چشم برزخی: تفاوت میان نسخه‌ها

انسان‌های وارسته با دوری از سرگرمی‌های غیر ضروری در دنیا و با رفتن به سوی تزکیه نفس و تعالیم برجستهٔ الهی می‌توانند به مقامی برسند که قبل از قیامت و در همین دنیا آثار رفتار و کردارشان را ببینند و عذاب سخت الهی را مشاهده کنند؛ چنانچه علامه طباطبائی در تفسیر آیات ۷–۵ سورهٔ تکاثر به این مسئله اذعان می‌کنند که خداوند از این که فرمود: {{قرآن||ترجمه=چنان نیست که شما خیال می‌کنید، اگر شما علم یقین داشتید قطعاً شما جهنم را می‌دیدید؛ و سپس (با ورود به آن) آن را به عین الیقین (و چشم ظاهری) خواهید دید.}} مراد این است که در این دنیا هم می‌توان جهنم را دید. منتها چشم بصیرت می‌خواهد و کارهای نیکو.<ref>طباطبائی، محمد حسین، ترجمه المیزان، مترجم موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۷۴ه‍. ش، ج۲۰، ص۶۰۲.</ref>

برخی از انسان‌ها نیز نتیجه رفتارشان را در هنگامه جان دادن خواهند دید. چرا که این‌ها را دنیا فریفته بود و نتوانسته‌اند در لحظات زندگی با چشم بصیرت یا به تعبیری برزخی ثمرهٔ رفتارشان را ببینند و خداوند در وصف این‌ها چنین ترسیم می‌کند: آن‌ها که به خود ظلم کرده‌اند، در هنگام جان دادن (و با دیدن نتیجه اعمال زشت شان) تسلیم شده و می‌گویند ما کار بدی نکرده‌ایم آری خداوند به آنچه انجام داده‌اید آگاه است.<ref>نحل/۲۸.</ref>

این افراد چون در زندگی خود با دروغ زندگی کرده‌اند حتی با دیدن واقعیات باز به دروغ می‌گویند که ما کار بدی انجام نداده‌ایم<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ه‍. ش، ج۱۱، ص۲۱۰.</ref> و در آیهٔ ۱۰ سورهٔ منافقون نیز وقتی با چشم برزخی می‌بینند که اموال و دارائی شان سودی به آنها نمی‌کند می‌گویند خدا یا چرا مرگ ما را تا خیر نمی‌اندازی تا از این دارائی صدقه داده و از نیکوکاران باشیم.<ref>همان، ج۲۴، ص۱۷۱.</ref> در سوره قیامت نیز تا موقع ندیدن نشانه‌های عذاب الهی ایمان نمی‌آورند، ولی وقتی با باز شدن چشم بصیرت در لحظه رسیدن جانشان ثمره کارهایشان را می‌بینند، می‌گویند: ما ایمان آورده‌ایم؛ ولی این ایمان سودی نخواهد داشت.<ref>تفسیر نمونه، ج۲۵، ص۳۰۸.</ref>

با این بیان، از آیات قرآنی استفاده می‌شود که انسان‌ها می‌توانند بر اثر تقوا به درجاتی برسند که ثمره کارشان را ببینند و هم در اثر غفلت فقط در لحظه مرگ مشاهده کنند، اما این که آیا می‌توان به اعمال دیگر انسان‌ها نیز اشراف داشت و دید یا نه باید گفت: خداوند ستار العیوب است و دیگران را نیز از عیب جویی بر حذر می‌دارد.<ref>حجرات/۱۲: و هرگز در کار دیگران تجسس نکنید و هیچ‌یک از شما دیگری را غیبت نکند (و عیب دیگران را فاش سازد) و…</ref> و خدائی که صفتش پوشش عیب بندگان خویش بوده و دیگران را به خاطر پرده دری مورد عتاب قرار می‌دهد، ولی به بندگانش چنین اجازه‌ای دهد که عیب دیگران را ببیند و اگر در روایات اسلامی می‌بینیم که حضرات معصومین از چنین موهبت الهی برخوردارند و تمام کارهای بندگان را می‌دانند، چنانچه [[امام باقر(ع)]] می‌فرماید: و مائیم چشم بصیرت خدا در خلقش.<ref>کلینی، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ه‍. ش، ج۱، ص۱۴۳.</ref>

 

برای تربیت جامعه و به نوعی معجزه الهی است که خداوند با این عنایت خواسته ائمه هدی(ع) از قلب دیگران خبر دهند تا آن‌ها بیشتر به حقانیت دین خدا و رسالت و امامت پی ببرند. پس دلیل قرآنی چشم برزخی، همان طهارت باطن، بندگی کردن، صفا، اخلاص، صداقت، یکرنگی، خدمت‌رسانی و رعایت حلال حرام الهی است.