پرش به محتوا

حسد در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

تکمیل الگوها، آوردن آیات، ترجمه لغوی حسد، تکمیل پاورقی ها
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی =' به ' | ارزیابی کمی =')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
(تکمیل الگوها، آوردن آیات، ترجمه لغوی حسد، تکمیل پاورقی ها)
خط ۳: خط ۳:
دربارهٔ کلمه حسود در قرآن توضیح دهید.
دربارهٔ کلمه حسود در قرآن توضیح دهید.
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}حسد و شرِّ حسود در قرآن به صراحت آمده است. قرآن دستور می‌دهد از شرّ حسود به خداوند پناه ببرید. در چند جای قرآن، به حسدِ اهل کتاب و دشمنان مسلمانان، اشاره شده است. مفسران، حسد را از بدترین صفات رذیله دانسته‌اند که ریشه بسیاری از رذائل اخلاقی است.
{{پاسخ}}
حَسَد، آرزو داشتن براى زوال و نيستى نعمت كسى است كه استحقاق آن نعمت را دارد و بسا كه با اين آرزو، خود هم كوشش در نابودى نعمت او بنمايد.
 
حسد و شرِّ حسود در قرآن به صراحت آمده است. قرآن دستور می‌دهد از شرّ حسود به خداوند پناه ببرید. در چند جای قرآن، به حسدِ اهل کتاب و دشمنان مسلمانان، اشاره شده است. مفسران، حسد را از بدترین صفات رذیله دانسته‌اند که ریشه بسیاری از رذائل اخلاقی است.


== تعریف حسد ==
== تعریف حسد ==
حسد یکی از [[رذائل اخلاقی]] است که در آیات و روایات مورد نهی و مذمت قرار گرفته است و آن حالت نفسانی است که صاحب آن زوال و سلب نعمت و کمال را یا چیزی را که خود نعمت پنداشته است از غیر خودش، آرزو کند چه خود آن را داشته باشد و چه نداشته باشد، چه بخواهد به خودش برسد و چه نخواهد.  
حَسَد، آرزو داشتن براى زوال و نيستى نعمت كسى است كه استحقاق آن نعمت را دارد و بسا كه با اين آرزو خود هم كوشش در نابودى نعمت او بنمايد. <ref>ابن اثير جزري، مبارك بن محمد، النهايه في غريب الحديث و الأثر، قم، موسسه مطبوعاتي اسماعيليان‏، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> <ref>راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، مترجم: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۸۷.</ref>
 
روايت شده است كه مومن غبطه مى‏خورد، اما حسادت نمی‌ورزد و منافق حسادت مى‏ورزد، اما غبطه نمی‌خورد. <ref> إِنَّ الْمُؤْمِنَ‏ يَغْبِطُ وَ لَا يَحْسُدُ وَ الْمُنَافِقُ يَحْسُدُ وَ لَا يَغْبِطُ: «كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۷.»</ref>
 
فرق حسد با [[غبطه]] در این است که صاحب غبطه آرزو می‌کند آنچه را دیگری دارد او هم داشته باشد، بدون آن که میل به زوال آن کمال و نعمت از غیر را داشته باشد. ولی حسود کسی است که رشد و پیشرفت دیگری را خواهان نیست. <ref>عسكرى، حسن بن عبدالله، الفروق في اللغه، بيروت، دار الآفاق الجديده، چاپ اول، ۱۴۰۰ق، ص۱۲۱.</ref>


