پیامبر(ص) از دیدگاه امام علی(ع)

سؤال

چه اوصاف و ویژگی‌هایی امام علی(ع) برای پیامبر(ص) برشمرده است؟

امام علی(عليه السلام) در فرازی از خطبه 72 نهج البلاغه، بهترين درود و بركات الهى را نثار روان پاك پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) كرده و آن حضرت را به بيش از بيست وصف از اوصاف برجسته اش _كه او را شايسته اين درود و صلوات مى كند _ ياد مى فرمايد و مى گويد: ([خداوندا!] گرامى ترين درودها و افزون ترين و پربارترين بركاتت را بر محمد(صلى الله عليه وآله) بنده ات و رسولت بفرست).

در اين قسمت از سخن امام(عليه السلام)، دو وصف معروف و مهم كه در واقع مهم ترين اوصاف پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) است بيان شده: نخست، مسأله عبوديّت و دوم، رسالت.

در سومين توصيف به مسأله خاتميّت اشاره مى كند و مى فرمايد: (پيامبرى كه خاتم پيامبران پيشين بود)؛ «الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ». و در چهارمين و پنجمين توصيف مى فرمايد: (كسى كه درهاى بسته را گشود و حقّ را با حقّ آشكار ساخت)؛ در ششمين و هفتمين توصيف مى فرمايد: (همان كسى كه غوغاى باطل را دفع كرد و حملات گمراهى ها را درهم شكست)؛ در هشتمين توصيف كه در واقع به منزله بيان علّت براى تقاضاى اين درود وافر و گسترده است، مى فرمايد: (به دليل اين كه با تمام قدرت بار سنگين رسالت را بر دوش كشيد)؛ و در نهمين و دهمين توصيف آمده است كه: (آن حضرت به فرمانت قيام نمود و در طريق رضا و خشنودى تو با سرعت گام بر مى داشت)؛

در يازدهمين و دوازدهمين توصيف مى فرمايد: (در گام هايى كه [به سوى انجام اوامر تو] بر مى داشت، ترديد به خود راه نداد و عقب گرد نكرد و عزم و اراده اش به سستى نگراييد)؛ و در سيزدهمين تا پانزدهمين وصف مى فرمايد: (اين در حالى بود كه وحى تو را با آگاهى گرفت و عهد تو را پاسدارى كرد و در انجام فرمانت [با قدرت و جدّيت] پيش رفت)؛ سپس آن حضرت در ادامه اين سخن، نتيجه تلاش ها و كوشش ها و فداكارى هاى پيامبر(صلى الله عليه وآله) را ضمن بيان اوصاف ديگرى بازگو مى كند و در شانزدهمين تا هجدهمين وصف مى فرمايد: (او همچنان در اين راه به پيش رفت تا شعله حق را براى طالبانش برافروخت و راه را براى ناآگاهان روشن ساخت، و دل هايى كه در فتنه ها و گناهان فرو رفته بود، به بركت وجودش هدايت شد)؛

سپس در نوزدهمين وصف از اوصاف كريمه آن حضرت، مى افزايد: (او پرچم هاى آشكار كننده حق را برافراشت و احكام نورانى اسلام را برپا ساخت)؛ در پايان اين بخش، به پنج صفت ديگر (كه با توجّه به صفات گذشته مجموعاً بيست و چهار وصف مى شود) به صورت نتيجه گيرى از تمام بحث هاى گذشته اشاره كرده، مى فرمايد: (آرى، او امينِ معتمد و گنجينه دارِ مخزن علوم تو و شاهد و گواه روز رستاخيز و برانگيخته ات براى بيان حقايق و فرستاده ات به سوى خلايق است). تعبير به «امين مأمون» در واقع تاكيدى است بر كمال امانت آن حضرت و اشاره اى است به مقام عصمت كه از شرايط حتمى نبوّت است و منظور از «خزانه دار بودنِ علم مخزون»، آگاه بودن پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از اسرار غيب است.