (رهنما)
اطلاعات کتاب
نویسنده	ترجمه: زین‌العابدین رهنما
تاریخ نگارش	قرن چهاردهم
موضوع	ترجمه قرآن
زبان	عربی فارسی
تعداد جلد	۴
اطلاعات نشر
محل نشر	تهران
نوبت چاپ	اول

ترجمه زين‌العابدين رهنما نيز برای نخستين بار در سال ۱۳۴۷ در چهار جلد منتشر شد. رهنما در مقدمه اين ترجمه مطالبی درباره برخی مسائل تاريخی اسلام و قرآن همچنين برخی نكات درباره علوم قرآنی آورده كه فهم آن‌ها را برای درك قرآن لازم دانسته است. درباره معرفی هر سوره نيز نكاتی در ابتدای ترجمه آن سوره ذكر شده است. اين ترجمه پيش از انتشار، در تعدادی محدود چاپ و برای عالمان و قرآن‌پژوهان كشورهای مختلف فرستاده شده است.

معرفی

اما اثرى كه بيشترين شهرت و اعتبار را براى رهنما درپى داشت ترجمه قرآن بود كه او بيش از سى سال را صرف آن كرد. ترجمه قرآن رهنما باعنوان فرعىِ «با ترجمه و جمع آورى تفسير» از 1344 تا 1354ش در چهار جلد به چاپ رسيد. مترجم در مقدمه اى مفصّل (هشتاد صفحه) به توضيح برخى از اصطلاحات و گزارشى از تاريخ قرآن و ويژگيهاى قرآن پرداخته و در بخشى ديگر، تأثير قرآن در ادب فارسى را بررسى كرده و نمونه هايى از شعر فارسى نيز ذكر كرده است. در متن كتاب، در آغاز هر سوره، شرحى در معرفى آن سوره آورده و آيات آن را دسته بندى موضوعى كرده است. مترجم در هر صفحه از كتاب، متن عربى را در ستونى در سمت راست آورده و در ستون سمت چپ، ترجمه فارسى آن را ذكر كرده و در پانوشت هر صفحه، توضيح و تفسيرى درباره برخى از آيات و كلمات آورده است. جلد اول از فاتحة الكتاب تا آخر سوره اعراف را دربر دارد. جلد دوم شامل سوره انفال تا پايان سوره حج، جلد سوم از آغاز سوره مؤمنون تا پايان سوره فصلت، و جلد چهارم از آغاز سوره شورى تا آخر قرآن را دربر دارد (اجاق فقيهى، ص 65؛ خرمشاهى، ص 92ـ93؛ «ترجمه قرآن»، ص 164ـ165). رهنما در تهيه ترجمه قرآن، همان گونه كه در مقدمه اشاره كرده، مخاطب عام را درنظر داشته است. بنابه گفته رهنما، او همچنين كوشش كرده كه ترجمه اش را هرچه بيشتر به متن نزديك كند و تاحد امكان تركيب بندى جملات، سبك انشا و رنگ آميزى كلمات و اختصار قرآن شريف را حفظ كند و از ترجمه تحت اللفظى و ترجمه به معنى دورى كند. او هر جا ناچار به ترجمه به معنى شده ترجمه تحت اللفظى آيه را در زيرنويس همان صفحه آورده است تا خواننده را از جمله بندى اصلى آگاه سازد و نيز هر كجا ناگزير به افزودن كلمه اى بر ترجمه بوده آن كلمه را در ميان دو هلال قرار داده است تا از متن جدا گردد («ترجمه قرآن»، ص165). رهنما در ترجمه خود از ترجمه ها و تفسيرهاى قديم و جديد و همكارى كسانى چون آيت اللّه ابوالحسن شعرانى و على اصغر حلبى بهره برده است. او در مواردى كه لازم دانسته از تفسيرهاى قديم و جديد در زيرنويس استفاده كرده است. او پيش از انتشار رسمى ترجمه، چاپ آزمايشى آن را براى علماى فارسى زبان و قرآن شناس ايرانى و ديگر كشورهاى اسلامى فرستاد و نظر آنان را در اصلاح و بهبود ترجمه به كار بست. اين ترجمه يكى از كم غلط ترين و شيواترين ترجمه هاى قرآن به زبان فارسى است.

نویسنده

زين العابدين فرزند شيخ العراقين مازندرانى و نوه شيخ زين العابدين مازندرانى بود

رهنما، زين العابدين، نويسنده، مترجم قرآن (1273ش) در نجف يا كربلا به دنيا آمد. پس از تحصيل در مكتب خانه، در حوزه علميه نجف، فقه و اصول و ادبيات فارسى و عربى خواند. در 22سالگى به همراه برادرش (رضا تجدد) به تهران نقل مكان كرد و از جامه روحانيت بيرون آمد.

بدين ترتيب رهنما از نزديكان رضاشاه شد و در حكومت او، نخست مأموريت يافت براى معرفى تحولات سياسى جديد ايران به اروپا برود. بااين حال، در 1314ش، به همراه چند تن ديگر (ازجمله برادرش و على دشتى) به اتهام توطئه عليه سلطنت به زندان افتاد و چندى بعد به لبنان تبعيد شد (مكى، ج 6، ص 219؛ مرسلوند، ج 3، ص 350ـ351). رهنما در لبنان به مطالعه و نگارش پرداخت و كتاب مشهورش، يعنى پيامبر، را در آنجا به پايان رساند. او در آغاز سلطنت محمدرضا پهلوى (حك : 1320ـ1357ش) به ايران بازگشت. او در 1351ش براى نگارش كتابهاى پيامبر و زندگانى امام حسين از دولت فرانسه نشان كماندور[1] را دريافت كرد (همان، ص 101). رهنما در 12 تير 1368 در تهران درگذشت. رهنما علاوه بر فعاليت سياسى و انتشار نشريه، مقالات و كتابهاى متعددى نوشت كه از ميان آنها، دو رمان تاريخى او، درباره زندگى پيامبر صلى اللّه عليه وآله وسلم و امام حسين عليه السلام، و ترجمه قرآن برايش شهرت بسيار درپى داشت.