trustworthy
۲٬۵۶۵
ویرایش
اهمیت وقت‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح ارقام
(ایجاد مدخل: اهمیت وقت‌شناسی) |
(اصلاح ارقام) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
زمان، با ارزش‌ترین و گران‌بهاترین سرمایه و حیاتی‌ترین منبعی است که در اختیار هر فردی قرار داشته، زندگی از آن ساخته می‌شود و تلف شدن آن ضایعات جبران ناپذیری را به بار می‌آورد. این امر به حدی مهم است که در احادیث آمده است روز قیامت بنده قدم از قدم بر نمی‌دارد مگر آنکه از او درباره چند چیز سؤال می‌کنند؛ یکی از آنها نعمت عمر است. | زمان، با ارزش‌ترین و گران‌بهاترین سرمایه و حیاتی‌ترین منبعی است که در اختیار هر فردی قرار داشته، زندگی از آن ساخته می‌شود و تلف شدن آن ضایعات جبران ناپذیری را به بار می‌آورد. این امر به حدی مهم است که خداوند گاهی به خود زمان و وقت سوگند یاد کرده است: {{قرآن|وَالْعَصْرِ؛ سوگند به وقت.}} گاهی به یک قسمت از وقت قسم می‌خورد: {{قرآن| وَالْفَجْرِ|ترجمه= به سپیده دم سوگند}} گاهی هم گردش ماه‌ها را نشان دهنده وقتها برای نظام زندگی مردم دانسته است: {{قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ}} در احادیث آمده است روز قیامت بنده قدم از قدم بر نمی‌دارد مگر آنکه از او درباره چند چیز سؤال می‌کنند؛ یکی از آنها نعمت عمر است. | ||
سفارش‌های روایات درباره وقت‌شناسی زیاد است؛ از جمله: غنیمت شمردن وقت و از استفاده از مهلت‌ها و امکانات؛ گذران عمر با اطاعت الهی؛ توشه گرفتن از وقت برای قیامت؛ غافل نبودن از گذران وقت؛ نادنی شمردن هدر رفت وقت؛ وقت‌شناسی با انگیزه‌های الهی. | |||
== ارزش وقت از دیدگاه قرآن == | == ارزش وقت از دیدگاه قرآن == | ||
قرآن به قدری به وقت احترام شده که گویی در اوج ارزش‌ها و مادر فضایل | [[قرآن]] به قدری به وقت احترام شده که گویی در اوج ارزش‌ها و مادر فضایل است. این امر به حدی مهم است که خداوند گاهی به خود زمان و وقت سوگند یاد کرده است: {{قرآن|وَالْعَصْرِ|ترجمه= سوگند به وقت.|سوره= عصر|آیه=۱}} گاهی گردش ماه‌ها را نشان دهنده وقتها برای نظام زندگی مردم دانسته است: {{قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ|ترجمه= در باره «هلال‌های ماه» از تو سؤال می‌کنند؛ بگو: آنها، بیان اوقات (و تقویم طبیعی) برای (نظامِ زندگیِ) مردم و (تعیینِ وقتِ) حج است. |سوره= بقره|آیه=۱۸۹ }} گاهی هم به یک قسمت از زمان قسم می‌خورد: | ||
عصر | {{قرآن| وَالْفَجْرِ|ترجمه= به سپیده دم سوگند.|سوره= فجر|آیه=۱}} | ||
قرآن | {{قرآن| وَاللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ|ترجمه= و سوگند به شب، چون روى در رفتن آرد.|سوره=مدثر|آیه=۳۳}} | ||
{{قرآن| وَالصُّبْحِ إِذَا أَسْفَرَ|ترجمه= و قسم به صبح چون جهان را روشن سازد.|سوره=مدثر|آیه=۳۴}} | |||
آیات دیگری هم از این قسم‌های الهی آمده است که اهمیت زمان و وقتها را بیان می‌کند. <ref>سوره تکویر، آیه۱۷و۱۸. سوره لیل، آیه۱و۲.</ref> | |||
== وقت شناسی در روایات == | == وقت شناسی در روایات == | ||
پیامبران و امامان بارها مردم را به غنیمت شمردن فرصت‌ها و استفاده صحیح از آن سفارش می‌کردند، خودشان نیز در این راستا پیشتاز و الگو بودند. | [[پیامبران(ع)]] و [[ائمه(ع)|امامان(ع)]] بارها مردم را به غنیمت شمردن فرصت‌ها و استفاده صحیح از آن سفارش می‌کردند، خودشان نیز در این راستا پیشتاز و الگو بودند. | ||
