نفس اماره: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}

۱. '''نفس امّاره''': نفس اماره همان نفس سرکش است که انسان را به گناه فرمان می‌دهد و به هر سو می‌کشاند؛ لذا به او اماره گفته‌اند. در قرآن در آیه ۵۳ سوره یوسف به این نفس اشاره شده است که از زبان حضرت یوسف آمده است که این نفس امر به بدی می کند. این آیه اشاره دارد که تمام بدی‌ها از نفس سرکش است؛ لذا [[حضرت علی(ع)]] می‌فرماید: «نفس پیوسته خواهان نافرمانی و معصیت است.»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶.</ref>

۲. '''نفس لوامه''': نفس لوامه را نفس سرزنش گر و به تعبیری وجدان آدمی می دانند. این مرحله پس از تعلیم و تربیت و مجاهدت انسان به آن ارتقاء می‌یابد، در این مرحله ممکن است انسان بر اثر طغیان غرایز گاهی مرتکب خطاء شود، اما فوراً پشیمان می‌شود و به ملامت و سرزنش خویش می‌پردازد، و تصمیم بر جبران گناه می‌گیرد و توبه می‌کند: {{قرآن|ترجمه=سوگند به روز رستاخیز و سوگند به نفس سرزنش‌گر.|سوره=قیامت|آیه=۱و۲}}  

{{قرآن|إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ ما تَهْوَی الْأَنْفُس|ترجمه=آنان جز از گمان‌های بی‌اساس و از هوای نفس پیروی نمی‌کنند.|سوره=نجم|آیه=۲۳}}  

{{قرآن|أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ|ترجمه=آیا دیدی کسی را که هوس‌های خود را خدای خود قرار داده است؟|سوره=جاثیه|آیه=۲۳}}  

{{قرآن|فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخيهِ|ترجمه=نفس سرکش کم‌کم او را به کشتن برادرش ترغیب کرد و (سرانجام) او را کشت.|سوره=مائده|آیه=۳۰}}  

{{قرآن|... وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَث|ترجمه=او از هوای نفس پیروی نمود سرگذشت او همانند داستان سگ است که اگر به آن حمله کنی زبان از دهان بیرون می‌آورد و اگر رهایش نمایی باز زبانش را خارج می‌سازد.|سوره=اعراف|آیه=۱۷۶}}  

انسان داراي نفس است و نفس داراي حيات مي‌باشد. نفس در وجود انسان كاركردهاي متفاوت و گوناگوني دارد. در انسان نفسي وجود دارد كه به او جهت مي‌دهد. خواهش ها و تمايلات، واقعيت هايي در وجود انسان هستند. اينها برخاسته از نفس آدمي اند. اين واقعيت در دستورهاي اخلاقي مد نظر بوده است . دستورهاي فراواني وجود دارد كه براي هدايت نفس بوده و در صدد تنظيم نقش و كاركرد درست نفس است، بي آن كه در صدد از كار انداختن آن باشند.<ref>منتظری، حسینعلی، اسلام دین فطرت، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵، ص۳۱۴.</ref>

در قرآن كريم از نفس تعبيرهايي گوناگون شده است.  

نفس اماره در پي بر آوردن خواهش ها و تمايلات خود مي‌باشد. اگر كنترل اعضا و جوارح انسان به دست نفس اماره باشد، آنها اسير مي‌شوند و هر چه را اين نفس دستور دهد انجام مي‌دهند. دست، چشم، پا و ساير اعضاي بدن مرتكب گناه مي‌شوند. نفس اماره زبان را به كارهاي زشت - مثل غيبت، تهمت، فحش و بدگويي - وادار مي‌كند. اين حالت در انسان بدترين حالت نفس است و او را به بيراهه سوق مي‌دهد. انسان را به تدريج به حيوان درنده و شكم پرست و شهوتران تبديل مي‌كند. ممكن است يك نفس سركش، دنيايي را به فساد بكشد. انسان اگر جلوي تمايلات نفساني اش را نگيرد و نفس اماره را رها كند، درنده تر از هر درنده اي خواهد بود.<ref>منتظری، حسینعلی، اسلام دین فطرت، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵، ص۳۱۵.</ref>

لوامه مثل اماره صيغه مبالغه است ; يعني بسيار ملامت كننده . نفس اگر به نقش ملامت گري خود بپردازد و در شعاع ساير امور قرار نگيرد، انسان را به كمال مي‌رساند. نفس لوامه انسان را به جهت كارهاي زشت مرتكب شده سرزنش مي‌كند. از نفس لوامه به "وجدان" نيز تعبير مي‌كنند. اگر انسان برحسب طغيان نفس، كار زشتي انجام بدهد، متوجه كار بد خودش مي‌شود و خود را ملامت مي‌كند. در عين حال ممكن است كساني هم وجود داشته باشند كه بر اثر تكرار كارهاي ناروا و حرام، نفس لوامه آنان به تدريج نقش خود را از دست بدهد و ديگر ملامت گري نكند.<ref>منتظری، حسینعلی، اسلام دین فطرت، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵، ص۳۱۵.</ref>

يكي ديگر از ويژگيهاي نفس با گرايش اخلاقي، الهام شدن و از درون يادآور شدن است . قرآن در اين باره مي‌فرمايد: (و نفس و ما سواها ‌ فألهمها فجورها و تقواها)[1] "قسم به نفس و آن كس كه آن را متناسب آفريد، پس زشتي ها و خوبي ها را به او الهام كرد.""نفس ملهمه" نفسي است كه اگر بيدار شود مورد توجه خدا قرار مي‌گيرد و درباره هركاري مي‌تواند قضاوت كند و اين كه چه كاري صحيح و چه كاري نادرست است . نفس ملهمه نفسي است كه يك نوع پيوندي به عالم غيب پيدا مي‌كند و مي‌تواند خوب و بد را تميز دهد.<ref>منتظری، حسینعلی، اسلام دین فطرت، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵، ص۳۱۵.</ref>

| شاخه فرعی۲ =  

  | بازبینی نویسنده =