نماز از نگاه مولانا: تفاوت میان نسخه‌ها

نماز یکی از مشخصه‌های مهم آثار مولاناست. در جاهایی از مثنوی وی جنبه‌های مختلف نماز عبادی یومیه را وصف می‌کند.<ref>شیمل، آنِماری، من بادم و تو آتش، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، توس، ۱۴۰۰ش، ص۱۷۸.</ref> واژهٔ نماز بیش از شصت بار در دیوان شمس و بیش از صد و بیست بار در مثنوی شریف به کار رفته است؛ ازاین‌رو می‌توان واژهٔ نماز را یکی از واژه‌های مهم در اشعارِ مولانا به‌شمار آورد.<ref>«[https://irajshahbazi.ir/نماز-از-نگاه-مولانا/ نماز از نگاه مولانا]»، سایت ایرج شهبازی، بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.</ref>

مولانا با تکیه بر مفاهیم قرآنی، معتقد است که نماز موجب صیانت نفس از آلودگی به گناه و زشتی می‌شود. از دیدگاه او، اقامه نماز به منزله چوپانی است که انسان را از گزند گرگ‌ها در امان می‌دارد.<ref>نظم‌ده، شیدا، «[https://iranianstudies.org/fa/1398/06/01/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C/ نماز از منظر مولوی]»، آکادمی مطالعات ایرانی لندن، بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۳ش.</ref> به نظرِ مولانا اصلِ دین «روزن ساختن» است. از این جهت از نگاه او، نمازِ واقعی با ایجاد رخنه‌ها و روزنه‌هایی در دیوارِ زندان، نور را به محل زندگی می‌آورد و سرانجام دیوارهای میان انسان و خدا را از بین می‌برد.<ref>«[https://irajshahbazi.ir/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7/ نماز از نگاه مولانا]»، سایت ایرج شهبازی، بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.</ref> مولانا نیز همچون دیگر عارفان ربّانی معتقد است که جمیع عبادات از جمله نماز، کالبدی دارد و جانی، صورتی دارد و معنایی. کالبد نماز همان آداب و حرکات و سکنات و اوراد و اذکار نماز است. اما جان نماز، حضور قلب و خلوص نیّت و صفای دل و آراستگی به اخلاق فاضله است.<ref>«[https://irajshahbazi.ir/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7/ نماز از نگاه مولانا]»، سایت ایرج شهبازی، بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.</ref><ref>نظم‌ده، شیدا، «[https://iranianstudies.org/fa/1398/06/01/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C/ نماز از منظر مولوی]»، آکادمی مطالعات ایرانی لندن، بازدید: ۲۹ تیر ۱۴۰۳ش.</ref>

از نگاه مولانا نماز در فضیلت‌مند شدنِ آدمی نیز تأثیر فراوانی دارد. ارتباط با خدا، باعث می‌شود که انسان مانند کوه، با وقار و متین شود و بادِ هوا و هوس او را از جا نجنباند. آنکه نماز می‌خواند و همچنان دستخوشِ هر هیجانی قرار می‌گیرد و هر محرّک و انگیزه‌ای او را بازیچهٔ خود می‌سازد، در واقع نماز نمی‌خواند. نمازِ راستین لزوماً باید آدمی را از خشم و شهوت رهایی ببخشد.<ref>«[https://irajshahbazi.ir/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7/ نماز از نگاه مولانا]»، سایت ایرج شهبازی، بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.</ref> مولانا، عاشقانِ خدا را «نمازباره» می‌داند و به سببِ انسی که با خدا دارند، از مناجات و راز و نیاز با او خسته نمی‌شوند.<ref>«[https://irajshahbazi.ir/نماز-از-نگاه-مولانا/ نماز از نگاه مولانا]»، سایت ایرج شهبازی، بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.</ref> آنِماری شیمل (درگذشت: ۲۰۰۳م)، مولوی‌شناس سرشناس آلمانی، معتقد است مولانا می‌خواهد بگوید به نماز ایستادن یعنی خود را به تمامی و بی هیچ قید و شرطی به خدا تسلیم کردن.<ref>شیمل، آنِماری، من بادم و تو آتش، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، توس، ۱۴۰۰ش، ص۱۷۹.</ref>

در رسالهٔ فریدونِ سپهسالار که از قدیمی‌ترین مقامات‌های مولانا و خاندانِ اوست، آمده است: «و اما صورتِ نماز ایشان، آنچه به دیدهٔ ظاهر مشاهده می‌رفت، بدین وجه بود که چون وقت صلات رسیدی و متوجه قبله شدندی، چهرهٔ مبارک ایشان رنگ به رنگ گشتی … و به استغراق و خشوعی بی‌حد، و نیاز و خضوعی بی‌عد، به نماز مستغرق می‌شدند و به کلّی به صفات بی‌چون متصل گشتندی … و به کرّات مختلف مشاهده رفت که از اول عشا قیام کردی و تکبیر بستی، تا اول صبح به دو رکعت نماز مستغرق بودی و همچنان در رکوع و سجود، یک روز تمام و یک شب مشاهده رفت که مستغرق می‌بودند.»<ref>سپهسالار، فریدون بن احمد، رساله سپهسالار، تهران، سخن، بی‌تا، ص۳۵.</ref>

از نظر مولوی محل نماز قربانگاهی است که در آن نمازگزار نفس خود را به پای خدا قربانی می‌کند. پاداش این قربانی، وصال با خدا یا وحدت با اوست و معنای تکبیر هم اعلام آمادگی نمازگزار برای ورود به چنین معرکه‌ای است.<ref>قنبری، بخشعلی، «[https://qunoot.net/App/reads.item.php?showid=1855 درک حضور، نماز در نگاه مولوی]»، مجله اسلام پژوهی، شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۸۵ش. به نقل از سایت مرکز تخصصی نماز.</ref>

همچنین در ذبح نفس کشتنی