۱۱٬۹۱۳
ویرایش
(←منابع) برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مکانهای آیین حج عمودی}} '''صفا و مروه''' نام دو کوه کوچک در کنار [[مسجدالحرام]] است. [[سعی]] میان این دو کوه، از [[اعمال حج تمتع]] و [[عمره مفرده]] است و انجامندادن آن موجب باطلشدن حج میشود. صفا در پایین [[کوه ابوقبیس]] و در سمت جنوبی [[کعبه]] و نقطه آغاز سعی محسوب میشود. مروه نیز کوهی کوچک و همجوار [[کوه | {{مکانهای آیین حج عمودی}} '''صفا و مروه''' نام دو کوه کوچک در کنار [[مسجدالحرام]] است. [[سعی]] میان این دو کوه، از [[اعمال حج تمتع]] و [[عمره مفرده]] است و انجامندادن آن موجب باطلشدن حج میشود. صفا در پایین [[کوه ابوقبیس]] و در سمت جنوبی [[کعبه]] و نقطه آغاز سعی محسوب میشود. مروه نیز کوهی کوچک و همجوار [[کوه قیقعان]] است که در سمت شمال شرقی کعبه قرار گرفته و نقطه پایان سعی به شمار میآید. به فاصله میان دو کوه صفا و مروه [[مسعی]] گفته میشود. آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] صفا و مروه را از [[شعائرالهی]] برشمرده است. | ||
==مکان صفا و مروه== | ==مکان صفا و مروه== | ||
«صفا» بخشی از کوه ابوقبیس است<ref>تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف، ج۱، ص۱۹۴.</ref> که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.</ref> صفا پیشتر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازیهای دوره سعودی از آن جا شد.<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ج۱، ص۱۵۹.</ref> سعی میان صفا و مروه از کوه صفا آغاز میگردد.<ref>پرشکوهترین مراسم عبادت و قربانی، ج۱، ص۶۰.</ref> | «صفا» بخشی از کوه ابوقبیس است<ref>تاریخ مکه المشرفه والمسجد الحرام والمدینه الشریفه والقبر الشریف، ج۱، ص۱۹۴.</ref> که در قسمت جنوبی مسجدالحرام واقع شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.</ref> صفا پیشتر متصل به کوه ابوقبیس بود ولی در بازسازیهای دوره سعودی از آن جا شد.<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ج۱، ص۱۵۹.</ref> سعی میان صفا و مروه از کوه صفا آغاز میگردد.<ref>پرشکوهترین مراسم عبادت و قربانی، ج۱، ص۶۰.</ref> | ||
«مروه» نیز جزئی از کوه «قیقعان» است.<ref>مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.</ref> کوه مروه در ناحیه شمال شرقی کعبه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.</ref> بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود اما در این سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعیکنندگان، قسمت باقی مانده | «مروه» نیز جزئی از کوه «قیقعان» است.<ref>مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.</ref> کوه مروه در ناحیه شمال شرقی کعبه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵.</ref> بخشی از کوه مروه تا سال ۱۳۷۴ شمسی باقی بود اما در این سال، به هدف گسترش محدوده دور زدن سعیکنندگان، قسمت باقی مانده آن نیز برداشته شد.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۷ - ۱۰۸.</ref> | ||
پیش از توسعه جدید در مسجد الحرام، میان مسعی و مسجدالحرام فاصلهای وجود داشت و بازاری در آنجا برپا بود. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعی امتداد یافت.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵- ۱۰۶.</ref> | پیش از توسعه جدید در مسجد الحرام، میان مسعی و مسجدالحرام فاصلهای وجود داشت و بازاری در آنجا برپا بود. اما در توسعه مسجد، محدوده مسجد تا مسعی امتداد یافت.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۵- ۱۰۶.</ref> | ||
===فاصله صفا و مروه و شکل امروزین=== | ===فاصله صفا و مروه و شکل امروزین=== | ||
فاصله میان صفا و مروه که سعی در آنجا انجام میشود را مسعیٰ میگویند.<ref>مناسک حج ویژه بانوان، ص۲۰۹.</ref> فاصله میان این دو کوه را حدود سیصد و هشتاد متر دانستهاند.<ref>تفسیر احسنالحدیث، ج۱، ص۲۸۹.</ref> فاصله میان صفا و مروه | فاصله میان صفا و مروه که سعی در آنجا انجام میشود را مسعیٰ میگویند.<ref>مناسک حج ویژه بانوان، ص۲۰۹.</ref> فاصله میان این دو کوه را حدود سیصد و هشتاد متر دانستهاند.<ref>تفسیر احسنالحدیث، ج۱، ص۲۸۹.</ref> فاصله میان صفا و مروه نخستین بار در سال ۱۳۴۵ شمسی سنگفرش کردند تا غبار آن سعی کنندگان و صاحبان مغازههای اطراف را آزار ندهد. امروزه مسعی بهصورت سالن سرپوشیدهای به عرض ٢٠ متر به شکل زیبایی در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع طبقه اوّل «١٢ متر» و ارتفاع طبقه دوم «٩ متر» میباشد. این مسیر از دو قسمت رفت و برگشت تشکیل شده است.<ref>آثار اسلامی مکّه و مدینه، ج۱، ص۱۰۷.</ref> | ||
برای پیشگیری از خطرات احتمالی سیل، در زیر مسعی، کانالی به عرض «۵ متر» و ارتفاع «۶\۴ متر» احداث گردیده که آب را به سمت بیرون هدایت میکند.<ref>فی خدمة ضیوف الرحمان، ص۶۸.</ref>[[پرونده:مسعی.png|وسط|بیقاب|600x600px]] | |||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
پیشینه تاریخی کوههای صفا و مروه در روایات به زمان | پیشینه تاریخی کوههای صفا و مروه در روایات به زمان [[هبوط حضرت آدم(ع)]] بازگردانده شده است. در حدیثی از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که پس از هبوط آدم و حوا به زمین، آدم بر روی کوه صفا و حوا بر روی کوه مروه قرار گرفتند. نام کوه صفا از اسم حضرت آدم و با توجه به آیه «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی آدَمَ ...» گرفته شد. مروه را نیز مروه نامیدند که از اسم زن (الْمَرْأَة) گرفته شده است.<ref>الکافی، ج۴، ص۱۹۰.</ref> | ||
روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر حضرت ابراهیم(ع) پیوند میزنند. بنابر روایت از [[ابن عباس]] نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید مادر اسماعیل بود.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد هاجر بین صفا و مروه، سعی، سنّت شد<ref>قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.</ref> | روایات دیگر شهرت این دو کوه را به عصر [[حضرت ابراهیم(ع)]] پیوند میزنند. بنابر روایت از [[ابن عباس]] نخستین کسی که میان صفا و مروه دوید [[مادر اسماعیل]] بود.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> و به دنبال هفت مرتبه آمد و شد [[هاجر]] بین صفا و مروه، سعی، سنّت شد.<ref>قصص الانبیاء، ابن کثیر، ج١، ص٢٢4.</ref> اولین بار ابراهیم همراه با فرزندش اسماعیل این سنّت الهی را انجام دادند.<ref>تاریخ طبری، ج١، ص١٩٣.</ref> پیامبران دیگر در زیارت [[کعبه]] این عمل را نجام میدادند.<ref>اخبار مکه، ج١، 6٨.</ref> | ||
====عصر جاهلی==== | ====عصر جاهلی==== | ||
بنابر برخی گزارشهای تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢۵.</ref> از این رو آن دسته از مشرکان که [[بت منات]] را میپرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمیدادند.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢۵.</ref> این بتها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «[[عمرة القضا]]» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بتها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.<ref>مجمعالبیان، ج١، | بنابر برخی گزارشهای تاریخی در عصر جاهلی، بر کوه صفا بت نهیک و بر کوه مروه بت مطعم الطیر قرار داده شده بود.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢۵.</ref> از این رو آن دسته از مشرکان که [[بت منات]] را میپرستیدند سعی صفا و مروه را انجام نمیدادند.<ref>اخبار مکه، ج١، ص١٢۵.</ref> این بتها همچنان بر روی کوه صفا و مروه قرار داشت تا آن گاه که در سال هفتم از هجرت پیامبر اسلام(ص) برای انجام «[[عمرة القضا]]» به مکّه آمدند و بنابر روایتی از امام صادق(ع) به درخواست رسول خدا(ص) بتها را از صفا و مروه برداشتند و آن حضرت میان صفا و مروه سعی نمود و پس از آن بار دیگر آنها را بر روی صفا و مروه نصب کردند.<ref>مجمعالبیان، ج١، ص٢۴۰.</ref> | ||
