پرش به محتوا

اسرائیلیات در تفسیر قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

ابرابزار
(تکمیل و بارگزاری)
(ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
آيا اسرائيليات در تفسير وارد شده است؟ چرا؟
آیا اسرائیلیات در تفسیر وارد شده است؟ چرا؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
اسرائیلیات به داستان یا حادثه‌ای که از منابع یهودی و مسیحی نقل شده باشد گفته می‌شود. بنابر روایات، ورود اسرائیلیات در تفسیر و شأن نزول قرآن، زمان پیامبر(ص) بوده است و حضرت از آن نهی کرده‌اند. گسترش اسرائیلیات در زمان خلیفه دوم دانسته شده است، چرا که از یک سو، نقل روایات پیامبر(ص) ممنوع شده بود و از طرف دیگر داستان سرایان یهودی، در میان مردم آزادانه حضور داشتند. عواملی از جمله مهاجرت یهودیان و مسیحیان به جزیرة العرب، فرهنگ بالاتر و بهتر ایشان از اعراب جاهلی، وجود اشتراک متون دینی مسلمانان و یهودیان و مسیحیان و اقدامات عامدانه یهودیان برای ایجاد انحراف در قرآن،‌ از عوامل پیدایش اسرائیلیات دانسته شده است.
'''اسرائیلیات''' به داستان یا حادثه‌ای که از منابع [[یهودی]] و [[مسیحی]] نقل شده باشد، گفته می‌شود. بنابر روایات، ورود اسرائیلیات در تفسیر و [[شأن نزول قرآن]]، زمان [[پیامبر(ص)]] بوده است و حضرت از آن نهی کرده‌اند. گسترش اسرائیلیات در زمان [[خلیفه دوم]] دانسته شده است، چرا که از یک سو، نقل روایات پیامبر(ص) ممنوع شده بود و از طرف دیگر داستان سرایان یهودی، در میان مردم آزادانه حضور داشتند. عواملی از جمله مهاجرت یهودیان و مسیحیان به [[جزیرة العرب]]، فرهنگ بالاتر ایشان نسبت به اعراب جاهلی، وجود اشتراک متون دینی مسلمانان و یهودیان و مسیحیان و اقدامات عامدانه یهودیان برای ایجاد [[انحراف در قرآن]]، از عوامل پیدایش اسرائیلیات دانسته شده است.


وجود اسرائیلیات در تفاسیر اهل سنت، به دلیل اعتماد اهل سنت به روایات صحابه می‌باشد. از این رو اسرائیلیات در تفاسیر اهل سنت بیشتر از تفاسیر شیعه ورود کرده است.
وجود اسرائیلیات در تفاسیر [[اهل سنت]]، به دلیل اعتماد بیش از حد اهل سنت به روایات [[صحابه پیامبر(ص)|صحابه]] می‌باشد. از این رو اسرائیلیات در تفاسیر اهل سنت بیشتر از تفاسیر شیعه ورود کرده است.


==تعریف==
== تعریف ==
'''اسرائيليات''' جمع اسرائيليه و به داستان يا حادثه‌اي كه از منابع [[یهودی]] و [[مسیحی]] روايت شود، اطلاق مي‌گردد.<ref>دروزه، محمد عزه، اسرائيليات في التفسير و الحديث، دمشق، في دارالايمان، ۱۴۰۵ ق، ص۲۰۴.</ref> اين واژه داراي معناي گسترده‌ای است و مشتمل بر آن چه كه داراي پیشینه‌ای از داستان‌های يهودي و مسيحي است، نیز مي‌شود و اطلاق آن بر هر دو فرهنگ از باب تغليب است.<ref>معرفت، التفسير المفسرون، ج۱، ص۱۶۵.</ref>
'''اسرائیلیات''' جمع اسرائیلیه و به داستان یا حادثه‌ای که از منابع [[یهودی]] و [[مسیحی]] روایت شود، اطلاق می‌گردد.<ref>دروزه، محمد عزه، اسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث، دمشق، فی دارالایمان، ۱۴۰۵ ق، ص۲۰۴.</ref> این واژه دارای معنای گسترده‌ای است و مشتمل بر آنچه که دارای پیشینه‌ای از داستان‌های یهودی و مسیحی است، نیز می‌شود و اطلاق آن بر هر دو فرهنگ از باب تغلیب است.<ref>معرفت، التفسیر المفسرون، ج۱، ص۱۶۵.</ref>


