خود فراموشی: تفاوت میان نسخه‌ها

خود فراموشی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۴۱

۱۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۱

ابرابزار

A.ahmadi

automoderated

۶٬۳۴۱

ویرایش

@@ خط ۵۴: / خط ۵۴: @@
 آیه نهم سوره حشر می‌فرماید: «همانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خداوند هم نفوس آنها را از یادشان برد». کسی که خدا را فراموش کند در حقیقت اصل و ریشه خود را فراموش کرده است. انسان که نفحه الهی است و در زمین نقش خلیفه او را دارد لزوماً باید همواره به یاد خدا باشد و در همه حالات به اصل خود رجوع کند. طبیعی است، کسی که چنین نکند، خود را و حقیقت خود را هم از یاد می‌برد.
-==عوامل خودفراموشی==
+== عوامل خودفراموشی ==
-اين كه چرا انسان دچار «خود فراموشي» مي‏شود، مي‏توان به دو علت اشاره كرد:
+این که چرا انسان دچار «خود فراموشی» می‌شود، می‌توان به دو علت اشاره کرد:
-۱ـ يكي از علت‏هاي خود فراموشي، زمينه‏هاي تربيتي و روان شناختي نوجوانان است؛ زيرا روان‏شناسان، سنين نوجواني را زمان جستجوي هويت دانسته‏اند. نوجوان درصدد است تا در دنياي پر آشوب و درعين حال متغيري كه او را احاطه كرده است، جايگاه واقعي خود را بيابد و هويتي از خويش به دست آورد. نوجوانان برآنند تا هويت مورد نظر خود را به‌گونه‏اي كه مايل هستند ايجاد كنند و بدين سؤال هميشگي پاسخ دهند كه «ما كيستيم؟ و براي چه زندگي مي‏كنيم؟».}}<ref>شرفي، محمد رضا، دنياي نوجوان، تهران، انتشارات تربيت، چاپ دوم، ۱۳۷۲، ص۳۶۷.</ref>
+۱ـ یکی از علت‌های خود فراموشی، زمینه‌های تربیتی و روان شناختی نوجوانان است؛ زیرا روان‌شناسان، سنین نوجوانی را زمان جستجوی هویت دانسته‌اند. نوجوان درصدد است تا در دنیای پر آشوب و درعین حال متغیری که او را احاطه کرده است، جایگاه واقعی خود را بیابد و هویتی از خویش به دست آورد. نوجوانان برآنند تا هویت مورد نظر خود را به‌گونه‌ای که مایل هستند ایجاد کنند و بدین سؤال همیشگی پاسخ دهند که «ما کیستیم؟ و برای چه زندگی می‌کنیم؟».}}<ref>شرفی، محمد رضا، دنیای نوجوان، تهران، انتشارات تربیت، چاپ دوم، ۱۳۷۲، ص۳۶۷.</ref>
-به گفته روان‏شناسان، اگر دوران حساس نوجواني با كمك اولياء و مربّيان، به خوبي و سلامت طي نشود و نوجوان شخصيت واقعي خويش را در نيابد، پيامدهاي ناگوار، زندگي او را متلاطم خواهند ساخت، و او در نهايت دچار خود فراموشي يا از خود بيگانگي خواهد شد.
+به گفته روان‌شناسان، اگر دوران حساس نوجوانی با کمک اولیاء و مربّیان، به خوبی و سلامت طی نشود و نوجوان شخصیت واقعی خویش را در نیابد، پیامدهای ناگوار، زندگی او را متلاطم خواهند ساخت، و او در نهایت دچار خود فراموشی یا از خود بیگانگی خواهد شد.
-۲ـ علت اساسي خود فراموشي، خدا فراموشي است؛اولين مرحله سقوط انسان به پرتگاه فسق و ضلالت، در اثر فراموش كردن خود و بي‏توجهي به جايگاه و شرافت و مقامي است كه به او داده شده است. گوش‏جان به كلام نوراني خداوند متعال در قرآن كريم مي‏سپاريم كه مي‏فرمايد:
+۲ـ علت اساسی خود فراموشی، خدا فراموشی است؛ اولین مرحله سقوط انسان به پرتگاه فسق و ضلالت، در اثر فراموش کردن خود و بی‌توجهی به جایگاه و شرافت و مقامی است که به او داده شده است. گوش‌جان به کلام نورانی خداوند متعال در قرآن کریم می‌سپاریم که می‌فرماید:
-{{قرآن|ولا تكونوا كالذين نسوا الله فانسيهم انفسهم اولئك هم الفاسقون.<ref>حشر/۱۹.</ref> و هم‌چون كساني نباشيد كه خدا را فراموش كردند و خدا نيز آن‏ها را به خود فراموشي گرفتار كرده. آنان به حقيقت بدكاران عالمند.
