پرش به محتوا

تدبر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ دسامبر ۲۰۲۰
ابرابزار
(تکمیل و بارگزاری)
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
تفكّر و تدبّر در آيات قرآن چگونه و به چه معنایی است؟ در صورتي كه وقتی کسی معلوماتی نسبت به آیات قرآن ندارد، چطور باید در قرآن تدبر کند؟
تفکّر و تدبّر در آیات قرآن چگونه و به چه معنایی است؟ در صورتی که وقتی کسی معلوماتی نسبت به آیات قرآن ندارد، چطور باید در قرآن تدبر کند؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
آیات قرآن انسان را به دو نوع تدبر دعوت می‌کنند، تدبر در قرآن و معانی آن و تدبر در جهان هستی و مخلوقات. تدبر در قرآن، دارای ۲ مرحله است، مرحله اول، فهم عمومی از ظاهر قرآن است، که افراد در معانی ظاهری به اندازه فهم خودشان استفاده کنند. مرحله عمیق‌تر، فهم باطنی قرآن است که مختص به عالمان است و دارای مرتبه بالاتری است. قرآن در سه محور، تدبر در خلقت انسان، تدبر در طبیعت و تدبر در آسمان و زمین، انسان را دعوت به تدبر در مخلوقات می‌کند.
آیات [[قرآن]] انسان را به دو نوع تدبر دعوت می‌کنند، تدبر در قرآن و معانی آن و تدبر در جهان هستی و مخلوقات. تدبر در قرآن، دارای ۲ مرحله است، مرحله اول، فهم عمومی از ظاهر قرآن است، که افراد در معانی ظاهری به اندازه فهم خودشان استفاده کنند. مرحله عمیق‌تر، فهم باطنی قرآن است که مختص به عالمان است و دارای مرتبه بالاتری است. قرآن در سه محور، تدبر در خلقت انسان، تدبر در طبیعت و تدبر در آسمان و زمین، انسان را دعوت به تدبر در مخلوقات می‌کند.


==تعريف تفکر و تدبر==
== تعریف تفکر و تدبر ==
فكر در لغت به معنای انديشه، تأمل، اعمال نظر و تدبّر است.<ref>قرشي، سيدعلي اكبر، قاموس قرآن،ج۵، تهران: دارالكتب الاسلاميه، هشتم،۱۳۶۱،، ص۱۹۹.</ref> در تعريف اصطلاحي فكر آمده است: « فكر يا انديشه، اجراي عمليّات عقلي در معلومات، براي دستيابي به مطلوب است.»<ref>مظفر، محمدرضا، المنطق، ترجمه ي علي شيرواني، قم: دارالعلم، دوازدهم، ۱۳۸۲، ص۳۹.</ref>  
فکر در لغت به معنای اندیشه، تأمل، اعمال نظر و تدبّر است.<ref>قرشی، سیدعلی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، تهران: دارالکتب الاسلامیه، هشتم، ۱۳۶۱، ص۱۹۹.</ref> در تعریف اصطلاحی فکر آمده است: «فکر یا اندیشه، اجرای عملیّات عقلی در معلومات، برای دستیابی به مطلوب است.»<ref>مظفر، محمدرضا، المنطق، ترجمهٔ علی شیروانی، قم: دارالعلم، دوازدهم، ۱۳۸۲، ص۳۹.</ref>


==دعوت کردن قرآن به تدبر==
== دعوت کردن قرآن به تدبر ==
آیات قرآن، انسان را به تدبیر در دو چیز دعوت کرده‌اند:
آیات قرآن، انسان را به تدبیر در دو چیز دعوت کرده‌اند:
* دسته ای از آیات، انسان‌ها را تشویق می‌کنند تا در درون قرآن کریم و در مورد خود قرآن کریم تفکّر و تدبّر نمایند.
* دستهٔ دیگری از آیات، انسان‌ها را تشویق می‌نمایند تا در بیرون قرآن کریم، پیرامون جهان هستی، پیرامون اصل خلقت، پیرامون فلسفهٔ خلقت، پیرامون زندگی و پیرامون دین و دنیا و پیرامون روز حساب و [[معاد]]، تفکّر و تدبّر نماید.