برخی هم اینطور معنا کرده اند که حسادت، تمنای سلب نعمت است از دیگری که به صلاح او باشد،یعنی حسود دوست دارد نعمت‌ها از طرف مقابل گرفته شود، خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد.<ref>حسد از دیدگاه قرآن و روانشناسی، حسن خانی، بشارت 1386 شماره 59. </ref> یا حسد حد افراطىِ رفتار كسى دانسته شده است كه از نیك‌بختى مردمان رنج می‌برد. در تعریفى دقیق‌تر، آرزوى زوالِ نعمتهاى دیگران است كه چه بسا با تلاش براى نابودى آن همراه باشد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص 6119.</ref> به کسی که چنین صفتی دارد، حسود گفته می‌شود و این صفت ناپسند و خلاف عقل و شرع معلول عواملی و خود نیز علت است برای رذائل و مفاسد دیگری که هر کدام در جای خود از آفات دین و ایمان است.
حسد یکی از [[رذائل اخلاقی]] است که در آیات و روایات مورد نهی و مذمت قرار گرفته است و آن حالت نفسانی است که صاحب آن زوال، سلب نعمت و کمال را یا چیزی را که خود نعمت پنداشته است از غیر خودش، آرزو کند چه خود آن را داشته باشد و چه نداشته باشد، چه بخواهد به خودش برسد و چه نخواهد.{{مدرک|آذرماه1403}}


فرق حسد با [[غبطه]] در این است که صاحب غبطه آرزو می‌کند آنچه را دیگری دارد او هم داشته باشد بدون آن که میل به زوال آن کمال و سلب آن نعمت از غیر را داشته باشد. ولی حسود کسی است که رشد و پیشرفت دیگری را خواهان نیست.
برخی هم اینطور معنا کرده اند که حسادت، تمنای سلب نعمت است از دیگری که به صلاح او باشد، یعنی حسود دوست دارد نعمت‌ها از طرف مقابل گرفته شود، خواه آن نعمت به حسود برسد یا نرسد.<ref>حسد از دیدگاه قرآن و روانشناسی، حسن خانی، بشارت ۱۳۸۶ شماره ۵۹. </ref> حسد حد افراطىِ رفتار كسى دانسته شده است كه از نیك‌بختى مردمان رنج می‌برد. در تعریفى دقیق‌تر، آرزوى زوالِ نعمت‌هاى دیگران است كه چه بسا با تلاش براى نابودى آن هم همراه باشد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص 6119.</ref> به کسی که چنین صفتی دارد، حسود گفته می‌شود.


== حسد در آیات قرآن ==
== حسد در آیات قرآن ==
در قرآن به شرِّ حسد تصریح شده است و گفته شده است از شر حسود باید به خداوند پناه آورد: {{قرآن|وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ|ترجمه=و از شرّ هر حسودی هنگامی که حسد می‌ورزد!|سوره=فلق|آیه=۵}} مفسران ذیل این آیه، حسد را از بدترین و زشت‌ترین صفات رذیله شمرده‌اند.<ref>تفسیر نمونه،‌ مکارم شیرازی، ج۲۷، ص۴۶۲ </ref> در جای دیگر قرآن اشاره به این دارد که اهل کتاب از روی حسد آرزو دارند مسلمانان از ایمانشان دست بکشند. (آیه ۱۰۹ سوره بقره، آیه ۵۴ سوره نساء) و در سوره فتح آمده است که متخلفین حدیبیه، به مؤمنان تهمت حسد زدند تا آنان را از غنایم سهمی باشد.<ref>آیه ۱۵ سوره فتح</ref>
حسد با مشتقاتش ۵ مرتبه در قرآن آمده است.
# حسادت کفار بر مومنان. <ref>سوره بقره، آیه۱۰۹: {{قرآن| وَدَّ كَثيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إيمانِكُمْ كُفَّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ }}</ref>
# حسادت بر نعمت‌های دیگران<ref> سوره نساء، آیه۵۴: {{قرآن| أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى‏ ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَه وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظيماً }}</ref>
# متهم کردن تخلف‌کنندگان از جهاد مومنان را به حسادت. <ref>سوره فتح، آیه۱۵: {{قرآن|سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى‏ مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ يُريدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلاَّ قَليلاً }}</ref>
# دستور به پناه بردن بر خدا از شر حسادت‌ورزان. <ref>سوره فلق، آیه۵: {{قرآن|وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ}}</ref>مفسران ذیل این آیه، حسد را از بدترین و زشت‌ترین صفات رذیله شمرده‌اند.<ref>تفسیر نمونه،‌ مکارم شیرازی، ج۲۷، ص۴۶۲ </ref> در جای دیگر قرآن اشاره به این دارد که اهل کتاب از روی حسد آرزو دارند مسلمانان از ایمانشان دست بکشند. (آیه ۱۰۹ سوره بقره، آیه ۵۴ سوره نساء) و در سوره فتح آمده است که متخلفین حدیبیه، به مؤمنان تهمت حسد زدند تا آنان را از غنایم سهمی باشد.<ref>آیه ۱۵ سوره فتح</ref>


در برخی آیات قرآن بدون اینکه کلمه حسد و مشتقات آن در آنجا باشد، معنا و مفهوم حسد را می‌رساند: در قرآن آمده است از آنچه که خدا برتری داده است برخی را بر برخی دیگر، آرزو نکنید(آیه ۳۲ سوره نساء)؛ که این آیه را مفسران حمل بر نکوهش طمع و مذمت حسد دانسته‌اند. و داستان برادران یوسف که حسد آنان، موجب آزار رساندن به یوسف شد.(آیه ۸ سوره یوسف) و جای دیگر درباره دشمنان مسلمانان می فرماید اگر خوشی به شما برسد آنان اندوهگین می شود.<ref>آیه ۱۲۰ سوره آل‌عمران</ref> که مفسران این آیه را حمل بر حسد آنان کرده‌اند.
داستان برادران یوسف، آزار رساندن به یوسف، به چاه انداختن و مشکلات بعدی در سوره یوسف آمده است که مفسران حسادت برادران حضرت یوسف را دلیل این مشکلات دانسته‌اند. <ref>طباطبايى، محمدحسين، الميزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۱۰۵.</ref> <ref>مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلاميه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ ش، ج۹، ص۳۲۲.</ref>
 
درباره دشمنان مسلمانان می فرماید اگر خوشی به شما برسد آنان اندوهگین می شود.<ref> سوره آل‌عمران، آیه۱۲۰.</ref> که مفسران این آیه را حمل بر حسد آنان کرده‌اند.


== عوامل و پیامدهای حسد ==
== عوامل و پیامدهای حسد ==
خط ۲۵: خط ۳۸:
حسد، توهين، استهزاء، ظلم، از بین بردن حق، و حتى خونريزى و ساير معاصى را در پى دارد.<ref>محسنى، شيخ محمد آصف، روش جديد اخلاق اسلامى، ۲۶۵.</ref>
حسد، توهين، استهزاء، ظلم، از بین بردن حق، و حتى خونريزى و ساير معاصى را در پى دارد.<ref>محسنى، شيخ محمد آصف، روش جديد اخلاق اسلامى، ۲۶۵.</ref>


مؤمن خوف و حزنش خدائی است، امّا حسود خوف و حزنش در اطراف کسی می‌چرخد که زوال نعمت و قدرت او را می‌خواهد. حسود هم در دنیا معذب است هم در آخرت، هم در دنیا ضرر کرده و هم در آخرت.<ref>امام خمینی (موسوی)، روح الله، شرح چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، سوم، ۱۳۷۲ش، ص۵۹.</ref>{{پایان پاسخ}}
مؤمن خوف و حزنش خدائی است، امّا حسود خوف و حزنش در اطراف کسی می‌چرخد که زوال نعمت و قدرت او را می‌خواهد. حسود هم در دنیا معذب است هم در آخرت، هم در دنیا ضرر کرده و هم در آخرت.<ref>امام خمینی (موسوی)، روح الله، شرح چهل حدیث، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، سوم، ۱۳۷۲ش، ص۵۹.</ref>
{{مطالعه بیشتر}}


== مطالعه بیشتر ==
== مطالعه بیشتر ==
۱ـ امام خمینی (ره) شرح چهل حدیث، ص۱۰۵ به بعد.
* حسد، سید رضا صدر، ترجمه: باقر خسروشاه
 
۲ـ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۵، ص۲۰۶ به بعد.
 
۳ـ شهید مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (انسان کامل)، ج۲۳، ص۱۰۳.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
 
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
خط ۵۶: خط ۶۲:
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ج
  | اولویت =ج
  | کیفیت =ج
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
trustworthy
۲٬۷۲۲

ویرایش