+{{قرآن|ولا تکونوا کالذین نسوا الله فانسیهم انفسهم اولئک هم الفاسقون.<ref>حشر/۱۹.</ref> و هم‌چون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آن‌ها را به خود فراموشی گرفتار کرده. آنان به حقیقت بدکاران عالمند.
-آري، فراموش كردن خدا سبب «خودفراموشي» مي‏شود. انسان در اثر غوطه‏ور شدن در لذّات مادّي و شهوات حيواني هدف آفرينش خود را به دست فراموشي مي‏سپارد؛ چرا كه فراموش كردن خدا همواره با فراموش كردن صفات جمال و جلال او همراه است؛ از اين رو انساني كه خدا را فراموش مي‏كند، خود را مستقل و غني و بي نياز خواهد شمرد و بدين ترتيب، واقعيت و هويت انساني خويش را از ياد خواهد برد.}}<ref>مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتاب الاسلامي، ۱۳۶۵، ج۲۳، ص۵۴۰.</ref> چنين انساني از فراهم آوردن توشه‏اي براي فرداي قيامت خود غافل خواهد ماند.
+آری، فراموش کردن خدا سبب «خودفراموشی» می‌شود. انسان در اثر غوطه‌ور شدن در لذّات مادّی و شهوات حیوانی هدف آفرینش خود را به دست فراموشی می‌سپارد؛ چرا که فراموش کردن خدا همواره با فراموش کردن صفات جمال و جلال او همراه است؛ از این رو انسانی که خدا را فراموش می‌کند، خود را مستقل و غنی و بی‌نیاز خواهد شمرد و بدین ترتیب، واقعیت و هویت انسانی خویش را از یاد خواهد برد.}}<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامی، ۱۳۶۵، ج۲۳، ص۵۴۰.</ref> چنین انسانی از فراهم آوردن توشه‌ای برای فردای قیامت خود غافل خواهد ماند.
-حضرت علي‏عليه السلام در اين باره مي‏فرمايند:
+حضرت علی‌علیه السلام در این باره می‌فرمایند:
-{{قرآن|من نسي الله سبحانه انساه الله نفسه و اعمي قلبه.<ref>آمدي، غررالحكم، فصل ۷۷، حديث ۱۲۱۴.</ref> كسي كه خدا را فراموش كند، خدا هم او را فراموش مي‏كند و چشم قلبش را نابينا مي‏سازد.
+{{قرآن|من نسی الله سبحانه انساه الله نفسه و اعمی قلبه.<ref>آمدی، غررالحکم، فصل ۷۷، حدیث ۱۲۱۴.</ref> کسی که خدا را فراموش کند، خدا هم او را فراموش می‌کند و چشم قلبش را نابینا می‌سازد.
-منشأ تمام شرارت‏ها، غفلت از خداست. بر اساس توجه به خداست كه انصاف، عدالت، رحم و مروت در انسان زنده مي‏شود.
+منشأ تمام شرارت‌ها، غفلت از خداست. بر اساس توجه به خداست که انصاف، عدالت، رحم و مروت در انسان زنده می‌شود.
-همان‏گونه كه گياه در تاريكي مي‏خشكد و برگ‏هايش مي‏ريزد و ثمراتش از بين مي‏رود، انسان نيز با فراموش كردن خدا تمام صفات خويش را از بين مي‏برد. شيطان وقتي مي‏خواهد انسان را به گناه دعوت كند، اولين كاري كه انجام مي‏دهد اين است كه فكر انسان را از خدا بر مي‏گرداند و به سمت مصالح و منافع و تعلقات سوق مي‏دهد. وقتي انسان به خود توجه كرد، كوچك، حقير و ضعيف مي‏شود، همّتش پايين مي‏آيد، مسايل بزرگ را فراموش مي‏كند و مسايل كوچك براي انسان تلخ مي‏شود.
+همان‌گونه که گیاه در تاریکی می‌خشکد و برگ‌هایش می‌ریزد و ثمراتش از بین می‌رود، انسان نیز با فراموش کردن خدا تمام صفات خویش را از بین می‌برد. شیطان وقتی می‌خواهد انسان را به گناه دعوت کند، اولین کاری که انجام می‌دهد این است که فکر انسان را از خدا برمی‌گرداند و به سمت مصالح و منافع و تعلقات سوق می‌دهد. وقتی انسان به خود توجه کرد، کوچک، حقیر و ضعیف می‌شود، همّتش پایین می‌آید، مسایل بزرگ را فراموش می‌کند و مسایل کوچک برای انسان تلخ می‌شود.
