automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۵٬۹۹۰
ویرایش
جز (تکمیل اولیه مدخل) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار، اصلاح نویسههای عربی) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
صفات و | صفات و ویژگی بندگان خالص خدا در سوره فرقان چگونه بیان شده است؟ | ||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
'''عباد الرحمان''' عنوانی است برای بندگان شایسته خدا. در سوره فرقان ۱۲ ویژگی برجسته برای آنها بیان شده است. | '''عباد الرحمان''' عنوانی است برای بندگان شایسته خدا. در سوره فرقان ۱۲ ویژگی برجسته برای آنها بیان شده است. | ||
ویژگیهای عباد الرحمن عبارتند از: تواضع در رفتار؛ تحمل و | ویژگیهای عباد الرحمن عبارتند از: تواضع در رفتار؛ تحمل و بردباری؛ عبادت خالصانه پروردگار؛ درخواست رهایی از عذاب جهنم؛ میانهروی؛ توحید خالص؛ پرهیز از ریختن خون بیگناهان؛ عفت و پاکدامنی؛ اجتناب از شهادت ناحق و پرهیز از شرکت در مجالس لهو؛ داشتن معرفت؛ مسئولیتپذیر؛ تلاش خستگیناپذیر. | ||
[[پرونده: شرح ویژگیهای عباد الرحمان توسط آیه الله مکارم شیرازی.jpg|بندانگشتی|شرح و تفسیر آیات ویژگیهای عباد الرحمان توسط آیه الله مکارم شیرازی]] | [[پرونده: شرح ویژگیهای عباد الرحمان توسط آیه الله مکارم شیرازی.jpg|بندانگشتی|شرح و تفسیر آیات ویژگیهای عباد الرحمان توسط آیه الله مکارم شیرازی]] | ||
== صفات بندگان رحمان در سوره فرقان == | == صفات بندگان رحمان در سوره فرقان == | ||
خداوند در سوره فرقان دوازده ویژگی برای عباد الرحمن شمرده است. | خداوند در سوره فرقان دوازده ویژگی برای عباد الرحمن شمرده است. | ||
===۱. تواضع در رفتار === | === ۱. تواضع در رفتار === | ||
یکی از ویژگیهای بندگان خاص خدا [[تواضع]] (فروتنی) است که نشانه تسلیم آنان در مقابل حق بوده است: {{قرآن|وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأَرْضِ هَوْناً|ترجمه=بندگان رحمان کسانی هستند که روی زمین با آرامش و وقار راه میروند.|سوره=فرقان|آیه=۶۳}} در واقع نخستین توصیفی که از '''عِبادُ الرَّحْمنِ''' شده است، نفی [[تکبر|کبر]] و [[خودخواهی]] است که در تمام اعمال انسان و حتی در کیفیت راه رفتن او آشکار میشود زیرا ملکات اخلاقی همیشه خود را در لابلای اعمال و گفتار و حرکات انسان نشان میدهند، تا آنجا که از چگونگی راه رفتن یک انسان میتوان با دقت و موشکافی به قسمت قابل توجهی از اخلاق او پیبرد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۱۴۷.</ref> | |||
خدا به | خدا به پیامبرش دستور داده که حتی در راه رفتن باید فروتن و متواضع باشد.<ref>سوره اسراء، آیه۳۷: {{قرآن|وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً}}</ref> و [[لقمان]] فرزندش را به پرهیز از راه رفتن متکبرانه فرا خوانده است.<ref>سوره لقمان، آیه۱۸: {{قرآن|وَ لا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحاً}}</ref> | ||
=== ۲. تحمل و | === ۲. تحمل و بردباری === | ||
