دلیل عصمت انبیاء: تفاوت میان نسخه‌ها

اعتقاد به عصمت انبیاء(ع) از گناهان عمدی و سهوی، یکی از عقاید قطعی و معروف شیعه است. عقل حکم می‌کند که پیامبران الهی باید در هر دو بعد علمی و عملی از هرگونه نقص و معصیت مصون و معصوم باشند و گرنه اهداف بعثت تحقق پیدا نخواهد کرد. در قرآن آیاتی وجود دارد که می‌توان از آن، عصمت انبیا را استنباط کرد.

'''یک''': قرآن کریم، گروهی از انسانها را مُخْلَص (= خالص شده برای خدا) نامیده است که ابلیس هم طمعی در گمراه کردن ایشان نداشته و ندارد. و در آنجا که سوگند یاد کرده که همه فرزندان آدم(ع) را گمراه کند مخلَصین را استثناء کرده است. چنان‌که در آیه (۸۲ و ۸۳) از [[سوره ص]] از قول وی می‌فرماید: {{قرآن|قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِین. إِلاّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمخْلَصِین.|ترجمه=[شیطان] گفت: «پس به عزّت تو سوگند که همگی را جداً از راه به در می‌برم، مگر آن بندگان پاکدل تو را.»}} و بی شک، طمع نداشتن ابلیس در گمراهی ایشان بخاطر مصونیّتی است که از گمراهی و آلودگی دارند و گرنه دشمنی وی شامل ایشان هم می‌شود و در صورتی که امکان می‌داشت هرگز دست از گمراه کردن ایشان برنمی‌داشت؛ بنابراین، عنوان «مُخلَص» مساوی با «معصوم» خواهد بود. هر چند دلیلی بر اختصاص این صفت به انبیاء(ع) نداریم ولی بدون تردید، شامل ایشان هم می‌شود؛ چنان‌که قرآن کریم تعدادی از انبیاء را از مخلصین شمرده است.<ref>سوره ص آیه ۴۴،۴۵</ref>

'''دو''': قرآن کریم، اطاعت پیامبران را بطور مطلق، لازم دانسته، و از جمله در آیه (۶۴) از [[سوره نساء]] می‌فرماید: {{قرآن|وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُول إِلاّ لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللّه|ترجمه=و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر آنکه به توفیق الهی از او اطاعت کنند.}}و اطاعت مطلق از ایشان در صورتی صحیح است که در راستای اطاعت خدا باشد و پیروی از آنان منافاتی با اطاعت از خدای متعال نداشته باشد و گرنه امر به اطاعت مطلق از خدای متعال و اطاعت مطلق از کسانی که در معرض خطا و انحراف باشند موجب تناقض خواهد بود.

'''سه''': قرآن کریم، مناصب الهی را اختصاص به کسانی داده است که آلوده به «ظلم» نباشند و در پاسخ حضرت ابراهیم(ع) که منصب امامت را برای فرزندانش درخواست کرده بود می‌فرماید:{{قرآن|لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمِین|ترجمه=پیمان من به بیدادگران نمی‌رسد.|سوره=بقره|آیه=۱۲۴}}و می‌دانیم که هر گناهی دست کم، ظلم به نفس می‌باشد و هر گنهکاری در عرف قرآن کریم «ظالم» نامیده می‌شود پس پیامبران یعنی صاحبان منصب الهی نبوت و رسالت هم منزه از هرگونه ظلم و گناهی خواهند بود.<ref>آیت الله مصباح یزدی، آموزش عقاید، صفحه ۲۰۳</ref>

# از آن جا که هدف از بعثت انبیا هدایت و راهنمایی انسان‌ها به سوی حقایق و وظایفی است که خداوند برای بشر تعیین کرده است، و در حقیقت انبیا و اوصیای آنان، خلیفه و نمایندگان الهی در میان بشر و مأمور ابلاغ دین خدا و هدایت بشرند، اگر خود آنان به دستورهای دین و پیام رسالت‌شان عمل ننمایند و گرفتار لغزش‌های علمی و عملی بشوند، مردم هیچ گونه اعتمادی به آنان پیدا نمی‌کند، در نتیجه اهداف بعثت تحقق نخواهد یافت؛ حکمت و لطف خداوند اقتضا می‌کند که فرستادگان او از مصونیت کامل و عصمت در هر دو بعد عقل نظری و عقل عملی برخوردار بوده و نه تنها دچار معصیت و گناه نشوند؛ بلکه سهو و نسیان نیز در ساحت قدسی آنان راه پیدا نکند.

# دلیل عقلی دیگر بر عصمت آن است که انبیا، گذشته از آموزش و ابلاغ احکام خداوند مسئول پرورش و تربیت مردم نیز هستند؛ لذا در قرآن کریم آمده است: {{قرآن|لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَه وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ

# دلیل دیگر آن است که اطاعت و پیروی از پیامبران الهی واجب است و اگر آنان معصیت انجام دهند وظیفه مردم نسبت به آنان دو صورت خواهد داشت، اگر پیروی نکنند، فایده بعثت از بین خواهد رفت؛ زیرا خداوند پیامبران را برای آن فرستاده است که مردم کردار آنها را سرمشق و الگو قرار دهند؛ و اگر پیروی کنند باید مثل آنان هر کاری را، گرچه خلاف و معصیت باشد انجام دهند؛ در حالی که هیچ پیامبری مردم را به گناه فرا نمی‌خواند و اساساً پیامبران برای هدایت و جلوگیری از معصیت فرستاده می‌شوند؛ پس معلوم می‌شود که گناه اساساً با انگیزه بعثت ناسازگار است و انبیا نباید گناه کنند.<ref>جوادی آملی، عبدالله، وحی و نبوت، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم، نشر مرکز اسراء، چاپ اول، ۱۳۸۱ ش، ش۳، ص۲۳۱.</ref>

# نکته دیگر آن است که اگر پیامبران معصوم نباشند و گناهی انجام دهند چند محذور و مشکل جدی پیش خواهد آمد:

* چون معصیت موجب فسق می‌شود؛ شهادت آنها پذیرفته نیست؛ در حالی که نپذیرفتن شهادت پیامبر نقض غرض رسالت اوست.

* اگر پیامبری گناه کند، سزاوار عذاب، نفرین و سرزنش خدا می‌شود؛ در حالی که هیچ پیامبری چنین نیست.

* اگر کسی اهل معصیت باشد، اساساً به مقام نبوت نمی‌رسد و نمی‌تواند عهده‌دار رسالت بشود، چون خداوند فرمود: {{قرآن|لاینال عهدی الظالمین}}<ref>بقره/ ۱۲۴.</ref>

== مطالعه بیشتر ==

== منابع ==

{{پانویس|۲}}