-انسان به واسطه التفات به خود، ياد خدا را فراموش مي‏كند و دقيقاً با چيزي كه براي حفظ خود انجام مي‏دهد صدمه مي‏بيند.
+انسان به واسطه التفات به خود، یاد خدا را فراموش می‌کند و دقیقاً با چیزی که برای حفظ خود انجام می‌دهد صدمه می‌بیند.
-چرا خداوند متعال مسأله حضرت آدم را در بهشت مكرر در قرآن ذكر مي‏كند؟ براي اين است كه اول انسان فكر كند كه من از حضرت آدم بالاتر نيستم و مواظب و مراقب باشد.<ref>حائري شيرازي، محي الدين، تمثيلات، قم، انتشارات شفق، چاپ سوم، ۱۳۷۳، ج۱، ص۱۳۵.</ref> دل وقتي با خدا ارتباط برقرار كرد و به خداوند متعال مربوط شد، خود انسان متوجه است كه چه كار بايد بكند و چه نبايد بكند. اين دل به انسان امر به معروف و نهي از منكر مي‏كند.
+چرا خداوند متعال مسئله حضرت آدم را در بهشت مکرر در قرآن ذکر می‌کند؟ برای این است که اول انسان فکر کند که من از حضرت آدم بالاتر نیستم و مواظب و مراقب باشد.<ref>حائری شیرازی، محی الدین، تمثیلات، قم، انتشارات شفق، چاپ سوم، ۱۳۷۳، ج۱، ص۱۳۵.</ref> دل وقتی با خدا ارتباط برقرار کرد و به خداوند متعال مربوط شد، خود انسان متوجه است که چه کار باید بکند و چه نباید بکند. این دل به انسان امر به معروف و نهی از منکر می‌کند.
-برخی از زمینه ها و علل دیگر عبارتند از:غفلت،بیماری های روانی، داشتن خانواده و دوستان عیاش و خوش گذران،گرفتارهای زندگی مدرن،نداشتن برنامه و مدیریت زمان،و...
+برخی از زمینه‌ها و علل دیگر عبارتند از:غفلت، بیماری‌های روانی، داشتن خانواده و دوستان عیاش و خوش گذران، گرفتارهای زندگی مدرن، نداشتن برنامه و مدیریت زمان، و…
-==درمان==
+== درمان ==
-براي اين‏كه بتوانيم بر خود فراموشي و از خود بيگانه شدن غلبه كنيم، رعايت چند نكته لازم به نظر مي‏رسد.
+برای این‌که بتوانیم بر خود فراموشی و از خود بیگانه شدن غلبه کنیم، رعایت چند نکته لازم به نظر می‌رسد.
-==۱ - نظم و برنامه ريزي و استفاده از فرصت==
+== ۱ - نظم و برنامه‌ریزی و استفاده از فرصت ==
+تأثیر نظم در زندگی غیرقابل انکار است. جوانی که به امید موفقیت تلاش می‌کند، با غفلت از این عامل مهم، راه به جایی نخواهد برد. نظم در زندگی، رفتاری موقتی نیست که بتوان با رعایت آن در کوتاه مدت به نتیجه رسید؛ بلکه این اصل مهم باید همواره در زندگی جاری باشد و به صورت یک عادت مطلوب در آید.
-تاثير نظم در زندگي غير قابل انكار است. جواني كه به اميد موفقيت تلاش مي‏كند، با غفلت از اين عامل مهم، راه به جايي نخواهد برد. نظم در زندگي، رفتاري موقتي نيست كه بتوان با رعايت آن در كوتاه مدت به نتيجه رسيد؛ بلكه اين اصل مهم بايد همواره در زندگي جاري باشد و به صورت يك عادت مطلوب در آيد.
+ارزش نظم در اسلام تا آن اندازه مورد توجه قرار گرفته که حضرت امام علی-‏علیه السلام- در آخرین لحظات زندگی، پیروان خود را به این مهم سفارش می‌کند: «اوصیکم بتقوی الله و نظم امرکم».}}<ref>علم الهدی، سیدرضی، نهج البلاغه، نامه ۴۷، ص۱۳۵، نهج البلاغه معجم المفهرس، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ه.</ref> شما را به دو چیز سفارش می‌کنم: یکی پرهیزگاری و دیگری نظم در کارها.