پیامبر(ص) به ابوذر فرمود: {{متن عربی|اِغتَنِم خَمساً قَبلَ | [[حضرت محمد(ص)|پیامبر(ص)]] به ابوذر فرمود: {{متن عربی|اِغتَنِم خَمساً قَبلَ خَمسٍ حَیاتَکَ قَبلَ مَوتِکَ وَ صِحَّتَکَ قَبلَ سُقمِک وَ فِراغَکَ قَبلَ شُغلِک وَ شَبابَکَ قَبلَ هِرَمِکَ، وَ غِناکَ قَبل فَقرِک|ترجمه= پنج چیز را قبل از فرارسیدن پنج چیز دیگر غنیمت بشمار: زندگی قبل از مرگ، سلامتی قبل از بیماری، فراغت قبل از اشتغال، جوانی قبل از پیری، بی نیازی را قبل از تهی دستی.}}<ref>متقی هندی، علی، کنزالعمّال، حدیث ۴۳۴۹۰.</ref> | ||
عمری که در راه خدا باشد، ارزش دارد و به فرموده پیامبر اکرم(ص): {{متن عربی|وای بر کسی که عمرش طولانی و عملش بد و فرجامش با ناخرسندی پروردگار همراه باشد.}}<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۶.</ref> | عمری که در راه خدا باشد، ارزش دارد و به فرموده پیامبر اکرم(ص): {{متن عربی|وای بر کسی که عمرش طولانی و عملش بد و فرجامش با ناخرسندی پروردگار همراه باشد.}}<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۶.</ref> | ||
اهمیت وقت‌شناسی و استفاده بهینه از آن در سخنان حضرت علی(ع) درخشش فراوانی دارد. | اهمیت وقت‌شناسی و استفاده بهینه از آن در سخنان [[علی(ع)|حضرت علی(ع)]] درخشش فراوانی دارد. | ||
* | * {{متن عربی|تزوّد من یومک لغدک، واغتنم عفو الزّمان، و انتهز فرصه الامکان|ترجمه= از امروزت برای فردایت توشه برگیر، و فراهم شدن وقت را غنیمت شمار، و از فرصت و مهلت و امکانات استفاده کن.}}<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد، غررالحکم و درر الکلم، ج۱، ص۳۹۴.</ref> | ||
{{متن عربی|تزوّد من یومک لغدک، واغتنم عفو الزّمان، و انتهز فرصه الامکان|ترجمه= از امروزت برای فردایت توشه برگیر، و فراهم شدن وقت را غنیمت شمار، و از فرصت و مهلت و امکانات استفاده کن.}}<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد، غررالحکم و درر الکلم، ج۱، ص۳۹۴.</ref> | |||
* {{متن عربی|المؤمن مشغولٌ وقته| ترجمه= همه وقت مؤمن پراست (و او در همه وقتش به کارهای مثبت اشتغال دارد).}}<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد، غررالحکم و درر الکلم، ص۲۵۲.</ref> | * {{متن عربی|المؤمن مشغولٌ وقته| ترجمه= همه وقت مؤمن پراست (و او در همه وقتش به کارهای مثبت اشتغال دارد).}}<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد، غررالحکم و درر الکلم، ص۲۵۲.</ref> | ||
* {{متن عربی|با آن چه از عمرت باقی مانده از گذشته جبران کن، فردا و پس فردا نگو( کار امروز را به فردا وانگذار) زیرا گذشتگانی که به هلاکت رسیدند، به خاطر پایداری در آرزوها و امروز و فردا کردن بود، تا آنگاه که ناگهان فرمان خدا(مرگ) به سوی‌شان آمد، در حالی که غافل بودند.}}<ref>کلینی، محمد، الکافی، ج۲، ص۱۳۶.</ref> | * {{متن عربی|با آن چه از عمرت باقی مانده از گذشته جبران کن، فردا و پس فردا نگو( کار امروز را به فردا وانگذار) زیرا گذشتگانی که به هلاکت رسیدند، به خاطر پایداری در آرزوها و امروز و فردا کردن بود، تا آنگاه که ناگهان فرمان خدا(مرگ) به سوی‌شان آمد، در حالی که غافل بودند.}}<ref>کلینی، محمد، الکافی، ج۲، ص۱۳۶.</ref> | ||
