|
|
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=A.ahmadi}}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}}مراد از تبدیل سیئات به حسنات در قرآن چیست؟{{پایان سوال}} |
| بنابر آیه شریفه: «إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً» فردی که مثلاً ده سال گناه کرده از کسی که دو سال گناه کرده، مأجورتر است؟
| |
| {{پایان سوال}} | |
|
| |
|
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
|
| |
|
| عالیترین جلوه غفران و رحمت الهی در این است که نه تنها گناهان گذشته خطاکاران را میآمرزد، بلکه آنها را تبدیل به حسنه میکند. این فعل الهی انگیزه فراوانی را برای توبه گنهکاران پدید خواهد آورد. این تبدیل سیئه به حسنه مشروط به انجام توبه حقیقی از سوی گنهکاران است. توبه حقیقی برای کسی که مثلاً ده سال غرق در گناه بوده، به مراتب سختتر از کسی است که مدت زمان کمتری را مشغول گناه بوده است. همچنین حفظ توبه و جبران گذشته نیز برای شخص اول دشوارتر است. از این رو استبعادی ندارد که فرد اول در صورت موفق شدن به توبه حقیقی از پاداش بیشتری برخوردار گردد.
| | '''تبدیل سیئات به حسنات''' مفهومی در قرآن است که طبق آن، بنده مؤمن به شرط ایمان و توبه، بدیهای خود را به وسیله عمل صالح و اعمال نیک و خوب و اطاعت و عبادت خداوند، تبدیل به حسنات و خوبی میکند. و نیز این معنا را دربردارد که گناهانش و آثار آن به سبب حسنات و خوبی، بخشیده میشود. |
| | {{فضایل اخلاقی در قرآن}} |
|
| |
|
| == توبه == | | == معنای سیئات و حسنات == |
| خداوند همه مردم را به توبه و بازگشت به سوی خود دعوت کرده و به آنها وعده داده که همه گناهان را خواهد بخشید.<ref>فرقان/ ۷۰.</ref> غفران و رحمت او چنان وسعتی دارد که نه تنها آن گناهان را میآمرزد، بلکه به استناد آیه شریفه سوره فرقان آنها را مبدّل به حسنات و خوبیها نیز میکند: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کاَنَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا»؛ مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، پس خداوند بدیهای آنها را به خوبی تبدیل میکند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است. | | براساس آیات قرآن، سیئات، گناهانی است که خداوند آنها را به سبب کار نیک بندگان میبخشد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۲۲۲.</ref> [[علامه طباطبایی]]، سیئات در قرآن را گناهان صغیره میداند.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص ۱۳۹.</ref> |
|
| |
|
| == شرایط تبدیل سیئات به حسنات == | | در آیه ۱۹۳ [[سوره آلعمران]] آمده است: {{قرآن|فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا|ترجمه=گناهان ما را بیامرز، و بدیهای ما را بزدای|سوره=آل عمران|آیه=۱۹۳}} که نشان میدهد سیئات با گناه تفاوت دارد و معنای خصلت و عمل بد را دلالت میکند. با توجه به مجموع آیات، سیئات هم معنای گناه<ref>سوره عنکبوت، آیه ۷.</ref> و آثار آن را میدهد که عِقاب دارد و هم معنای اعمال بد را دارد. |
| تبدیل سیئات به حسنات شروطی دارد از جمله این که شخص گنهکار، توبه واقعی کند و عزم بر ترک گناهان گذشته نماید. یکی از نشانههای مهم توبه حقیقی آن است که شخص در ادامه مسیر اعمال صالح انجام دهد که در این آیه بدان تصریح شده است. اگر کسی به این شرایط عمل کند، خداوند هم به وعده خود عمل خواهد نمود. قبول توبه از طرف خداوند، لطفی است که به بندگان نموده تا هیچگاه ناامید نشوند و بدانند که ناامیدی از عفو و رحمت خداوند سزاوار بندگان مؤمن نیست.
| |
|
| |
|
| == چگونگی تبدیل سیئات به حسنات ==
| | بعضی مفسران در تفاوت ذنوب و سیئات گفتهاند که ذنوب خود گناهان است که بهصورت نیرو در عالم رها شده و در آخرت مجسّم خواهند شد و سیّئات آثار وضعی گناهان از قبیل تیرگی قلوب، رفتن آبروها، آمدن عذاب دنیوی.<ref>قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۱۱۰</ref> برخی هم گفتهاند که منظور از سیئات نفس اعمالی که انسان انجام میدهد نیست، بلکه آثار سویی است که از آن بر روح و جان انسان نشسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۱۶۱.</ref> |
| درباره چگونگی تبدیل سیئات به حسنات که در این آیه بدان تصریح شده، نظریات گوناگونی مطرح شده است.