-ارزش نظم در اسلام تا آن اندازه مورد توجه قرار گرفته كه حضرت امام علي-‏عليه السلام- در آخرين لحظات زندگي، پيروان خود را به اين مهم سفارش مي‏كند: «اوصيكم بتقوي الله و نظم امركم».}}<ref>علم الهدي، سيدرضي، نهج البلاغه، نامه ۴۷، ص۱۳۵، نهج البلاغه معجم المفهرس، چاپ دوم، ۱۴۱۳ ه.</ref> شما را به دو چيز سفارش مي‏كنم: يكي پرهيزگاري و ديگري نظم در كارها.
+برای برقراری نظم در زندگی باید با برنامه‌ریزی به کارهای روزانه پرداخت و هر کاری را در وقت مناسب انجام داد. امام کاظم‌علیه السلام می‌فرماید: سعی کنید که وقت خویش را چهار قسمت کنید:
-براي برقراري نظم در زندگي بايد با برنامه ريزي به كارهاي روزانه پرداخت و هر كاري را در وقت مناسب انجام داد. امام كاظم‏عليه السلام مي‏فرمايد: سعي كنيد كه وقت خويش را چهار قسمت كنيد:
+# ساعتی برای مناجات باشد
+# ساعتی برای امر معاش
+# ساعتی برای معاشرت با دوستان و افراد مورد اطمینان که عیوب شما را به شما می‌شناسانند و در نهادشان نسبت به شما دلسوزند و اخلاص دارند.
+۴. ساعتی نیز برای لذت حلال و تفریحات سالم؛ و به سبب همین قسمت آخر است که بر سه قسمت دیگر قدرت (و نشاط) پیدا خواهید کرد».<ref>حرانی، علی بن شعبه، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ص۴۰۸.</ref>؛ بنابراین، جوان خودباخته لازم است برای رسیدن به پیروزی با یک برنامه‌ریزی دقیق و منطقی و با استفاده مناسب از فرصت‌ها، تمام کارهای روزانه خود را انجام دهد و از درهم ریختگی و بی نظمی که عامل رکود و آفت پیروزی است، به شدت بپرهیزد.
-۱ . ساعتي براي مناجات باشد
+== ۲ - ذکر خدا ==
+دستور صریح خداوند این است که مؤمنان باید خدا را بسیار یاد کنند: «یا ایها الذین آمنوا اذکرو الله ذکراً کثیراً و سبّحوه بکره و اصیلاً».<ref>احزاب/۴۱.</ref>
-۲ . ساعتي براي امر معاش
+البته باید دانست که ذکر در اذکار زبانی به نماز و عبادت خلاصه نمی‌شود، بلکه ذکر مصادیق بسیار دارد. از جمله ذکر نعمت‌های خداوند، ذکر کمک‌ها و توفیقات الهی، ذکر آیات الهی، ذکر دستورهای الهی در هنگام عمل و رعایت فرمان‌های خداوند، ذکر معاد و مرگ و از همه مهم‌تر ذکر ذات خداوندی؛ بدین معنا که او را در همه احوال حاضر و ناظر دانسته و توجه داشته باشیم که معبود مطلق اوست و رشته تمام امور به دست اوست؛ باید تنها از او کمک خواست و بر او توکل کرد.
-۳. ساعتي براي معاشرت با دوستان و افراد مورد اطمينان كه عيوب شما را به شما مي‏شناسانند و در نهادشان نسبت به شما دلسوزند و اخلاص دارند.
+به همین سبب ذکر کثیر خداوند از شدیدترین و مهم‌ترین وظایف انسان دانسته شده است. انسان سرگردان در بیابان خود فراموشی، باید به یاد خدا باشد و او را نظاره‌گر اعمال خود بداند که عالم محضر خداوند است و نباید در پیشگاه حضرت دوست، معصیتی صورت گیرد که خود فرمود: {{قرآن|الم یعلم بان الله یری<ref>علق/۱۴.</ref> آیا نمی‌دانید که خداوند ناظر شماست؟ خداوند در قرآن کریم یکی از دلیل خود فراموشی را از یاد بردن خداوند می‌داند و در آیه ۱۹ سوره حشر می‌فرماید «نسوا الله فأنساهم أنفسهم» آنان خدا را فراموش کردند پس هذا نفوس آنها را از یادشان برد؛ یعنی مقام انسانی خود را فراموش کردند و دیگر به مقام خلیفه الهی خود بی‌توجه شدند و راه حیوانیت را در پیش گرفتند. کسی که خودش را فراموش کردند و دیگر به مقام خلیفه الهی خود بی‌توجه شدند و راه حیوانیت را در پیش گرفتند. کسی خودش را فراموش کند مرتبه و قدر خود را هم از خاطر می‌برد و به هر چیز پستی تن می‌دهد. مولوی در مثنوی حال این گونه آدیان را چنین توصیف می‌کند:
-۴. ساعتي نيز براي لذت حلال و تفريحات سالم؛ و به سبب همين قسمت آخر است كه بر سه قسمت ديگر قدرت (و نشاط) پيدا خواهيد كرد».<ref>حراني، علي بن شعبه، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ص۴۰۸.</ref>؛ بنابراين، جوان خودباخته لازم است براي رسيدن به پيروزي با يك برنامه‏ريزي دقيق و منطقي و با استفاده مناسب از فرصت‏ها، تمام كارهاي روزانه خود را انجام دهد و از درهم ريختگي و بي نظمي كه عامل ركود و آفت پيروزي است، به شدت بپرهيزد.