تحمل دیگران و [[صبر|بردباری]] در | تحمل دیگران و [[صبر|بردباری]] در مقابل افراد نادان و فاسد، ضروری است. قرآن در شمردن ویژگیهای عبد الرحمان میگوید از نشانههای آنان این است که هنگامی که جاهلان آنان را با سخنان زشت مورد خطاب قرار میدهند، در پاسخ آنان [[سلام]] میگویند. سلامی که نشانه بزرگواری است نه نشانه ضعف، سلامی که دلیل عدم مقابله به مثل در برابر جاهلان است.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۳۳۱.</ref> سلامی که نشانه وداع گفتن با سخنان زشت جاهلان است: {{قرآن|وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً |ترجمه=و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند، به آنها سلام میگویند (و با بیاعتنایی و بزرگواری میگذرند)|سوره= فرقان|آیه=۶۳}} | ||
=== ۳. عبادت خالصانه پروردگار در ظلمت شب === | === ۳. عبادت خالصانه پروردگار در ظلمت شب === | ||
نشانه دیگری که خدا برای بندگان رحمان بیان فرموده، عبادت و شب زندهداری است: {{قرآن|وَ | نشانه دیگری که خدا برای بندگان رحمان بیان فرموده، عبادت و شب زندهداری است: {{قرآن|وَ الَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاما|ترجمه= و کسانی که در حال سجده و قیام برای پروردگارشان شبزندهداری میکنند.|سوره= فرقان|آیه=۶۴}} | ||
نکته دیگر این آیه، [[اخلاص]] در عبادت است: {{قرآن| | نکته دیگر این آیه، [[اخلاص]] در عبادت است: {{قرآن|یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ}} این [[شبزندهداری در قرآن|شب زندهداری]]، خالص برای خدا است؛ عبادتها وقتی ارزشمندند که خلوص در آنها باشد. زمانی که مردم در خواب فرورفتهاند، جائی برای [[ریا در عبادت|ریا]] نیست و در این زمان، از خواب خوش گذشتن و به خوش تر از آن رو آوردن؛ یعنی قیام و قعود برای خدا و ذکر خدا، نشانه خالص شدن است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۱۵۰.</ref> [[امیرالمؤمنین|امیرمومنان علی(ع)]] در خطبهٔ [[اوصاف اهل تقوا در قرآن|متّقین]] میفرماید: {{متن عربی|أَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ<ref>شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (صبحی صالح)، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۳۰۴، خطبه۱۹۳.</ref> |ترجمه= در شب برای عبادت قیام میکنند و همواره بر پا میایستند.}} | ||
=== ۴. درخواست رهایی از عذاب جهنم === | === ۴. درخواست رهایی از عذاب جهنم === | ||
مؤمنان با | مؤمنان با اینکه شبها به یاد خدا هستند و روزها در مسیر انجام وظیفه گام برمیدارند، باز هم دلشان لبریز از ترس و خشوع در برابر خداست. ترسی که عامل نیرومندی برای حرکت به سوی انجام وظیفه بیشتر و بهتر است و بسان یک مراقب نیرومند، انسان را از درون کنترل میکند.<ref>معارف قرآن، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمایندگی ولی فقیه، چاپ چهارم، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۱۳۹.</ref> به همین جهت، یکی از دعاهای آنها این است که پروردگارا عذاب جهنم را از ما برطرف گردان که عذابش سخت و پردوام بوده و بد اقامتگاهی است: {{قرآن|وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذابَها کانَ غَراماً |۶۵| إِنَّها ساءَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاما|۶۶| | ||
|ترجمه= و | |ترجمه= و کسانی که میگویند: پروردگارا! دربارهٔ ما از عذاب جهنم درگذر؛ که عذاب آن، غرامت سنگینی است و دوزخ، جایگاه و مکان بدی است.|سوره= فرقان|آیه=۶۶–۶۵}} | ||
=== ۵. | === ۵. میانهروی === | ||