| |
|
| |
|
| از جمله این دیدگاهها این است که پس از توبه، دگرگونی عمیقی در شخص توبهکار به وجود میآید و در آینده کارهای بد او تبدیل به کارهای خوب میشود. به نظر برخی منظور از سیئات همان آثار سوئی است که از آن عمل بد بر روح و جان انسان نشسته است و هنگامیکه انسان توبه میکند و ایمان میآورد آن آثار سوء از روح و جانش برچیده میشود و تبدیل به آثار خیر میگردد. برخی نیز معتقدند خداوند گناهان سابق گنهکاران را با توبه محو میکند و اطاعتهای بعدی ایشان را مینویسد، در نتیجه به جای کفر و قتل به غیر حق و زنا، دارای ایمان و جهاد- یعنی قتل به حق- و عفت و احصان میشوند.<ref>برای مشاهده این نظرات ر.ک. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴، چاپ اول، ج۱۵، ص۱۶۰؛ طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴، چاپ پنجم، ج۱۵، ص۳۳۵.</ref> | | == تبدیل سیئات به حسنات == |
| | در چند جای قرآن امر به انجام حسنات شده است تا سیئات از بین برود: {{قرآن|إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ|ترجمه=زیرا خوبیها بدیها را از میان میبرد.|سوره=هود|آیه=۱۱۴}} علامه طباطبایی ذیل این آیه میفرماید نماز آثار معصیت در دلها را از بین میبرد.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج۱۱، ص۷۸.</ref> مفسران حسنات در آیات را شامل تمام حسنات و خوبیها میدانند.<ref>سید بن قطب، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق، چاپ سی و پنجم، ۱۴۲۵ق، ج۴، ص۱۹۳۲.</ref> غیر از نماز، در آیه ۱۹۵ سوره آلعمران، هجرت و آزار دیدن برای خداوند و شهادت از اعمالی است که خداوند به سبب آن، سیئات را از بین میبرد. جای دیگر، اجتناب از گناهان کبیره، سبب از بین رفتن سیئات میشود.<ref>سوره نساء، آیه ۳۱.</ref> در تفسیر [[مجمع البیان]] ذیل آیه ۷۰ [[سوره فرقان]] روایتی آمده است که نشان میدهد معنای تبدیل سیئات به حسنات، این است که خداوند گناه را از بنده محو میکند و جای آن حسنه مینویسد.<ref>طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بیتا، ج۱۷، ص۲۲۶</ref> |
|
| |
|
| علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ضمن رد دیدگاههایی که از طرف برخی مفسرین ذکر شده، این مسئله را مطرح میکنند که باید دید که حقیقت گناه چیست؟ آیا نفس عمل ناشایست گناه است و در مقابل نفس کاری دیگر حسنه است یا آنکه خود فعل و حرکات و سکنات در سیئه و حسنه یکی است و تفاوت این دو در امر دیگری است.
| | وجوه دیگری هم برای معنای تبدیل شدن سیئات به حسنات ذکر کردهاند که از آن جمله این است که خداوند گناهان گذشته را به وسیله توبه از بین میبرد، و اینکه خداوند ملکه بد انسان را به ملکه خوب تبدیل میکند، یا اینکه مقصود ثواب و عقاب است. اما علامه طباطبایی بر این اعتقاد است که ظاهر آیات نشان میدهد گناه تبدیل به حسنه میشود.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۵.</ref> |
|
| |
|
| در باور ایشان تفاوت گناه و حسنه در موافقت و مخالفت با خداست؛ مخالفت و موافقتی که در انسان اثر گذاشته و در نامه اعمالش نوشته میشود و الّا خود عمل که در دو حالت گناه و حسنه از حیث نفس عمل فرقی با همدیگر ندارند. مثلاً خوردن مال حرام و حلال از جهت نفس عمل یکی هستند و تنها فرقشان در موافقت و مخالفت با خداست. | | در آیه ۲۲ [[سوره رعد]] و آیه ۵۴ [[سوره قصص]]، تبدیل سیئات به حسنات در دو معنا بکاربرده شده است. یک تبدیل بدی خود انسان به خوبی. و دیگری، تبدیل بدی دیگران با خوبی خود:{{قرآن|وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ|ترجمه=و بدی را با نیکی میزدایند.|سوره=رعد|آیه=۲۲}} |
|
| |
|
| نکته دیگری که علامه بدان توجه میدهند، این است که چنانچه ذات کسی شقی یا آمیخته به شقاوت نباشد، هرگز مرتکب گناه نمیشود، پس اعمال زشت از آثار شقاوت و خباثت ذات آدمی است، چه آن ذاتی که به تمام معنا شقی است یا ذاتی که آمیخته با شقاوت و خباثت است. با این فرض اگر چنین ذاتی از راه توبه و ایمان و عمل صالح مبدّل به ذاتی پاک و خالی از شقاوت و خباثت شد، لازمه این تبدل این است که آثاری هم که در گذشته او وجود داشت و ما نام گناه بر آن نهاده بودیم، با مغفرت و رحمت خدا، مبدل به آثاری شود که با ذات سعید و طیب و طاهر مناسب باشد.