+خویشتن را آدمی ارزان فروخت
-==۲ - ذكر خدا==
+بود اطلس، خویش را بر دلق دوخت
-دستور صريح خداوند اين است كه مومنان بايد خدا را بسيار ياد كنند: «يا ايها الذين آمنوا اذكرو الله ذكراً كثيراً و سبّحوه بكره و اصيلاً».<ref>احزاب/۴۱.</ref>
+خویشتن نشناخت مسکین آدمی
-البته بايد دانست كه ذكر در اذكار زباني به نماز و عبادت خلاصه نمي‏شود، بلكه ذكر مصاديق بسيار دارد. از جمله ذكر نعمت‏هاي خداوند، ذكر كمك‏ها و توفيقات الهي، ذكر آيات الهي، ذكر دستورهاي الهي در هنگام عمل و رعايت فرمان‏هاي خداوند، ذكر معاد و مرگ و از همه مهم‏تر ذكر ذات خداوندي؛ بدين معنا كه او را در همه احوال حاضر و ناظر دانسته و توجه داشته باشيم كه معبود مطلق اوست و رشته تمام امور به دست اوست؛ بايد تنها از او كمك خواست و بر او توكل كرد.
+از فزونی آمد و شد در کمی
-به همين سبب ذكر كثير خداوند از شديدترين و مهم‏ترين وظايف انسان دانسته شده است. انسان سرگردان در بيابان خود فراموشي، بايد به ياد خدا باشد و او را نظاره‏گر اعمال خود بداند كه عالم محضر خداوند است و نبايد در پيشگاه حضرت دوست، معصيتي صورت گيرد كه خود فرمود: {{قرآن|الم يعلم بان الله يري<ref>علق/۱۴.</ref> آيا نمي‏دانيد كه خداوند ناظر شماست؟ خداوند در قرآن كريم يكي از دليل خود فراموشي را از ياد بردن خداوند مي داند و در آيه ۱۹ سوره حشر مي فرمايد « نسوا الله فأنساهم أنفسهم» آنان خدا را فراموش كردند پس هذا نفوس آنها را از يادشان برد؛ يعني مقام انساني خود را فراموش كردند و ديگر به مقام خليفه الهي خود بي توجه شدند و راه حيوانيت را در پيش گرفتند. كسي كه خودش را فراموش كردند و ديگر به مقام خليفه الهي خود بي توجه شدند و راه حيوانيت را در پيش گرفتند. كسي خودش را فراموش كند مرتبه و قدر خود را هم از خاطر مي برد و به هر چيز پستي تن مي دهد. مولوي در مثنوي حال اين گونه آديان را چنين توصيف مي كند:
+پس همواره به یاد خدا باشید و او را حاضر و ناظر بدانید چرا که در پرتو یاد خداست که انسان خود را آن چنان‌که هست می‌یابد.
-خويشتن را آدمي ارزان فروخت
+== ۳ - عبادت ==
+به همان نسبت که وابستگی و غرق شدن در مادیات انسان را از خود جدا می‌کند، عبادت انسان را به خویشتن بازمی‌گرداند. عبادت به هوش آورنده و بیدار کننده انسان است. عبادت انسان را مانند نجات غریق، از اعماق دریای غفلت‌ها بیرون می‌آورد. در عبادت و در پرتو یاد خداوند است که انسان خود را آن چنان‌که هست می‌بیند، به نقص‌ها و کسری‌های خود آگاه می‌گردد و از بالا به هستی، حیات و زمان و مکان می‌نگرد؛ در عبادت است که انسان به حقارت و پستی آمال و آرزوهای محدود مادی پی می‌برد و می‌خواهد که خود را به قلب هستی برساند. پس در همه حال باید خود را به سلاح دعا و نیایش مجهز کرد؛ چرا که دعا یکی از وظایف عبد واقعی است و عبادتی}}<ref>ان الذین‌یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین"،)غافر/۶۰</ref> است که اگر انسان از آن سرباز زند، رحمت خاصه خداوند شامل حالش نخواهد شد: {{قرآن|قل ما یعبوابکم ربّی لولا دعاؤکم<ref>فرقان/۷۷.</ref> ای پیامبر، بگو اگر دعای شما نباشد، خداوند به شما عنایتی نخواهد کرد.