دوری از هر گونه افراط و تفریط در کارها مخصوصاً [[انفاق در قرآن|انفاق]]، یکی دیگر از شاخصههای بندگان شایسته خداست تا هم از بخشش بیرویه دوری شود و هم از سختگیری بیش از حد در انفاق کردن جلوگیری شود:{{قرآن|وَ الَّذینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً|ترجمه= و کسانی که هر گاه انفاق کنند، نه اسراف مینمایند و نه سختگیری؛ بلکه در میان این دو، حدّ اعتدالی دارند.|سوره= فرقان|آیه=۶۷}} در اهمیت میانهروی در انفاق همان بس که خداوند رسول خدا را از افراط و تفریط نهی کرده است: {{قرآن|وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلی عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً | ترجمه= هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن و بیش از حدّ (نیز) دست خود را مگشای، تا مورد سرزنش قرارگیری و از کار فرومانی.|سوره= اسراء|آیه=۲۹}} | |||
بندگان رحمان | بندگان رحمان همانگونه که در شبها به عبادت میپردازند و درخواست رهایی از آتش جهنم را دارند، انفاق نیز میکنند و سخاوت را فراموش نمیکنند؛ نه از حد میگذرانند و نه سخت میگیرند. کسی که خدا به او وسعت داده باید به اندازهٔ وسع خود انفاق کند و کسی که درآمد کم دارد باید به اندازه شأن و شرایطی که خدا برای او فراهم کرده سخاوت داشته باشد.<ref>سوره طلاق، آیه۷.</ref> | ||
=== ۶. | === ۶. توحید خالص === | ||
دوری از هر گونه دوگانه پرستی، بر زندگی عباد الرحمان حاکم بوده است و نور توحید سراسر زندگی فردی و اجتماعیشان را روشن ساخته است.<ref>صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق، ج۲۱، ص۳۳۶.</ref> | |||
توحید خالص از عبادت غیر خدا اساس باور بندگان وارسته است: {{قرآن|وَ | توحید خالص از عبادت غیر خدا اساس باور بندگان وارسته است: {{قرآن|وَ الَّذینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ| ترجمه= و کسانی که معبود دیگری را با خداوند نمیخوانند.|سوره = فرقان| آیه= ۶۸}} | ||
=== ۷. پرهیز از ریختن خون بیگناهان === | === ۷. پرهیز از ریختن خون بیگناهان === | ||
عباد الرحمان از ریختن خون بیگناهان پرهیز میکنند: {{قرآن|وَلَا | عباد الرحمان از ریختن خون بیگناهان پرهیز میکنند: {{قرآن|وَلَا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ |ترجمه=و انسانی را که خداوند خونش را حرام شمرده، جز بحق نمیکشند|سوره= فرقان|آیه=۶۸}} | ||
=== ۸. عفت و | === ۸. عفت و پاکدامنی === | ||
آلوده نشدن دامان عفت شان به زنا، | آلوده نشدن دامان عفت شان به زنا، هشتمین صفتی است که برای عباد الرحمن بیان شده است: {{قرآن|وَ لا یَزْنُونَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً | ترجمه= و زنا نمیکنند و هر کس چنین کند، مجازات سختی خواهد دید.|سوره = فرقان| آیه= ۶۸}} | ||
برخی از مفسران بر این باورند که | برخی از مفسران بر این باورند که بزرگترین گناهان بعد از شرک و قتل نفس، زناست.<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۸۰.</ref> افرادی که مرتکب اینگونه از گناهان بشوند، عقوبت آنها در روز قیامت چند برابر خواهد بود و مدت طولانی با حالت خواری در آتش جهنم خواهند ماند. مگر آنکه از گناه خود توبه کرده و کارهای نیکانجام دهند و مورد بخشش الهی قرار گیرند.<ref>سوره فرقان، آیه۷۱–۶۹.</ref> | ||
=== ۹. اجتناب از شهادت ناحق و | === ۹. اجتناب از شهادت ناحق و پرهیز از شرکت در مجالس لهو === | ||
