نفس اماره: تفاوت میان نسخه‌ها

عالمان علم اخلاق، سه نوع نفس برای انسان قائل هستند:

۱. '''نفس امّاره''': نفس اماره همان نفس سرکش است که انسان را به گناه فرمان می‌دهد و به هر سو می‌کشاند؛ لذا به او اماره گفته‌اند. در قرآن در آیه ۵۳ سوره یوسف به این نفس اشاره شده است که از زبان حضرت یوسف آمده است که این نفس امر به بدی می کند. این آیه اشاره دارد که تمام بدی‌ها از نفس سرکش است؛ لذا [[حضرت علی(ع)]] می‌فرماید: «نفس پیوسته خواهان نافرمانی و معصیت است.»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶.</ref>

۲. '''نفس لوامه''': نفس لوامه را نفس سرزنش گر و به تعبیری وجدان آدمی می دانند. این مرحله پس از تعلیم و تربیت و مجاهدت انسان به آن ارتقاء می‌یابد، در این مرحله ممکن است انسان بر اثر طغیان غرایز گاهی مرتکب خطاء شود، اما فوراً پشیمان می‌شود و به ملامت و سرزنش خویش می‌پردازد، و تصمیم بر جبران گناه می‌گیرد و توبه می‌کند: {{قرآن|ترجمه=سوگند به روز رستاخیز و سوگند به نفس سرزنش‌گر.|سوره=قیامت|آیه=۱و۲}}  

{{قرآن|إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ ما تَهْوَی الْأَنْفُس|ترجمه=آنان جز از گمان‌های بی‌اساس و از هوای نفس پیروی نمی‌کنند.|سوره=نجم|آیه=۲۳}}  

حضرت علی(ع) می‌فرماید: «پس بسیار عقل‌ها و خردها که شهوات بر آن‌ها حکومت می‌کند.»<ref>نهج البلاغه، کلمات قصار، ۲۱۱.</ref>

{{قرآن|أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ|ترجمه=آیا دیدی کسی را که هوس‌های خود را خدای خود قرار داده است؟|سوره=جاثیه|آیه=۲۳}}  

{{قرآن|فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخيهِ|ترجمه=نفس سرکش کم‌کم او را به کشتن برادرش ترغیب کرد و (سرانجام) او را کشت.|سوره=مائده|آیه=۳۰}}  

{{قرآن|... وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَث|ترجمه=او از هوای نفس پیروی نمود سرگذشت او همانند داستان سگ است که اگر به آن حمله کنی زبان از دهان بیرون می‌آورد و اگر رهایش نمایی باز زبانش را خارج می‌سازد.|سوره=اعراف|آیه=۱۷۶}}