-بود اطلس، خويش را بر دلق دوخت
+== ۴- دعا ==
+همان‌طوری که ذکر خداوند موجب تقرب بنده در پیشگاه خداوند است؛ دعا نیز موجب جلب رحمت و عنایات خداوندی است؛ لذا در مواقع مناسب با ایجاد آمادگی و تهیه مقدمات، باید ضمن دعای قلبی، از ادعیه زبانی نیز غفلت نکرد.
-خويشتن نشناخت مسكين آدمي
+فردی که دچار بی‌هویتی شده برای این‌که بتواند خویشتن خویش را بازیابد، بهتر است که بخشی از اوقات زندگی خود را به نماز و دعا و راز و نیاز با خداوند بی‌نیازی بگذراند که در پرتو ذکر او قلب‌ها آرام می‌گیرند و کشتی وجودشان در ساحل امنیت و آرامش و اطمینان لنگر می‌اندازند.
-از فزوني آمد و شد در كمي
+== ۵ - توبه ==
+بعد از کفر و شرک، یأس از رحمت خداوند در رأس گناهان کبیره قرار دارد. کسی که از رحمت خداوند ناامید است و خود را قابل بخشش نمی‌داند، کم‌کم این تصور برایش پیدا می‌شود که او فردی جهنمی است و هرگز بخشیده نخواهد شد. پس دست کم در این دنیا باید هرچه می‌تواند، حتی به قیمت ارتکاب گناهان مختلف از زندگی لذت ببرد. به این ترتیب انواع گناهان را مرتکب می‌شود و خود را ازمسیر رحمت الهی دور می‌سازد.
-پس همواره به ياد خدا باشيد و او را حاضر و ناظر بدانيد چرا كه در پرتو ياد خداست كه انسان خود را آن چنان كه هست مي‏يابد.
+چنان‌که پیش‌تر ذکر شد یکی از پیامدهای خود فراموشی احساس گناه و شرمساری است که دامنگیر چنین انسانی می‌شود؛ اما باید دانست که پشیمانی از گناه اولین و اصولی‌ترین راهی است که به سوی خودشناسی برداشته می‌شود و این توفیق را نباید نادیده گرفت که رسول رحمت برای عالمیان نبی اکرم پیامبر اسلام‏-صلی الله علیه وآله و سلم- فرمودند: «التائب من الذنب کمن لا ذنب له»<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ج ۱، ص۵۴۰، روایت ۲۱۱۶.</ref> کسی که از گناهان خود توبه می‌کند مانند کسی است که برای او گناهی نیست.
-==۳ - عبادت==
+یکی از راه‌های درمان خود فراموشی این است که پیوسته در مقابل هر عملی که منجر به شرمساری می‌گردد، توقف و از هر گفتار و کردار و پندار ناروا به معنای واقعی کلمه توبه نمود تا مورد محبت خداوند واقع شد؛ چرا که هیچ چیز در پیشگاه خداوند محبوبتر از جوان توبه کار نیست که پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «ما من شیء احب الی الله من شاب تائب».<ref>همان، ج۵، ص۸، روایت ۹۰۹۱.</ref>
-به همان نسبت كه وابستگي و غرق شدن در ماديات انسان را از خود جدا مي‏كند، عبادت انسان را به خويشتن باز مي‏گرداند. عبادت به هوش آورنده و بيدار كننده انسان است. عبادت انسان را مانند نجات غريق، از اعماق درياي غفلت‏ها بيرون مي‏آورد. در عبادت و در پرتو ياد خداوند است كه انسان خود را آن چنان كه هست مي‏بيند، به نقص‏ها و كسري‏هاي خود آگاه مي‏گردد و از بالا به هستي، حيات و زمان و مكان مي‏نگرد؛ در عبادت است كه انسان به حقارت و پستي آمال و آرزوهاي محدود مادي پي مي‏برد و مي‏خواهد كه خود را به قلب هستي برساند. پس در همه حال بايد خود را به سلاح دعا و نيايش مجهز كرد؛ چرا كه دعا يكي از وظايف عبد واقعي است و عبادتي}}<ref>ان الذين‏يستكبرون عن عبادتي سيدخلون جهنم داخرين"، )غافر/۶۰</ref> است كه اگر انسان از آن سرباز زند، رحمت خاصه خداوند شامل حالش نخواهد شد: {{قرآن|قل ما يعبوابكم ربّي لولا دعاؤكم<ref>فرقان/۷۷.</ref> اي پيامبر، بگو اگر دعاي شما نباشد، خداوند به شما عنايتي نخواهد كرد.