==صفا و مروه در قرآن== | ==صفا و مروه در قرآن== | ||
صفا و مروه یک بار در آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] آمده است: | صفا و مروه یک بار در آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] آمده است: | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
براساس روایاتی که شیعه و اهلسنت نقل کردهاند در عصر جاهلیت مشرکان در بالای کوه صفا و کوه مروه بت قرار داده بودند. مشرکان به هنگام سعی از این دو کوه بالا میرفتند و آن دو بت را به عنوان تبرک با دست خود مسح | براساس روایاتی که شیعه و اهلسنت نقل کردهاند در [[عصر جاهلیت]] مشرکان در بالای کوه صفا و کوه مروه بت قرار داده بودند. مشرکان به هنگام سعی از این دو کوه بالا میرفتند و آن دو بت را به عنوان [[تبرک]]، با دست خود مسح میکردند. مسلمانان به خاطر این موضوع از سعی میان صفا و مروه کراهت داشتند و گمان میکردند در این شرائط سعی صفا و مروه کار صحیحی نیست. آیه ۱۵۸ بقره نازل شد و به آنها اعلام داشت که صفا و مروه از شعائر خداوند است و سعی میان این دو را تأیید کرد.<ref>تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۳۷</ref> | ||
==فضیلت صفا و مروه== | ==فضیلت صفا و مروه== | ||
در روایتی از | در روایتی از [[پیامبر]]، پاداش سعی میان صفا و مروه با پاداش حج پیاده و پاداش آزاد کردن هفتاد بنده برابر شمرده شده است.<ref>بحار، ج٩۶، ص٢٣۶.</ref> در روایاتی از امامان شیعه بر فضیلت محل سعی تاکید شده است.<ref>بحار، ج٩۶، ص٢٣۵.</ref><ref>بحار، ج٩۶، ص٢٣۴.</ref> از امام صادق(ع) نقل شده که در نزد خداوند، هیچ بقعهای محبوبتر از محل سعی نیست؛ زیرا هر زورگویی در آن، خوار میشود.<ref>الکافی، ج۴، ص۴۳۴.</ref> | ||
==حکم فقهی سعی== | ==حکم فقهی سعی== | ||
{{اصلی|سعی}} | {{اصلی|سعی}} | ||
سعی، بین صفا و مروه رکنی از [[ارکان حج]] است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل میباشد.<ref>یک دوره فقه کامل فارسی، ص۶۵.</ref> در سعی صفا و مروه هفت مرتبه مسیر میان دو کوه صفا و مروه | سعی، بین صفا و مروه رکنی از [[ارکان حج]] است، اگر حاجیان عمداً آن را ترک کنند حج آنان باطل میباشد.<ref>یک دوره فقه کامل فارسی، ص۶۵.</ref> در سعی صفا و مروه هفت مرتبه مسیر میان دو کوه صفا و مروه پیموده میشود.<ref>مناسک حج (محشی)، ص۳۸۵. | ||
</ref> به این نحو که پیمودن از کوه صفا تا کوه مروه یک بار حساب گشته و برگشت از مروه به صفا دور دوم از هفت دور حساب میشود. | </ref> به این نحو که پیمودن از کوه صفا تا کوه مروه یک بار حساب گشته و برگشت از مروه به صفا دور دوم از هفت دور حساب میشود. هفت دور سعی از صفا آغاز شده و به مروه ختم میگردد.<ref>مناسک حج، ج۱، ص۱۷۰.</ref> | ||
سعی باید بعد از طواف و نماز طواف انجام شود.<ref>مناسک حج (محشی)، ص۳۸۷.</ref> البته لازم ندانستهاند که بلافاصله پس از نماز طواف، سعی انجام شود | سعی باید بعد از [[طواف]] و [[نماز طواف]] انجام شود.<ref>مناسک حج (محشی)، ص۳۸۷.</ref> البته لازم ندانستهاند که بلافاصله پس از نماز طواف، سعی انجام شود.<ref>مناسک جامع حج، ص۲۴۰.</ref> | ||
</ref> | |||
از مسائل جدید پیرامون سعی صفا و مروه، انجام سعی در طبقه فوقانی است که در دوره آلسعود ساخته شده است. فقیهان شیعه معتقدند سعی در طبقه دوم، سعی بین دو کوه صفا و مروه نیست و به همین جهت | از مسائل جدید پیرامون سعی صفا و مروه، انجام سعی در طبقه فوقانی آن است که در دوره آلسعود ساخته شده است. فقیهان شیعه معتقدند سعی در طبقه دوم، سعی بین دو کوه صفا و مروه نیست و به همین جهت در حالت عادی صحیح نیست.<ref>جامع الفتاوی، ص۱۵۶.</ref> | ||
==نگارخانه== | ==نگارخانه== | ||
<gallery mode="packed" heights="150px"> | <gallery mode="packed" heights="150px"> |