ازدواج دختر امام علی(ع) با خلیفه دوم: تفاوت میان نسخه‌ها

در مورد ازدواج [[ام کلثوم دختر امام علی(ع)]] با [[خلیفه دوم]]، چند نظر بین علمای [[شیعه]] وجود دارد. عده ای تحقق این [[ازدواج]] را از اساس منکر شده و سند این واقعه را ضعیف شمرده‌اند. عده دیگری ام کلثوم را [[ربیبه]] امام علی و دختر [[اسماء بنت عمیس]] از [[ابوبکر]] می‌دانند، که پس از مرگ ابوبکر با ازدواج اسماء با [[امام علی(ع)]] به خانه امام علی آمد. بر اساس روایاتی که در [[کتاب کافی]] در این زمینه نقل شده است، برخی از علما قبول این ازدواج توسط امام علی را از سر اجبار و مصلحت دانسته‌اند.

 

== عدم تحقق ازدواج دختر امام علی با خلیفه دوم ==

در مورد ازدواج ام کلثوم، دختر امام علی با خلیفه دوم، برخی از علمای شیعه مانند [[شیخ مفید]] وقوع این ازدواج را از اساس منکر شده و این مطلب را بی‌اعتبار دانسته‌اند.<ref>حسینی، سید جواد، در پاسخ به افسانه شهادت، ص۱۷۳.</ref>

 

مرحوم میرحامد حسین صاحب کتاب «عبقات الانوار» در نفی این ازدواج کتابی به نام «افحام الاعداء والخصوم فی نفی تزویج سیدتنا ام کلثوم» نگاشته است و همچنین مرحوم بلاغی صاحب کتاب آلاء الرحمن نیز رساله مفصلی در نفی این ازدواج دارد.<ref>حسینی، علی اکبر، تاریخ تحلیلی و سیاسی اسلام، بی تا بی نا، ج۲، ص۵۷–۶۰.</ref>

== ام کلثوم دختر اسماء بنت عمیس ==

براساس تحقیقی که [[آیت الله مرعشی]] انجام داده است، شخص موسوم به ام کلثوم که با [[عمر بن خطاب]] ازدواج کرده است و از او صاحب فرزند شده است، غیر از ام کلثوم معروفی است که دختر علی(ع) و [[فاطمه زهرا(س)]] می‌باشد، بلکه این شخص ربیبه (دختر همسر) حضرت علی(ع) و دختر اسماء بنت عمیس از ابوبکر بوده است. آیت الله مرعشی در نامه مورخه ربیع الاول ۱۴۰۷ می‌نویسد: «ام کلثوم که با عمر ازدواج کرد ربیبه علی، دختر اسماء بنت عمیس و از ابوبکر بود، او کودک بود و پس از مرگ ابوبکر با ازدواج اسماء با علی(ع)، به خانه علی(ع) آمد و بزرگ شد و با عمر ازدواج کرد. او را همه جا ام کلثوم بنت علی(ع) می‌گفتند که با پسرش زید بن عمر در زمان [[امام حسن مجتبی(ع)]] فوت کردند، و امام مجتبی(ع) بر او و پسرش نماز میت خواند.

اما ام کلثوم دختر فاطمه(س) در [[کربلا]] با خواهرش بود و در شب یازدهم تا صبح مواظب اطفال [[امام حسین(ع)]] بود که این خود دلیل دیگری بر نفی ازدواج او با عمر است زیرا اگر زن عمر بوده و فرزندی داشت در جریان کربلا منعکس می‌شد و در اسارت [[کوفه]] و [[شام]] مطرح می‌گشت و اصولاً برای او حرمتی قایل می‌شدند.

== اجبار بر قبول ازدواج توسط امام علی ==

عده ای از علما بر اساس روایاتی که در کتاب کافی آمده است، ازدواج دختر امام علی، با عمر را از سر اجبار و از نارضایتی عنوان کرده‌اند.

در کتاب کافی درباره تزویج ام کلثوم چهار حدیث وارد شده در یکی از آن احادیث از حضرت امام جعفر صادق چنین آمده است: وقتی که عمر بن خطاب به خواستگاری ام کلثوم رفت، حضرت علی(ع) به او گفت: ام کلثوم کوچک است عمر بن خطاب برگشت [[عباس بن عبدالمطلب]] را دید و گفت آیا من عیبی دارم؛ عباس گفت: چه عیبی؟ عمر بن خطاب گفت: برای خواستگاری نزد برادر زاده ات علی رفتم و او جواب رد داد، به خدا سوگند [[چاه زمزم]] را پر می‌کنم همه احتراماتتان را نابود می‌کنم و دو شاهد اقامه می‌کنم که علی دزدی کرده و دستش را می‌برم، عباس نزد علی آمد و ملاقات با عمر را به اطلاع آن حضرت رساند و از او درخواست کرد که امر ازدواج ام کلثوم را به من بسپار و حضرت علی(ع) هم چنین کرد و عباس هم ام کلثوم را به همسری عمر درآورد.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، چاپ آخوندی، ۱۳۶۲، ج۵، ص۳۴۶، باب تزویج ام کلثوم.</ref>

زراره از حضرت [[امام صادق(ع)]] درباره تزویج ام کلثوم به عمر پرسید حضرت امام صادق(ع) فرمود: ناموسی بود که از ما غصب کردند.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، چاپ آخوندی، ۱۳۶۲، ج۵، ص۳۴۶، باب تزویج ام کلثوم.</ref>

از این روایات چند نکته استفاده می‌شود که:

# حضرت علی در اثر آن تهدید و رعایت مصالح به این کار تن داد؛ ولی راضی نبود.

بنابراین ازدواج ام کلثوم با خلیفه دوم اولاً از نگاه سند دارای اشکالات اساسی است و معلوم نیست که چنین ازدواجی صورت گرفته باشد و ثانیاً: بر فرض اینکه چنین ازدواجی واقع شده باشد، با رضا و رغبت نبوده بلکه همانگونه که منصب امامت وخلافت را غصب نموده در مورد ام کلثوم نیز چنین رفتار نموده است.

 

  | نمایه =

  | تغییر مسیر = شد

  | بازبینی =