مؤلف کتاب «سر العالمین و کشف ما فی الدارین»: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سر العالمین و کشف ما فی الدارین''' کتابی است به زبان عربی منسوب به ابوحامد غزالی که در آن اشارات روشنی به‌ عقاید شیعه شده است. برخی این کتاب را دلیلی بر شیعه‌شدن غزالی در آخر عمرش دانسته‌ا‌ند. نظریهٔ غالب دربارهٔ این کتاب در میان محققان عدم صحت انتساب آن به غزالی است.

[[پرونده:کتاب سر العالمین منسوب به ابوحامد غزالی.png|بندانگشتی|کتاب سر العالمین منسوب به ابوحامد غزالی|382x382پیکسل]]

کتاب سر العالمین از جمله کتاب‌هایی است که دربارهٔ مؤلف آن میان صاحب‌نظران اختلاف وجود دارد. این کتاب به ابوحامد محمد بن محمد غزالی طوسی (۴۵۰-۵۰۵ق)، فقیه و متکلم و صوفی اشعری شافعی ایرانی، منسوب است. سابقهٔ انتساب این کتاب به غزالی به قرن هفتم قمری می‌رسد. این انتساب به دلایل مختلفی مورد مناقشه قرار گرفته است و موافقان و مخالفانی دارد.  

فهرست کسانی که صحت انتساب این کتاب به غزالی را تأیید کرده‌اند، بنا بر ترتیب تاریخی، چنین است:

همچنین، افراد دیگر چون سید هاشم بحرانی<ref>البحرانی، السید هاشم بن سلیمان، غاية المرام و حجة الخصام فی تعيين الإمام من طريق الخاص والعام، تحقیق السيد علی عاشور، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی،‌ ج۲، ص۲۲.</ref> (درگذشتهٔ ۱۱۰۷ یا ۱۱۰۹ق)، فخرالدین طریحی<ref>الطریحی، فخرالدین بن محمدعلی، جواهر المطالب في فضائل علی بن أبی‌طالب، تحقیق مهدی هوشمند، مشهد، المکتبة المتخصصة بامیرالمؤمنین علی(ع)، ۱۴۲۷ق، ص۲۰۶.</ref> (درگذشتهٔ ۱۰۸۵ یا ۱۰۸۷ق)، محقق بحرانی<ref>ماحوزی بحرانی، سلیمان بن عبدالله، الأربعون حديثا فی اثبات امامة أميرالمؤمنين عليه السلام، تحقيق السيد مهدي الرجائی، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۰۷ق.</ref> (درگذشتهٔ ۱۱۲۱ق)، میر حامد حسین هندی<ref>الکنتوری،‌ میرحامد حسین، نفحات الأزهار في خلاصة عبقات الأنوار للعلم الحجة آیة‌الله السید حامد حسین اللکهنوی، تلخیص السید علی الحسینی المیلانی، بی‌جا،‌ ناشر السید علی الحسینی المیلانی، ۱۴۱۴ق،‌ج ۹، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref> (درگذشتهٔ ۱۳۰۶ق)،اسماعيل‌پاشا بغدادى<ref>البغدادی، اسماعیل‌باشا بن محمدامین، يضاح المکنون فی الذيل علی الکشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا، ج۲، ص۱۱.</ref> (۱۲۵۵-۱۳۳۹ق)، علامهٔ امینی<ref>الامینی، عبدالحسین، عيد الغدير فی الاسلام والتتويج والقربات يوم الغدير، تحقیق فارس تبریزیان، تهران، نشر مشعر، بی‌تا، ص۳۶؛ نیز الامینی، عبدالحسین، سيرتنا و سنتنا، قم، المجمع العالمی لاهل البيت( عليهم السلام)، ۱۴۳۳ق، ص۷۲.</ref> (۱۳۲۰-۱۳۹۰ق) و عبدالرحمن بدوی<ref>بدوی، عبدالرحمن، مؤلفات الغزالی، قاهره، المجلس الاعلی لرعاية الفنون و الآداب و العلوم الاجتماعية،۱۳۸۰ق، ص۲۲۵.</ref> (۱۹۱۷-۲۰۰۲م) این کتاب را از آثار غزالی دانسته‌اند.   

{{جعبه نقل‌قول

| نقل قول = جلال‌الدین همایی: «اگر در انتساب دیگر کتاب‌ها دیگر به غزالی اشتباهی شده و هنوز جای شک و تردیدی باشد، اینجا مسلم است که کتاب سرالعالمین را عمداً به نام غزالی ساخته و شهرت داده‌اند به مقاصدی از قبیل اینکه وی را طرفدار باطنیه و شیعه قلمداد کنند».<ref>همایی، جلال الدین، غزالی‌نامه، تهران، کتابفروشی فروغی، بی‌تا،‌ ج۲، ص۲۷۱-۲۷۲.</ref>

* علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، مترجم و پژوهش‌گر ایرانی معاصر،...

* کامران فانی، کتابدار و نسخه‌پژوه ایرانی معاصر، در فهرستی که از کتاب‌های چاپی غزالی به‌دست داده، به طور قطعی، انتساب این کتاب به غزالی را نفی کرده است.<ref>فانی، کامران، «فهرست اثار چاپی غزالی»، معارف، شمارهٔ ۳، آذر-اسفند ۱۳۶۳، ص۲۱۱-۲۱۷.</ref>   

== منابع ==