و لاتجسسوا: تفاوت میان نسخه‌ها

سپس در دستور بعد مسئله «نهی از تجسس» را مطرح کرده و گفته است: «وَ لا تَجَسَّسُوا؛ و هرگز در کار دیگران تجسس نکنید».<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۸۳.</ref>در قرآن کریم این واژه تنها یک بار، به صورت «وَلاتجسّسوا»، آمده است (حجرات : 12). مفسران مراد از تجسس را در این آیه ــ که مورد نهی قرار گرفته ــ تفتیش کردنِ اسرار و امور مخفی مؤمنان دانسته اند.

فقها به استناد آیة دوازدهم سورة حجرات و احادیث متعدد، تجسس را احرام می دانند. همچنین تفتیش از عقاید و اسرار و خطاهای مؤمنان و نیز افشا و آشکار کردن آنها، با استناد به آیات قرآن ، از جمله آیة نوزدهم سورة نور، حرام است.<ref>رحمان ستایش، محمدکاظم، «تجسّس»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.</ref>

قرآن با صراحت تمام تجسس را در آیه ۱۲ سوره حجرات منع نموده، و از آنجا که هیچگونه قید و شرطی برای آن قائل نشده نشان می‌دهد که جستجوگری در کار دیگران و تلاش برای افشای اسرار آنها گناه است؛ ولی البته قرائنی که در داخل و خارج آیه است نشان می‌دهد که این حکم مربوط به زندگی شخصی و خصوصی افراد است، و در زندگی اجتماعی تا آنجا که تأثیری در سرنوشت جامعه نداشته باشد نیز این حکم صادق است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۸۷.</ref> گفته شده آنجا که ارتباطی با سرنوشت دیگران و کیان جامعه پیدا می‌کند مسئله شکل دیگری به خود می‌گیرد، لذا شخص پیغمبر(ص) مأمورانی برای جمع‌آوری اطلاعات قرار داده بود که از آنها بعنوان «عیون» تعبیر می‌شود، تا آنچه را ارتباط با سرنوشت جامعه اسلامی در داخل و خارج داشت برای او گردآوری کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۸۸.</ref> تفحص از خلوات و کارهای پنهان مردم است برای اطلاع از آنها که شرعاً حرام است ولی اگر مسئله توطئه بر علیه حکومت اسلامی و مانند آن باشد، تجسس واجب است‏.<ref>قرشی بنابی، علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت‏، ۱۳۷۵ش، ج۱۰، ص۲۸۱.</ref>