* {{متن عربی|مِنَ الخُرقِ؛ اَلمُعاجَلَه قَبلَ الاِمکانِ، وَ اَلاَناه قَبلَ الفُرصَه| ترجمه=شتاب در کار پیش از آمادگی و توانایی، ابلهی است، همان گونه که اتلاف وقت پس از فراهم شدن فرصت از ابلهی و نادانی می‌باشد.}}<ref>نهج البلاغه، حکمت۳۶۳.</ref> | * {{متن عربی|مِنَ الخُرقِ؛ اَلمُعاجَلَه قَبلَ الاِمکانِ، وَ اَلاَناه قَبلَ الفُرصَه| ترجمه=شتاب در کار پیش از آمادگی و توانایی، ابلهی است، همان گونه که اتلاف وقت پس از فراهم شدن فرصت از ابلهی و نادانی می‌باشد.}}<ref>نهج البلاغه، حکمت۳۶۳.</ref> | ||
* {{متن عربی|و الفرصه تمرّمرّ السّحاب فانتهزوا فرص الخیر| ترجمه= فرصت وقت، همچون ابر می‌گذرد، فرصت‌های نیک را غنیمت بشمارید و قبل از گذشتن، از آنها بهره بگیرید.}}<ref>نهج البلاغه، حکمت۲۱.</ref> | * {{متن عربی|و الفرصه تمرّمرّ السّحاب فانتهزوا فرص الخیر| ترجمه= فرصت وقت، همچون ابر می‌گذرد، فرصت‌های نیک را غنیمت بشمارید و قبل از گذشتن، از آنها بهره بگیرید.}}<ref>نهج البلاغه، حکمت۲۱.</ref> | ||
امام صادق(ع) فرمود: {{متن عربی|لیس شی ء اعزّ من قلبک و وقتک|ترجمه= هیچ چیزی عزیزتر از روح و وقت تو نیست.}}<ref>تویسرکانی، محمد نبی، لئالی الاخبار، ج۱، ص۱۶.</ref> | [[امام صادق(ع)]] فرمود: {{متن عربی|لیس شی ء اعزّ من قلبک و وقتک|ترجمه= هیچ چیزی عزیزتر از روح و وقت تو نیست.}}<ref>تویسرکانی، محمد نبی، لئالی الاخبار، ج۱، ص۱۶.</ref> | ||
امامان(ع) حتی در زندان و در سخت‌ترین شرایط از وقت استفاده می‌کردند، امام رضا مدتی در زندان سرخس تحت نظر بود، اباصلت هروی می‌گوید: «برای دیدار آن حضرت به کنار زندان رفتم، از زندانبان تقاضای ملاقات با امام را نمودم، او گفت نمی‌توانی با امام ملاقات کنی. گفتم: چرا؟ گفت: امام شبانه روز مشغول نماز و عبادت است، وقت ملاقات ندارد، در یک شبانه روز هزار رکعت نماز می‌خواند».<ref>ابن بابویه، محمد، عیون اخبار الرّضا، ج۲، ص۱۸۳.</ref> | امامان(ع) حتی در زندان و در سخت‌ترین شرایط از وقت استفاده می‌کردند، امام رضا مدتی در زندان سرخس تحت نظر بود، اباصلت هروی می‌گوید: «برای دیدار آن حضرت به کنار زندان رفتم، از زندانبان تقاضای ملاقات با امام را نمودم، او گفت نمی‌توانی با امام ملاقات کنی. گفتم: چرا؟ گفت: امام شبانه روز مشغول نماز و عبادت است، وقت ملاقات ندارد، در یک شبانه روز هزار رکعت نماز می‌خواند».<ref>ابن بابویه، محمد، عیون اخبار الرّضا، ج۲، ص۱۸۳.</ref> | ||
== وقت شناسی با انگیزه‌های الهی== | == وقت شناسی با انگیزه‌های الهی== | ||
مدیریت زمان می‌تواند با اهداف و انگیزه‌های متفاوتی انجام شود و چه نیکوست که این انگیزه‌ها جنبه الهی داشته باشد. | مدیریت زمان می‌تواند با اهداف و انگیزه‌های متفاوتی انجام شود و چه نیکوست که این انگیزه‌ها جنبه الهی داشته باشد. | ||
=== نظم و تدبیر صفات الهی=== | === نظم و تدبیر صفات الهی=== | ||
نظم، تدبیر و هدف‌مندی یکی از صفات و ویژگی‌های الهی است. امام علی(ع) در مورد تدبیر الهی در امور می‌فرماید: {{متن عربی|احال الاشیاء لاوقاتها|ترجمه=اشیاء را از نیستی در وقت خود به وجود آورد و به هستی انتقال داد.}} <ref>نهج البلاغه، خطبه۱. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۵۴.</ref> | نظم، تدبیر و هدف‌مندی یکی از صفات و ویژگی‌های الهی است. امام علی(ع) در مورد تدبیر الهی در امور می‌فرماید: {{متن عربی|احال الاشیاء لاوقاتها|ترجمه=اشیاء را از نیستی در وقت خود به وجود آورد و به هستی انتقال داد.}} <ref>نهج البلاغه، خطبه۱. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۵۴.</ref> | ||