| | تعبیر تبدیل سیئات به حسنات در قرآن، نشاندهنده این است که انسان با انجام اعمال نیک و خوب، بدیهای گذشته خود را جبران میکند و با این سیر صعودی، از قالب یک انسان شرور به انسانی پاک و با تقوا درمیآید و از این جهت خداوند تمام گناهان او را میبخشد و عِقاب را از او برمیدارد و پاداشی نیک میدهد. |
|
| |
|
| از آنجا که ممکن است برای برخی افراد این تبدل بعید به نظر برسد، در آیه بعد دلیل این امر آمده است. «وَ مَنْ تابَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَإِنَّهُ یَتُوبُ إِلَی اللَّهِ مَتاباً»<ref>فرقان/ ۷۱.</ref>و کسی که توبه کند و عمل صالح انجام دهد، بسوی خدا بازگشت میکند. از این آیه بر میآید که امر توبه آن قدر عظیم و اثرش آن چنان زیاد است که سیئات را مبدل به حسنات میکند و هیچ استبعادی ندارد، چون توبه عبارت است از رجوع خاص به سوی خدای سبحان و خدای تعالی هر چه بخواهد میکند.<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، پیشین، ج۱۵، ص۱۶۱.</ref>
| | == جستارهای وابسته == |
| | |
| با توجه به آنچه گفته شد، منشأ گناه، خبث و شقاوتی است که در شخص گنهکار وجود دارد و شرط تبدیل سیئه به حسنه طهارت باطن فرد عاصی است که طهارت لازمه توبه میباشد.
| |
| | |
| حال اگر کسی ۱۰ سال آلوده به معاصی گوناگون بوده باشد، نشان از آن است که ذات وی نیز از خبث و شقاوت بیشتری برخوردار بوده است؛ چراکه بر اساس روایات<ref>عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَقُولُ: «إِذَا أَذْنَبَ الرَّجُلُ خَرَجَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَه سَوْدَاءُ فَإِنْ تَابَ انْمَحَتْ وَ إِنْ زَادَ زَادَتْ حَتَّی تَغْلِبَ عَلَی قَلْبِهِ فَلَا یُفْلِحُ بَعْدَهَا أَبَداً»؛ «موقعی که انسان مرتکب گناه میشود، نقطه سیاهی در دل او پدید میآید، اگر از گناه خود توبه و بازگشت کند آن سیاهی میرود و اگر گناهی بر گناه قبلی بیفزاید سیاهی بر سیاهی میافزاید تا آن جا که قلب او سیاه گردد و دیگر هرگز روی رستگاری نبیند». کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، ۱۴۰۷ق، چاپ چهارم، ج۲، ص۲۷۱.</ref> بر اثر تکرار گناه نقاط آلوده در قلب شخص گسترش پیدا می¬کند و به مرور تمام وجود او را در بر میگیرد. انجام توبه حقیقی و حفظ و پایبندی به لوازم آن برای چنین شخصی به طور طبیعی بسیار سختتر از کسی است که مثلاً دو سال آغشته به معاصی و گناهان بوده است.
| |
| | |
| نکته اصلی در پاسخ اشکال این است که آیه در مقام بیان اصل تبدیل گناهان به ثواب است و به میزان و حجم گناه و ثواب ناظر نیست و الا قطعاً نمیتوان گفت کسی که گناه بیشتر یا بزرگتر انجام داده بعد از توبه وضع بهتری دارد. این سخن نظیر کار شخصی است که دزدی میکرد و بعد از آن مال، صدقه و کار خیر انجام میداد. بعد میگفت ثواب صدقه چند برابر است، در نتیجه من ثواب بردهام.
| |
| | |
| {{پایان پاسخ}}
| |
| == جستارهای وابسته== | |
| * [[گناه و آمرزش گناه در قرآن]] | | * [[گناه و آمرزش گناه در قرآن]] |
| | * [[پاسخ بدی با خوبی در قرآن]] |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
خط ۴۲: |
خط ۳۱: |
|
| |
|
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = اخلاق در قرآن |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
خط ۴۹: |
خط ۳۸: |
|
| |
|
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی =شد |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| | نمایه = | | | نمایه = |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر =شد |
| | بازبینی = | | | بازبینی = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی نویسنده = | | | بازبینی نویسنده = |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ب |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |