پرش به محتوا

دلیل عقلی و نقلی برای عصمت حضرت فاطمه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{پیش نویس|تکمیل}}
{{پیش نویس|نیازمند به ویرایش}}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}


{{سوال}}
{{سوال}}
آیا می‌توان دلیل عقلی بر عصمت حضرت زهرا(س) اقامه کرد؟
آیا دلایل عقلی و نقلی برای عصمت حضرت فاطمه(س) وجود دارد؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{درگاه|فاطمی}}
{{درگاه|فاطمی}}
خط ۱۲: خط ۱۲:
[[عصمت]]، در لغت به سه معنا آمده است؛ یکی: {{عربی|مَسَکَ}} به معنای حفظ و نگهداری<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المفردات|سال=1412|نام=حسین بن محمد|نام خانوادگی=راغب اصفهانی|ناشر=بیروت، دارالعلم|صفحه=569 ـ 570}}</ref>، دوم: {{عربی|مَنَعَ}} به معنای مانع شدن<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=العین|سال=1410|نام=خلیل بن احمد|نام خانوادگی=فراهیدی|ناشر=قم، انتشارات هجرت|جلد=1|صفحه=314}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=لسان العرب|سال=1414|نام=محمد بن مکرم|نام خانوادگی=ابن منظور|ناشر=بیروت، دارصادر|جلد=12|صفحه=403}}</ref> و سوم به معنای وسیله بازداشتن.<ref>همان، ص۴۰۵.</ref>
[[عصمت]]، در لغت به سه معنا آمده است؛ یکی: {{عربی|مَسَکَ}} به معنای حفظ و نگهداری<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=المفردات|سال=1412|نام=حسین بن محمد|نام خانوادگی=راغب اصفهانی|ناشر=بیروت، دارالعلم|صفحه=569 ـ 570}}</ref>، دوم: {{عربی|مَنَعَ}} به معنای مانع شدن<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=العین|سال=1410|نام=خلیل بن احمد|نام خانوادگی=فراهیدی|ناشر=قم، انتشارات هجرت|جلد=1|صفحه=314}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=لسان العرب|سال=1414|نام=محمد بن مکرم|نام خانوادگی=ابن منظور|ناشر=بیروت، دارصادر|جلد=12|صفحه=403}}</ref> و سوم به معنای وسیله بازداشتن.<ref>همان، ص۴۰۵.</ref>


در معنای اصطلاحی [[شیخ مفید]] عصمت را به معنای لطف دانسته است؛ از نظر او عصمت از ناحیه [[خداوند متعال]]، همان توفیق و لطف او برای حجت‌های اوست و اعتصام به این عصمت به وسیله حجج الهی برای حفظ دین خداوند از ورود گناهان و خطاها در آن است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تصحيح اعتقادات الإماميه|سال=1414|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|ناشر=ایران، کنگره شیخ مفید|صفحه=128}}</ref>. اما [[خواجه نصیرالدین طوسی]] عصمت را به معنای ملکه می‌داند. ایشان قائل است: عصمت ملکه‌ای است که با وجود آن، از صاحبش [[گناه]] صادر نمی‌شود<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تلخیص المحصل|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|ناشر=بیروت، دارالاضواء|صفحه=369}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عصمت امام|سال=1390|نام=محمد حسین|نام خانوادگی=فاریاب|ناشر=قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|صفحه=34 ـ 35}}</ref>
در معنای اصطلاحی [[شیخ مفید]] عصمت را به معنای لطف دانسته است؛ از نظر او عصمت از ناحیه [[خداوند متعال]]، همان توفیق و لطف او برای حجت‌های اوست و اعتصام به این عصمت به وسیله حجج الهی برای حفظ دین خداوند از ورود گناهان و خطاها در آن است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تصحيح اعتقادات الإماميه|سال=1414|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|ناشر=ایران، کنگره شیخ مفید|صفحه=128}}</ref> در مقابل [[خواجه نصیرالدین طوسی]] عصمت را به معنای ملکه می‌داند. ایشان قائل است که عصمت ملکه‌ای است که با وجود آن، از صاحبش [[گناه]] صادر نمی‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تلخیص المحصل|نام=محمد بن محمد|نام خانوادگی=مفید|ناشر=بیروت، دارالاضواء|صفحه=369}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=عصمت امام|سال=1390|نام=محمد حسین|نام خانوادگی=فاریاب|ناشر=قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|صفحه=34 ـ 35}}</ref>


در مجموع عصمت لطف [[خداوند]] و یا ملکه و نیرویی است از طرف خداوند که به فرد [[معصوم]] عطا می‌شود و با وجود آن انگیزه برای ترک طاعت یا ارتکاب معاصی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح تجرید الاعتقاد|نام=علی بن محمد|نام خانوادگی=قوشچی|صفحه=464}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر المیزان|سال=1417|نام=سید محمد حسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=قم، جامعه مدرسین|جلد=2|صفحه=141}}</ref>
به طور کلی عصمت لطف [[خداوند]] و یا ملکه و نیرویی است از طرف خداوند که به فرد [[معصوم]] عطا می‌شود و با وجود آن انگیزه برای ترک طاعت یا ارتکاب معاصی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرح تجرید الاعتقاد|نام=علی بن محمد|نام خانوادگی=قوشچی|صفحه=464}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تفسیر المیزان|سال=1417|نام=سید محمد حسین|نام خانوادگی=طباطبایی|ناشر=قم، جامعه مدرسین|جلد=2|صفحه=141}}</ref>


== دلایل عقلی عصمت حضرت زهرا(س) ==
== دلایل عقلی در اثبات عصمت حضرت فاطمه ==
دلایل عقلی متعددی بر [[عصمت حضرت زهرا(س)]] وجود دارد، مخصوصا با توجه به این قاعده که "فیاض لاهیجی" در گوهر مراد می‌گوید: «مقدماتی که از معصوم به طریق تمثیل فرا گرفته شود به منزله اولیّات در قیاس برهانی است و چنان که قیاس برهانی افاده یقین می‌کند، دلیلی هم که مؤلف باشد از مقدمات مأخوذه از معصوم، افاده یقین می‌کند، به این بیان که این مقدمه گفته معصوم است و هر چه گفته معصوم است حق است، پس این مقدمه حق است».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=گوهر مراد|نام=عبدالرزاق|نام خانوادگی=لاهیجی|ناشر=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی}}</ref> بنابر سخن لاهیجی، سخن معصوم می‌تواند حد وسط برهان عقلی قرار بگیرد، حال با تکیه بر مقدمات نقلی براهین عقلی متعددی می‌توان بر عصمت [[حضرت فاطمه(س)]] اقامه کرد که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود:
دلایل عقلی متعددی بر [[عصمت حضرت زهرا(س)]] وجود دارد، مخصوصا با توجه به این قاعده که فیاض لاهیجی در «گوهر مراد» می‌گوید: «مقدماتی که از معصوم به طریق تمثیل فرا گرفته شود به منزله اولیّات در قیاس برهانی است و چنان که قیاس برهانی افاده یقین می‌کند، دلیلی هم که مؤلف باشد از مقدمات مأخوذه از معصوم، افاده یقین می‌کند، به این بیان که این مقدمه گفته معصوم است و هر چه گفته معصوم است حق است، پس این مقدمه حق است».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=گوهر مراد|نام=عبدالرزاق|نام خانوادگی=لاهیجی|ناشر=وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی}}</ref> بنابر سخن لاهیجی، سخن معصوم می‌تواند حد وسط برهان عقلی قرار بگیرد، حال با تکیه بر مقدمات نقلی براهین عقلی متعددی می‌توان بر عصمت [[حضرت فاطمه(س)]] اقامه کرد که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود:


۱. از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده که فرمود: {{عربی|فاطمة بضعة منی، یسرنی ما یسرها و یغضبنی ما یغضبها|ترجمه=فاطمه پارۀ وجود من است، آنچه او را شاد می‌کند مرا شاد می‌کند و آنچه او را غضبناک و ناراحت کند مرا غضبناک و ناراحت می‌کند}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=امالی|سال=1376|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه|ناشر=تهران، کتابچی|صفحه=104}}</ref>
۱. از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده که فرمود: {{عربی|فاطمة بضعة منی، یسرنی ما یسرها و یغضبنی ما یغضبها|ترجمه=فاطمه پارۀ وجود من است، آنچه او را شاد می‌کند مرا شاد می‌کند و آنچه او را غضبناک و ناراحت کند مرا غضبناک و ناراحت می‌کند}}.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=امالی|سال=1376|نام=محمد بن علی|نام خانوادگی=ابن بابویه|ناشر=تهران، کتابچی|صفحه=104}}</ref>
خط ۳۵: خط ۳۵:
علاوه بر این با توجه به اینکه آن حضرت، حجت خدا بر سایر حجت‌ها نامیده شده است می‌توان در اثبات عقلی عصمت ایشان، به برخی ادله عقلی لزوم عصمت حجج الهی اعم از پیامبران و امامان مانند [[قاعده لطف]]؛ برهان امتناع تسلسل؛ برهان نقض غرض و ...  استناد کرد.
علاوه بر این با توجه به اینکه آن حضرت، حجت خدا بر سایر حجت‌ها نامیده شده است می‌توان در اثبات عقلی عصمت ایشان، به برخی ادله عقلی لزوم عصمت حجج الهی اعم از پیامبران و امامان مانند [[قاعده لطف]]؛ برهان امتناع تسلسل؛ برهان نقض غرض و ...  استناد کرد.


== دلایل نقلی عصمت حضرت فاطمه(س) ==
== دلایل نقلی در اثبات عصمت حضرت فاطمه ==
علاوه بر دلایل عقلی که برای عصمت حضرت زهرا(س) بیان شد، به دلایل نقلی اعم از آیات و روایات هم استناد شده است که برخی از آنها به صورت مختصر عبارت است از:
علاوه بر دلایل عقلی که برای عصمت حضرت زهرا(س) بیان شد، به دلایل نقلی اعم از آیات و روایات هم استناد شده است که برخی از آنها به صورت مختصر عبارت است از:
=== [[آیه تطهیر]] ===
=== [[آیه تطهیر]] ===