=== زمان دار بودن تکالیف شرعی بیانگر اهمیت وقت‌شناسی=== | === زمان دار بودن تکالیف شرعی بیانگر اهمیت وقت‌شناسی=== | ||
احکام شرعی زمان مخصوص به خود را دارند، مانند نماز، حج، روزه و... . اهتمام به انجام بموقع تکالیف الهی، نشانه وقت شناسی و برخورداری از مدیریت صحیح زمان است. در کلمات امام علی ((ع)) مواردی از توصیه به انجام به موقع تکالیف الهی و از جمله نماز وجود دارد: | احکام شرعی زمان مخصوص به خود را دارند، مانند نماز، حج، روزه و... . اهتمام به انجام بموقع تکالیف الهی، نشانه وقت شناسی و برخورداری از مدیریت صحیح زمان است. در کلمات امام علی ((ع)) مواردی از توصیه به انجام به موقع تکالیف الهی و از جمله نماز وجود دارد: | ||
* {{متن عربی|تعاهدوا امر الصلاه و حافظوا علیها| ترجمه=امر نماز را مراعات کنید و آن را محافظت کنید.}}<ref>نهج البلاغه، خطبه۱۹۰.</ref> | * {{متن عربی|تعاهدوا امر الصلاه و حافظوا علیها| ترجمه=امر نماز را مراعات کنید و آن را محافظت کنید.}}<ref>نهج البلاغه، خطبه۱۹۰.</ref> | ||
* {{متن عربی|صل الصلاه لوقتها الموقت و لا تعجل وقتها لفراغ و لا توخرها عن وقتها لاشتغال| ترجمه=نماز را در وقتی که برای آن تعیین گشته بجا آور و از جهت بیکاری آن را پیش از وقت بجا نیاور و به جهت کارداشتن، آن را از وقتش مگذران.}} <ref>نهج البلاغه، نامه۲۷.</ref> | * {{متن عربی|صل الصلاه لوقتها الموقت و لا تعجل وقتها لفراغ و لا توخرها عن وقتها لاشتغال| ترجمه=نماز را در وقتی که برای آن تعیین گشته بجا آور و از جهت بیکاری آن را پیش از وقت بجا نیاور و به جهت کارداشتن، آن را از وقتش مگذران.}} <ref>نهج البلاغه، نامه۲۷.</ref> | ||
=== محدودیت عمر گویای اهمیت دادن به وقت === | === محدودیت عمر گویای اهمیت دادن به وقت === | ||
امام علی(ع) در سخنان خود بارها این نکته را به پیروان خویش متذکر شده است. در نگاه آن حضرت شمار نَفَس‌های آدمی معلوم و معین است و انسان با هر نَفَسی در حقیقت پاره‌ای از عمر خویش را سپری نموده است.<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد، غررالحکم و درر الکلم، ص۵۳۵.</ref> یادآوری کمی دنیا و کوتاهی عمر از موعظه‌هایی است که در روایات به بیان‌های مختلف و از زبان افرادی چون لقمان حکیم نقل شده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۳، ص۴۲۰.</ref> | امام علی(ع) در سخنان خود بارها این نکته را به پیروان خویش متذکر شده است. در نگاه آن حضرت شمار نَفَس‌های آدمی معلوم و معین است و انسان با هر نَفَسی در حقیقت پاره‌ای از عمر خویش را سپری نموده است.<ref>تمیمی آمدی، عبد الواحد، غررالحکم و درر الکلم، ص۵۳۵.</ref> یادآوری کمی دنیا و کوتاهی عمر از موعظه‌هایی است که در روایات به بیان‌های مختلف و از زبان افرادی چون لقمان حکیم نقل شده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۳، ص۴۲۰.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۵: | ||
<references /> | <references /> | ||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = | | شاخه اصلی = حدیث | ||
| شاخه فرعی۱ = | | شاخه فرعی۱ = معارف حدیثی | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = احادیث اخلاقی | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه = شد | ||
| تیترها = | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||