حضور در مجلس گناه مقدمه | حضور در مجلس گناه مقدمه آلودگی روان و روح است؛ هم چنانکه شهادت ناحق، انحراف از حق و تمایل به باطل دارای چنین فرجام میباشد. عباد الرحمان چون از بیهوده گران و بیهوده کاران متنفرند، در صورتی که این گونه کارها در مسیر زندگیشان قرار گیرد و توان جلوگیری از آن را نداشته باشند، با بیاعتنائی خودشان عدم رضایت باطنیشان را نسبت به چنین کار نشان میدهند: {{قرآن|وَ الَّذینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً|ترجمه= و کسانی که شهادت به باطل نمیدهند و هنگامی که با لغو و بیهودگی برخورد کنند، بزرگوارانه از آن میگذرند.| سوره= فرقان|آیه=۷۲}} | ||
کلمه | کلمه «یَشْهَدُونَ» دو معنا دارد؛ یکی حضور یافتن است و دیگری خبر و گواهی دادن. در این آیه هر دو معنا را میتوان استفاده کرد؛ یعنی آنان نه در مجالس بد حاضر میشوند و نه بر باطل گواهی میدهند. کلمه «زور» به معنای کار باطلی است که در قالب حقّ باشد. مرور با کرامت، آن است که هرگاه ناچار شدند نام چیز زشتی را ببرند، با کنایه نام میبرند. عباد الرحمان نه تنها انجام گناه حرام است، بلکه شرکت در جلسه گناه و شاهد بودن بر گناه نیز ممنوع است. حاضر نشدن در مجلس گناه و بیاعتنایی به گناهکاران، نوعی نهی از منکر است.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم۵، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۳۳۷. قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ اول، ۱۳۸۸ش، ج۶، ص۲۸۶.</ref> | ||
===۱۰. داشتن معرفت === | === ۱۰. داشتن معرفت === | ||
بصیرت، چشم بینا و گوش شنوا در زندگی فردی و اجتماعی و تسلیم در برابر خدا، از مهمترین ویژگیهای بندگان شایسته خدا است: {{قرآن|وَ الَّذِینَ إِذا ذُکِّرُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ لَمْ یَخِرُّوا عَلَیْها صُمًّا وَ عُمْیاناً| ترجمه= و کسانی که هر گاه متذکر آیات پروردگارشان شوند، کر و کور با آن برخورد نمیکنند.|سوره = فرقان| آیه=۷۳}} | |||
بندگان راستین خدا با تفکر و چشم و گوش باز و بیداری، حق، قرآن و پیغمبر را میپذیرند؛ با چشم و دل باز به آسمان و زمین نگاه و به خدا اقرار میکنند. همچنین در | بندگان راستین خدا با تفکر و چشم و گوش باز و بیداری، حق، قرآن و پیغمبر را میپذیرند؛ با چشم و دل باز به آسمان و زمین نگاه و به خدا اقرار میکنند. همچنین در آیات قرآن تفکر میکنند و ایمان میآورند. عباد الرحمن کسانی هستند که هرگز به این قانع نیستند که خود، تنها راه حق را بروند، بلکه همتشان آنچنان والا است که میخواهند پیشوای جمعیت مؤمنان باشند و دیگران را نیز به این راه دعوت کنند.<ref>سوره فرقان، آیه۷۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج ۱۵، ص ۱۶۸.</ref> | ||
===۱۱. | === ۱۱. مسئولیت پذیر === | ||
آنان علاوه بر | آنان علاوه بر تلاشها و انجام وظائف خویش نسبت به [[تربیت فرزند در قرآن|تربیت فرزندان]] و [[جایگاه خانواده در قرآن|خانواده]] و قائل بودن مسئولیت ویژه برای خود در قبال آشنائی آنان به فروع و اصول اسلام، پیوسته از خدا یاری میخواهند تا آنها مایه چشمروشنی باشند: {{قرآن|وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ | ترجمه= و کسانی که میگویند: پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده!|سوره = فرقان| آیه= ۷۴}} | ||
چنین افرادی آنچه در توان دارند در تربیت فرزندان و همسران و آشنایی آنها به اصول و فروع اسلام و راههای حق و عدالت فروگذار نمیکنند و در آنجا که دستشان نمیرسد، دست به دامن لطف پروردگار میزنند و دعا میکنند. باید به مقدار توانایی تلاش کرد و خارج از مرز توانایی باید دعا کرد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج ۱۵، ص ۱۶۸.</ref> اینگونه درخواستها عمل به دستورات الهی است که از مؤمنان میخواهد مراقب خود و خانواده باشند: {{قرآن| یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ| ترجمه= ای کسانی که ایمان آوردهاید خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگهاست نگه دارید؛ آتشی که فرشتگانی بر آن گمارده شده که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمیکنند و آنچه را فرمان داده شدهاند، اجرا مینمایند!|سوره= تحریم| آیه= ۶}} | |||
=== ۱۲. تلاش | === ۱۲. تلاش خستگی ناپذیر === | ||
یکی از برجستهترین صفت عباد الرحمان، همت والایشان است. آنان به این قانع نیستند که فقط خویشتن را نجات دهند. سعی میکنند تا در هدایت جامعه سهیم باشند و عهدهداری رهبری جامعه شوند: {{قرآن|وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً | ترجمه= و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!|سوره = فرقان| آیه= ۷۴}} | |||
خداوند بعد از شمردن | خداوند بعد از شمردن ویژگیهای بندگان ممتاز خود (عباد الرحمن) در آیات ۷۶–۶۳ سوره فرقان، میفرماید که اگر بندگان خدا دارای این ویژگیها باشند، قطعاً هدایت یافته و به پاداش عظیم الهی خواهند رسید: {{قرآن|أُولَئِکَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَیُلَقَّوْنَ فِیهَا تَحِیَّةً وَسَلَامًا |۷۵| خَالِدِینَ فِیهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا|۷۶| ترجمه=آنها هستند که درجات عالی بهشت در برابر شکیباییاشان به آنان پاداش داده میشود و در آن، با تحیت و سلام روبهرو میشوند؛ درحالیکه جاودانه در آن خواهند ماند؛ چه قرارگاه و محل اقامت خوبی!|سوره= فرقان|آیه=۷۶–۷۵}} | ||
== مطالعه بیشتر== | == مطالعه بیشتر == | ||
* والاترین بندگان (شرح و تفسیر آیات عباد الرحمن)، ناصر مکارم شیرازی | * والاترین بندگان (شرح و تفسیر آیات عباد الرحمن)، ناصر مکارم شیرازی | ||
* سبک زندگی عبادالرحمن، احمد علم الهدی | * سبک زندگی عبادالرحمن، احمد علم الهدی | ||
* صفات عباد الرحمن در قرآن، سلیمان رشیدی | * صفات عباد الرحمن در قرآن، سلیمان رشیدی | ||
== جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته == | ||
* [[ویژگی مؤمنان در قرآن]] | * [[ویژگی مؤمنان در قرآن]] | ||
* [[صالحان در قرآن]] | * [[صالحان در قرآن]] | ||
* [[اوصاف اهل تقوا در قرآن]] | * [[اوصاف اهل تقوا در قرآن]] | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس|۲}} | |||
{{شاخه | {{شاخه | ||
| شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن | ||
| شاخه فرعی۱ = اخلاق در قرآن | | شاخه فرعی۱ = اخلاق در قرآن | ||
| شاخه فرعی۲ = فضایل اخلاقی | | شاخه فرعی۲ = فضایل اخلاقی | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = شد | | شناسه = شد | ||
| تیترها = شد | | تیترها = شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش = | ||
| لینکدهی = شد | | لینکدهی = شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر = | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت = | ||
| کیفیت = | | کیفیت = | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} |