* دسته اي از آيات، انسان ها را تشويق مي كنند تا در درون قرآن کریم و در مورد خود قرآن کریم تفكّر و تدبّر نمايند.
== تدبر در قرآن ==
* دسته ي ديگري از آيات، انسان ها را تشويق مي نمايند تا در بيرون قرآن کریم، پيرامون جهان هستي، پيرامون اصل خلقت، پيرامون فلسفه ي خلقت، پيرامون زندگي و پيرامون دين و دنيا و پيرامون روز حساب و معاد، تفكّر و تدبّر نمايد.
تفکّر در مورد خود قرآن دو صورت دارد:


==تدبر در قرآن==
=== تدبّر در ظاهر قرآن ===
تفكّر در مورد خود قرآن دو صورت دارد:  
{{همچنین ببینید|اکتفا به ظاهر قرآن}}
قرآن همه انسان‌ها را به تدبّر و تفکر در ظاهر قرآن دعوت می‌کند. در این صورت همه انسان‌ها می‌توانند در آن تفکّر نمایند و از ظاهر قرآن کریم به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بهره ببرند و بهره‌مند شوند.<ref>موسوی خمینی، روح الله، تفسیر سورهٔ حمد، تهران: مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ششم، ۱۳۸۱، ص۱۷.</ref> با اندک توجهی به علوم عربی، روان خوانی و توجّه به ترجمه و معانی قرآن کریم، می‌توان از قرآن استفاده کرد. دعوت به این تدبر، برای برداشت بیشتر و فهم بهتر از قرآن است.


===تدبّر در ظاهر قرآن===
=== تفکر در باطن قرآن ===
قرآن همه انسان‌ها را به تدبّر و تفکر در ظاهر قرآن دعوت می‌کند. در اين صورت همه انسان‌ها مي توانند در آن تفكّر نمايند و از ظاهر قرآن كريم به صورت مستقيم و يا غيرمستقيم بهره ببرند و بهره‌مند شوند.<ref>موسوي خميني، روح الله، تفسير سوره ي حمد، تهران: مؤسسه ي تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره)، ششم، ۱۳۸۱، ص۱۷.</ref> با اندك توجهي به علوم عربي، روان خواني و توجّه به ترجمه و معاني قرآن كريم، مي‌توان از قرآن استفاده کرد. دعوت به این تدبر، برای برداشت بیشتر و فهم بهتر از قرآن است.
تفکّر و تدبّر در باطن قرآن کریم و دست یافتن به لایه‌های درونی آن، کار عموم نیست. تفکّر و تدبّر در این عرصه و فضای معنوی قرآن کریم، کار کارشناسان و متخصصان و [[راسخان در علم]] است.<ref>آل عمران: ۳/۷.</ref> در این صورت فردی که می‌خواهد در قرآن تفکّر و تدبّر نماید باید از علوم پایه از جمله فراگیری علم لغت، ادبیات عرب، علم قرائت، فراگیری اصول فقه، فراگیری اسباب نزول و شأن نزول، ناسخ و منسوخ، فراگیری علم فقه، مجمل و مبین، فراگیری آیات محکم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقیّد، مفهوم و منطوق، حقیقت و مجاز، فراگیری تشبیه‌ها و استعاره‌های قرآنی، تسلط بر روایات و …، از جمله علوم پایه و پیرامونی هستند که فرد را در تفکّر و تدبّر درست در قرآن کریم یاری می‌دهند.<ref>سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه مهدی حائری قزوینی، تهران، امیرکبیر، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰–۵۷۱.</ref>


===تفکر در باطن قرآن===
با فراگیری این علوم و جهت روشن شدن معانی قرآن کریم، اوّل باید از خود قرآن و در مرحله ثانی از سنّت معصومین و سپس از عقل برهانی و قلب سلیم بهره گرفت تا بتوان به معانی پنهان قرآن کریم و لایه‌های درونی آن دست یافت.<ref>جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.</ref>
تفكّر و تدبّر در باطن قرآن كريم و دست يافتن به لايه هاي دروني آن، كار عموم نيست. تفكّر و تدبّر در اين عرصه و فضاي معنوي قرآن كريم، كار كارشناسان و متخصصان و راسخان در علم است.<ref>آل عمران: ۳/۷.</ref> در اين صورت فردي كه مي‌خواهد در قرآن تفكّر و تدبّر نمايد باید از علوم پايه از جمله فراگیری علم لغت، ادبيات عرب، علم قرائت، فراگيري اصول فقه، فراگيري اسباب نزول و شأن نزول، ناسخ و منسوخ، فراگيري علم فقه، مجمل و مبين، فراگيري آيات محكم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقيّد، مفهوم و منطوق، حقيقت و مجاز، فراگيري تشبيه ها و استعاره هاي قرآني، تسلط بر روايات و ...، از جمله علوم پايه و پيراموني هستند كه فرد را در تفكّر و تدبّر درست در قرآن كريم ياري مي دهند.<ref>سيوطي، جلال الدين عبدالرحمن، الاتقان في علوم القرآن، ترجمه مهدي حائري قزويني، تهران، اميركبير، چاپ سوم، ۱۳۸۰، ص۵۷۰-۵۷۱.</ref>