+چنان‌که نقل شده است: «جوانی از بنی اسرائیل به مدت بیست سال عبادت خدا کرد و سپس بیست سال از عمرش را در نافرمانی از خداوند گذراند. روزی موی سپید خود را در آینه دید، به خود آمد و گفت: وای بر من که دوران پیری فرا رسید و جوانی سپری شد! خدایا! سالیانی به یاد تو بودم و چند سالی از تو روی برتافتم، اینک اگر به سویت بازگردم، آیا مرا می‌پذیری؟ در این هنگام ندایی شنید که ای مرد، تو مدتی عبادت کردی، ما به یاد تو بودیم، آن‌گاه ما را فراموش کردی، ماهم تو را به خود واگذاشتیم، ولی تو را مهلت دادیم؛ اینک اگر به سوی ما بازگردی تو را می‌پذیریم.»<ref>تاج لنگرودی، محمد مهدی، داستان جوانان، ۱۳۷۱، ص۱۴۳.</ref>
-==۴- دعا==
+باید صفحه دل را از هر چه یأس و ناامیدی است با یاد خداصیقل داد تا نو ر امید و خداشناسی در آن سایه اندازد.
-همان‏طوري كه ذكر خداوند موجب تقرب بنده در پيشگاه خداوند است؛ دعا نيز موجب جلب رحمت و عنايات خداوندي است. لذا در مواقع مناسب با ايجاد آمادگي و تهيه مقدمات، بايد ضمن دعاي قلبي، از ادعيه زباني نيز غفلت نكرد.
+== ۶ - خودشناسی ==
+خودشناسی یکی از مهم‌ترین رموز پیروزی و موفقیت است. انسان با شناخت خود می‌تواند اسرار درونی و استعدادهای ذاتی‌اش را کشف کند و در مسیر پیروزی و کامیابی حقیقی به جریان اندازد. بی حکمت نیست که «خودشناسی» یکی از قدیمی‌ترین دستورهای حکیمانه بشریت است و انبیا و اولیا و حکیمان بزرگ جهان بر آن تأکید داشته‌اند. علی‌علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: «افضل المعرفه، معرفه الانسان نفسه»<ref>آمدی، غررالحکم، ۷ جلدی، چاپ دانشگاه، ج۲، ص۳۸۶، رقم ۲۹۳۵.</ref> برترین شناخت این است که انسان خودش را بشناسد.
-فردي كه دچار بي هويتي شده براي اين‏كه بتواند خويشتن خويش را باز يابد، بهتر است كه بخشي از اوقات زندگي خود را به نماز و دعا و راز و نياز با خداوند بي‏نيازي بگذراند كه در پرتو ذكر او قلب‏ها آرام مي‏گيرند و كشتي وجودشان در ساحل امنيت و آرامش و اطمينان لنگر مي‏اندازند.
+شناخت استعدادها، توانایی‌ها، علایق، گرایش‌ها و همچنین یادآوری پیروزی‌ها و موفقیت‌هایی که در گذشته کسب کرده است، موجب می‌شود که جوان اعتماد بیشتری به خود پیدا کند، مسیر زندگی‌اش را در راستای توانایی ذاتی خود برگزیند و راه پیروزی را آسان‌تر بپیماید؛ از سوی، شناخت ضعف‌ها و حساسیت‌ها این امکان را ایجاد می‌کند که انسان در جهت رفع جنبه‌های منفی شخصیت خویش تلاش کند، در برخورد با مشکلات زندگی، معقول و منطقی رفتار کند و ضعف‌های خود را در نظر داشته باشد.
-==۵ - توبه==
-بعد از كفر و شرك، يأس از رحمت خداوند در رأس گناهان كبيره قرار دارد. كسي كه از رحمت خداوند نااميد است و خود را قابل بخشش نمي‏داند، كم كم اين تصور برايش پيدا مي‏شود كه او فردي جهنمي است و هرگز بخشيده نخواهد شد. پس دست كم در اين دنيا بايد هرچه مي‏تواند، حتي به قيمت ارتكاب گناهان مختلف از زندگي لذت ببرد. به اين ترتيب انواع گناهان را مرتكب مي‏شود و خود را ازمسير رحمت الهي دور مي‏سازد.
