خصائص النبی: تفاوت میان نسخه‌ها

خصائص‌النبی، اصطلاحی است که به احکام خاصی که بر پیامبر(ص) و درباره او مقرر شده اشاره دارد.

== تعریف و جایگاه ==

خصائص النبی به معنای اعم در اصطلاح متون دینی نیز، به ویژگیهای منحصر به فرد شخص حضرت محمد(ص) و نیز آیین اوست که او را از دیگران، اعم از مسلمانان و پیامبران دیگر، متمایز می‌سازد، اشاره دارد. این ویژگیها، اعم از اوصاف ذاتی و تکوینی او (چه ویژگیهای ظاهری و چه باطنی) است که طیف وسیعی از اوصاف و شمایل و اخلاق و کردار آن حضرت، وقایع و رویدادهای زمان ایشان، کرامات و معجزات نبوی، تشریعات خاص مربوط به او و حتی ویژگیهای امت و آیین او را دربر می‌گیرد.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>

* جواز ازدواج آن حضرت به عقد دائم با بیش از چهار زن است. با وجود اتفاق‌نظر فقها درباره اصل حکم و نیز وقوع خارجی آن، درباره حکمت تشریع این حکم، آرای گوناگونی مطرح شده است. از جمله وجود اطمینان به رعایت عدالت توسط پیامبر حتی در بیش از چهار همسر، جلب نظر قبایل عرب به اسلام، دستیابی مردم به احکام شرعی به‌ویژه در عرصه روابط خانوادگی و زناشویی، فراهم شدن زمینه شناخت اخلاق باطنی و شیوه معاشرت پیامبر برای مردم. بسیاری از فقها، با استناد به آیه ۵۰ سوره احزاب و احادیث، ازدواج آن حضرت را با بیش از نُه زن، که در هنگام رحلت پیامبر در عقد او بودند (رجوع کنید به ابن‌هشام، قسم ۲، ص ۶۴۷؛ ابن‌بابویه، ج ۲، ص ۴۱۹)، جایز شمرده‌اند.

* البته درباره جایز بودن یا نبودن ازدواج بدون مهریه با زنی که خود را به پیامبر بخشیده بوده است، اختلاف‌نظر وجود دارد.

* همچنین به نظر مشهور میان فقهای اهل سنّت، ازدواج پیامبر اکرم بدون موافقت ولیّ و شهادت شهود، به استناد ازدواج پیامبر اکرم با زینب بنت جَحش، جایز بوده است.

* برخی از فقها، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حقّ قَسم را بر پیامبر اکرم واجب ندانسته‌اند.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، كتاب النكاح، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب( ع)، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۱۴۴.</ref>

* شماری از دیگر مباحات اختصاصی پیامبر اکرم، که به باب نکاح مربوط نیست، عبارت‌اند از: گرفتن روزه وصال (یعنی آنکه روزه یک روز را بدون افطار به روزه روز بعد متصل کند یا اینکه روزه تا سحر ادامه یابد).

* ورود به مکه بدون احرام و کاربرد مواد معطر در حال احرام بنابر نظر برخی از فقها به استناد سیره حضرت.

* شماری از احکام اختصاصی پیامبر اکرم در دایره محرمات قرار دارند، مانند حرمت ازدواج دائم با کنیزان و اهل کتاب

* حکم دیگر، حرمت تبدیل یا افزایش تعداد همسران پس از نزول آیه ۵۲ سوره احزاب است. پس از مخیّر شدن زنان رسول خدا، به جدایی از آن حضرت یا تداوم رابطه زوجیت

* از دیگر محرّمات اختصاصی برای پیامبر اکرم، حرمت دریافت صدقه واجب بود. بیشتر فقها گرفتن صدقه مستحبی را هم حرام شمرده‌اند.

* از دیگر محرّمات مزبور، حرمت غَمز یعنی اشاره کردن با چشم در امور مباح.

* شماری از خصایص نبوی، که در زمره واجبات قرار داشته، عبارت بودند از: مسواک زدن پیش از هر نماز، ادا کردن نماز وَتر، تهجد (شب زنده‌داری همراه با خواندن نماز شب) و قربانی کردن در روز عید قربان که به استناد احادیث نبوی، بر آن حضرت واجب بود.

* از جمله مصادیق بخش چهارم از خصایص‌النبی (کرامات)، احکام ویژه‌ای است که برعهده زنان پیامبر یا درباره آنان مقرر شده بود. به تصریح قرآن (رجوع کنید به احزاب: ۳۲)، اگر آنان تقوا را رعایت کردند، بر زنان عادی شرف و فضیلت داشتند. آنان مکلف بودند که در برابر مردان با لحن فریبنده سخن نگویند، بلکه سخن شایسته بر بان جاری کنند. پاداش و کیفر آنها نیز براساس آیات ۳۰ و ۳۱ سوره احزاب مضاعف است. دیگر حکم خاص درباره زنان پیامبر، حرمت ازدواج (احزاب: ۵۳) آنان پس از پیامبر با دیگران بود، زیرا آنان مادر مؤمنان (ازواجُه اُمَّهاتُهُم) خوانده شده‌اند (احزاب: ۶). حکم مهر دیگر، سخن گفتن مسلمانان با زنان پیامبر از پشت پرده و نیز حرمت نگاه کردن به آنان به استناد آیه ۵۳ سوره احزاب بود.

* شماری دیگر از این قبیل احکام (کرامات)، احکامی است که برای حفظ حرمت پیامبر اکرم و رعایت خضوع و ادب در برابر او، برعهده مسلمانان قرار گرفته و مستند به آیات و احادیث است، مانند بالاتر نبردن صدای خود از صدای پیامبر (رجوع کنید به حجرات: ۲–۳) تا خارج شدن پیامبر از خانه صبر کردن و سپس صحبت کردن با او (رجوع کنید به حجرات: ۴–۵)، خارج نشدن از مجلس پیامبر پیش از اجازه گرفتن از او و سلام دادن به او هنگام ادای نماز.<ref>حسینی سمنانی، بتول، «خصائص النبی»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۵، ذیل مدخل.</ref>

* جلال‌الدین سیوطی، کفایةالطالب اللَبیب فی خصائص‌الحبیب معروف به الخصائص‌الکبری،

* نقیب، محمد، بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی الله علیه و آله از نگاه فریقین، تهران، سازمان حج و زیارت، بیتا.

* مصطفی زارعی‌بلوط‌بنگان، خصائص النبی (ص)، سبط اکبر، ۱۴۰۰ش.

* ابن ملقن، خصائص النبي، بیروت، دار الکتب العلمية، ‌۲۰۰۸م