الهی بدم المظلوم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الهی بِدَمِ الْمَظلوم''' به معنای «خدایا تو را به خون مظلوم قسم»، عبارتی است که برخی از شیعیان هنگام دعا کردن می‌گویند و از روایاتی در منابع شیعه گرفته شده است.

محدثان بزرگ شیعه و شارحان جوامع حدیثی شیعه، به اتفاق، روایتی را که «دم المظلوم» در آن به کار رفته است، آن را به خون مبارک سیدالشهداء «ع» تفسیر نموده‌اند و روایتی از امام صادق «ع» که «دم المظلوم» را به خون علی اصغر تفسیر کرده باشند، پیدا نشد.

پاسخ تفصیلی:

در روایاتی که از ائمه اطهار(ع) در ترغیب مؤمنان به توسل به اهل بیت نقل شده است، توسل به امام حسین (علیه السلام) از ویژگی خاصی برخوردار است و در روایتی که برخی جوامع متقدم روایی شیعه چون من لایحضره الفقیه،<ref>ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ ق، ج۱، ص۳۳۰.</ref> کافی،<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۳، ص۳۲۵.</ref> تهذیب الاحکام<ref>طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام ، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ: چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج‏۶، ص: ۶۴.</ref> و مصباح المتهجد و سلاح المتعبد<ref>طوسی، محمد بن الحسن، همان، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، چاپ: اول، ۱۴۱۱ ق، ج‏۱، ص: ۲۳۹. ...</ref> در باب دعا و شکرگزاری در سجده نقل نموده‌اند، آمده است که سه مرتبه بگویید: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ دَمَ الْمَظْلُومِ ثَلَاثاً» البته کتاب‌های روایی در نقل این روایت، با هم تفاوت اندکی دارند، در اینجا به روایت من لایحضره الفقیه اشاره می‌کنیم:

 

عبدالله بن جندب از امام کاظم «ع» نقل می‌کند که حضرت فرمودند: در سجده شکر چنین می‌گویی: «تَقُولُ فِی سَجْدَه الشُّکْرِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَلَائِکَتَکَ وَ أَنْبِیَاءَکَ وَ رُسُلَکَ وَ جَمِیعَ خَلْقِکَ أَنَّکَ أَنْتَ اللَّهُ رَبِّی وَ الْإِسْلَامَ دِینِی وَ مُحَمَّداً نَبِیِّی وَ عَلِیّاً وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ- وَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ وَ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ- وَ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ وَ الْحُجَّه بْنَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍ أَئِمَّتِی بِهِمْ أَتَوَلَّی وَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ أَتَبَرَّأُ اللَّهُمَّ إِنِّی أَنْشُدُکَ دَمَ الْمَظْلُومِ ثَلَاثاً …»؛<ref>ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، پیشین.</ref>؛ «خداوندا تو را شاهد می‌گیرم و فرشتگان و انبیاء و رسولان تو و همه مخلوقاتت را نیز شاهد می‌گیرم که تو خداوند، پروردگار من هستی و اسلام دین من است و حضرت محمد (صلی اللَّه علیه و آله) پیغمبر من است و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین و محمدبن علی و جعفربن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمدبن علی و علی بن محمد و حسن بن علی و حجه بن الحسن، امامان من هستند. تولی من به آنهاست و از دشمنانشان بیزارم. پس سه مرتبه بگوید که: خداوندا از تو به حق خودت درخواست می‌کنم تا تقاص خون مظلوم را بگیری و از قاتلین ایشان انتقام بگیری…».

 

در خود این روایت قرینه روشنی که بتوان براساس آن به صراحت مقصود از «دم المظلوم» را روشن کرد، وجود ندارد؛ از این رو، تنهاترین و مطمئن‌ترین راه برای دریافت مقصود از آن، مراجعه به نظرات صاحب نظران فن حدیث و شارحان کتاب‌های کافی و من لایحضره الفقیه و دیگر کتاب‌های شرحِ حدیث است.

 

با مراجعه به این کتاب‌ها تنها تفسیری که برای «دم المظلوم» دیده می‌شود، خون مبارک سیدالشهداء ((ع)(است.

 

به عنوان نمونه مرحوم فیض کاشانی در کتاب وافی می‌نویسد: «... بدم المظلوم یعنی الحسین؛ مراد از دم مظلوم، امام حسین (علیه السلام) یعنی خدا به خون امام حسین تو را قسم می‌دهیم… ‏».<ref>فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین، چاپ: اول، ۱۴۰۶ ق. ج ۸، ص۸۲۱.</ref>

 

 

همچنین علامه محمدباقر مجلسی در ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار<ref>مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ: اول، ۱۴۰۶ ق، ج۳، ص۶۲۴.</ref> و مرآه العقول فی شرح اخبار الرسول<ref>مجلسی، محمد باقر، همان، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول - تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ: دوم، ۱۴۰۴ ق. ج۱۵، ص۱۳۵.</ref> و بحارالانوار<ref>مجلسی، محمد باقر، همان، بحار الأنوار (ط - بیروت) - بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ: دوم، ۱۴۰۳ ق، ج‏۸۳، ص۲۳۶ و ج‏۹۸، ص۲۲۱.</ref> و شیخ بهایی در مفتاح الفلاح<ref>شیخ بهایی، محمد بن حسین، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات، بیروت، دار الاضواء، چاپ: اول، ۱۴۰۵ ق، ص۱۴۸.</ref> و برخی محدثین دیگر، به اتفاق معتقدند که مقصود از دم المظلوم، خون مبارک سیدالشهداء «ع» است.

 

به هر حال روایتی که امام صادق «ع»، «دم المظلوم» را به خون مبارک گلوی حضرت علی اصغر تفسیر نموده باشند، در کتاب‌های حدیثی حتی به صورت ضعیف یافت نشد و انتساب چنین سخنی به معصوم از مصادیق دروغ بستن بر ائمه «ع» است.