با فراگيري اين علوم و جهت روشن شدن معاني قرآن كريم، اوّل بايد از خود قرآن و در مرحله ثاني از سنّت معصومين و سپس از عقل برهاني و قلب سليم بهره گرفت تا بتوان به معاني پنهان قرآن كريم و لايه هاي دروني آن دست يافت.<ref>جوادي آملي، عبدالله، تفسير تسنيم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸، ج۱، ص۵۷.</ref>
== تدبر در مخلوقات ==
آیاتی از قرآن انسان‌ها را به تفکّر و تدبّر در جهان طبیعت و جهان هستی دعوت می‌نماید، از جمله:
* '''تفکّر و تدبّر، پیرامون خودشناسی''': {{قرآن|أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ|ترجمه=آیا شما آن را آفرینش می‌دهید یا ما آفریدگاریم؟|سوره=واقعه|آیه=۵۹}}
* '''تفکّر و تدبّر، پیرامون طبیعت''': {{قرآن|أَفَرَأَیْتُمُ الْمَاءَ الَّذِی تَشْرَبُونَ|۶۸|أَأَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ|۶۹|ترجمه=آیا به آبی که می‌نوشید اندیشیده‌اید؟ (۶۸) آیا شما آن را از ابر نازل می‌کنید؟ یا ما نازل می‌کنیم؟ (۶۹)|سوره=واقعه|آیه=۶۸ و ۶۹}}
* '''تفکّر و تدبّر پیرامون زمین و آسمان''': {{قرآن|إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ|ترجمه=محققا در خلقت آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز دلائل روشنی است برای خردمندان عالم.|سوره=آل عمران|ترجمه=۱۹۰}}


==تدبر در مخلوقات==
انسان در این دعوت به تفکر، در واقع دعوت به خداشناسی می‌شود، یعنی مقصود اصلی از دعوت به دقت در آسمان و زمین، [[توحید]] و اعتقاد به یگانگی خدا است.
آياتي از قرآن انسان‌ها را به تفكّر و تدبّر در جهان طبيعت و جهان هستي دعوت مي نمايد، از جمله:
* '''تفكّر و تدبّر، پيرامون خودشناسي''': {{قرآن|أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ|ترجمه=آيا شما آن را آفرينش مي دهيد يا ما آفريدگاريم؟|سوره=واقعه|آیه=۵۹}}
* '''تفكّر و تدبّر، پيرامون طبيعت''': {{قرآن|أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاءَ الَّذِي تَشْرَبُونَ|۶۸|أَأَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ|۶۹|ترجمه=آيا به آبي كه مي‏نوشيد انديشيده‏ ايد؟(۶۸) آيا شما آن را از ابر نازل مي‏كنيد؟ يا ما نازل مي‏كنيم ؟ (۶۹)|سوره=واقعه|آیه=۶۸ و ۶۹}}
* '''تفكّر و تدبّر پيرامون زمين و آسمان''': {{قرآن|إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِأُولِي الْأَلْبَابِ|ترجمه=محققا در خلقت آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز دلائل روشنی است برای خردمندان عالم.|سوره=آل عمران|ترجمه=۱۹۰}}
 
انسان در این دعوت به تفکر، در واقع دعوت به خداشناسی می‌شود، یعنی مقصود اصلی از دعوت به دقت در آسمان و زمین، توحید و اعتقاد به یگانگی خدا است.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==
 
۱. كتاب قرآن در قرآن، تفسير موضوعي، ج۱، اثر استاد جوادي آملي.
== مطالعه بیشتر ==
۲. اشارات علمي اعجازآميز قرآن، اثر محمدعلي رضايي اصفهاني.
۱. کتاب قرآن در قرآن، تفسیر موضوعی، ج۱، اثر استاد جوادی آملی.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = فهم و تفسیر
|شاخه فرعی۱ = فهم و تفسیر
|شاخه فرعی۲ = فهم پذیری قرآن
|شاخه فرعی۲ = فهم پذیری قرآن
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۵۳: خط ۵۳:
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ج
  | کیفیت = ج
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
automoderated
۱٬۲۷۴

ویرایش