-چنان كه پيش‏تر ذكر شد يكي از پيامدهاي خود فراموشي احساس گناه و شرمساري است كه دامنگير چنين انساني مي‏شود؛ اما بايد دانست كه پشيماني از گناه اولين و اصولي‏ترين راهي است كه به سوي خودشناسي برداشته مي‏شود و اين توفيق را نبايد ناديده گرفت كه رسول رحمت براي عالميان نبي اكرم پيامبر اسلام‏-صلي الله عليه وآله و سلم- فرمودند: «التائب من الذنب كمن لا ذنب له»<ref>محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمه، قم، دفتر تبليغات اسلامي،ج ۱، ص۵۴۰، روايت ۲۱۱۶.</ref> كسي كه از گناهان خود توبه مي‏كند مانند كسي است كه براي او گناهي نيست.
-يكي از راه‏هاي درمان خود فراموشي اين است كه پيوسته در مقابل هر عملي كه منجر به شرمساري مي‏گردد، توقف و از هر گفتار و كردار و پندار ناروا به معناي واقعي كلمه توبه نمود تا مورد محبت خداوند واقع شد؛ چرا كه هيچ چيز در پيشگاه خداوند محبوبتر از جوان توبه كار نيست كه پيامبر اكرم‏صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: «ما من شي‏ء احب الي الله من شاب تائب».<ref>همان، ج۵، ص۸، روايت ۹۰۹۱.</ref>
-چنان‏كه نقل شده است: «جواني از بني اسرائيل به مدت بيست سال عبادت خدا كرد و سپس بيست سال از عمرش را در نافرماني از خداوند گذراند. روزي موي سپيد خود را در آينه ديد، به خود آمد و گفت: واي بر من كه دوران پيري فرا رسيد و جواني سپري شد! خدايا! سالياني به ياد تو بودم و چند سالي از تو روي برتافتم، اينك اگر به سويت بازگردم، آيا مرا مي‏پذيري؟ در اين هنگام ندايي شنيد كه اي مرد، تو مدتي عبادت كردي، ما به ياد تو بوديم، آن‏گاه ما را فراموش كردي، ماهم تو را به خود واگذاشتيم، ولي تو را مهلت داديم؛ اينك اگر به سوي ما بازگردي تو را مي‏پذيريم.»<ref>تاج لنگرودي، محمد مهدي، داستان جوانان، ۱۳۷۱، ص۱۴۳.</ref>
-بايد صفحه دل را از هر چه يأس و نااميدي است با ياد خداصيقل داد تا نو ر اميد و خداشناسي در آن سايه اندازد.
-==۶ - خودشناسي==
-خودشناسي يكي از مهم‏ترين رموز پيروزي و موفقيت است. انسان با شناخت خود مي‏تواند اسرار دروني و استعدادهاي ذاتي‏اش را كشف كند و در مسير پيروزي و كاميابي حقيقي به جريان اندازد. بي حكمت نيست كه «خودشناسي» يكي از قديمي‏ترين دستورهاي حكيمانه بشريت است و انبيا و اوليا و حكيمان بزرگ جهان بر آن تاكيد داشته‏اند. علي‏عليه السلام در اين زمينه مي‏فرمايند: «افضل المعرفه، معرفه الانسان نفسه»<ref>آمدي، غررالحكم، ۷ جلدي، چاپ دانشگاه، ج۲، ص۳۸۶، رقم ۲۹۳۵.</ref> برترين شناخت اين است كه انسان خودش را بشناسد.
-شناخت استعدادها، توانايي‏ها، علايق، گرايش‏ها و همچنين يادآوري پيروزي‏ها و موفقيت‏هايي كه در گذشته كسب كرده است، موجب مي‏شود كه جوان اعتماد بيشتري به خود پيدا كند، مسير زندگي‏اش را در راستاي توانايي ذاتي خود برگزيند و راه پيروزي را آسان‏تر بپيمايد؛ از سوي ، شناخت ضعف‏ها و حساسيت‏ها اين امكان را ايجاد مي‏كند كه انسان در جهت رفع جنبه‏هاي منفي شخصيت خويش تلاش كند، در برخورد با مشكلات زندگي، معقول و منطقي رفتار كند و ضعف‏هاي خود را در نظر داشته باشد.
-<span></span>
 == جستارهای وابسته ==
 * [[غفلت]]