==ورود اسرائیلیات==
== ورود اسرائیلیات ==
زمان ورود اسرائيليات در تفاسير آن گونه كه در روايات آمده است از زمان [[پيامبر(ص)]] مي‌باشد و از طرف حضرت(ص) نهي شده است.<ref>جعفريان، رسول، تاريخ سياسي اسلام، تاريخ خلفا، ج۲، ص۸۷ به بعد.</ref> گسترش اين مسئله از زمان [[خليفه ي دوم]] مي‌باشد، زيرا خليفه ي دوم از يك سو، [[صحابه پیامبر(ص)|صحابه]] را از نگارش و نقل احاديث پيامبر(ص) نهي کرد<ref>اضواء علي السنه المحمديه، ص۴۶.</ref> و از سوي ديگر، ميدان براي عدّه‌اي از قصه‌خوانان يهودي و مسيحي باز گردید.<ref>همان، ص۱۵۰.</ref>  
زمان ورود اسرائیلیات در تفاسیر آن گونه که در روایات آمده است از زمان [[پیامبر(ص)]] می‌باشد و از طرف حضرت(ص) نهی شده است.<ref>جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، تاریخ خلفا، ج۲، ص۸۷ به بعد.</ref> گسترش این مسئله از زمان [[خلیفه ی دوم]] می‌باشد، زیرا خلیفهٔ دوم از یک سو، [[صحابه پیامبر(ص)|صحابه]] را از نگارش و نقل احادیث پیامبر(ص) نهی کرد<ref>اضواء علی السنه المحمدیه، ص۴۶.</ref> و از سوی دیگر، میدان برای عدّه‌ای از قصه‌خوانان یهودی و مسیحی بازگردید.<ref>همان، ص۱۵۰.</ref>


==عوامل پيدايش اسرائيليات==
== عوامل پیدایش اسرائیلیات ==
عوامل پيدايش و نفوذ اسرائيليات و انديشه‌هاي اهل كتاب و گسترش آن به ويژه يهوديان در ميان جمعيّت مسلمين و فرهنگ آنان را می‌توان موارد زیر دانست:  
عوامل پیدایش و نفوذ اسرائیلیات و اندیشه‌های اهل کتاب و گسترش آن به ویژه یهودیان در میان جمعیّت مسلمین و فرهنگ آنان را می‌توان موارد زیر دانست:
* كوچ يهود و نصاري به سوي [[جزيرة العرب]] و هم جواري مسلمانان با آنان در [[مدينه]].
* کوچ یهود و نصاری به سوی [[جزیرة العرب]] و هم جواری مسلمانان با آنان در [[مدینه]].
* هيبت علمی و ديني يهود و نصاري كه پشتوانه فرهنگي آنان به حساب مي‌‌آمد سبب شد، تا اعراب جاهلي كه از آن پشتوانه بي‌بهره بودند، آنان را برتر از خود بپندارند. آگاهي‌هاي وسيع يهود و نصار از تاريخ و دانستن داستان‌هاي شگفت‌انگيز، عامل مهمي در برتري آنان بر اعراب جاهلي بوده است.<ref>تاريخ سياسي اسلام، ج۱.</ref>  
* هیبت علمی و دینی یهود و نصاری که پشتوانه فرهنگی آنان به حساب می‌آمد سبب شد، تا اعراب جاهلی که از آن پشتوانه بی‌بهره بودند، آنان را برتر از خود بپندارند. آگاهی‌های وسیع یهود و نصار از تاریخ و دانستن داستان‌های شگفت‌انگیز، عامل مهمی در برتری آنان بر اعراب جاهلی بوده است.<ref>تاریخ سیاسی اسلام، ج۱.</ref>
*وجود مشتركات متون دینی یهود با قرآن، زمينه بهره‌گيري مسلمين را فراهم مي‌ساخت. قرآن همانند تورات، بسياري از قضايا و تاريخ پيامبران و امّت‌هاي پيشين را بيان نموده است. هم‌چنان‌كه موارد مشابه بين قرآن و [[انجيل]] به ويژه درباره [[حضرت عيسي(ع)]] وجود دارد. چون شيوه قرآن كريم در نقل داستان‌ها بر اين است كه به گزيده‌اي از داستان بسنده می‌کند، برخی از مفسّران براي اين‌كه داستاني كامل و جامع را ذکر کنند، روايات غير مفيد را نيز به عنوان شأن نزول به آيات قرآن ضميمه كردند.<ref>الميزان، ج۱۳، ص۲۹۱ ـ ۲۹۲.</ref>  
* وجود مشترکات متون دینی یهود با قرآن، زمینه بهره‌گیری مسلمین را فراهم می‌ساخت. قرآن همانند تورات، بسیاری از قضایا و تاریخ پیامبران و امّت‌های پیشین را بیان نموده است. هم‌چنان‌که موارد مشابه بین قرآن و [[انجیل]] به ویژه درباره [[حضرت عیسی(ع)]] وجود دارد. چون شیوه قرآن کریم در نقل داستان‌ها بر این است که به گزیده‌ای از داستان بسنده می‌کند، برخی از مفسّران برای این‌که داستانی کامل و جامع را ذکر کنند، روایات غیر مفید را نیز به عنوان شأن نزول به آیات قرآن ضمیمه کردند.<ref>المیزان، ج۱۳، ص۲۹۱–۲۹۲.</ref>
* ناتواني خلفا در پاسخ‌گوئي به مسائل ديني مردم، آزادي عمل قصه‌خوانان اهل كتاب و تشويق آنان از سوي دولت ‌مردان، كنار ماندن [[امير المؤمنين(ع)]] از حكومت، زمينه لازم را برای فعالیت افرادي چون [[كعب الاحبار]]، با دانسته‌هاي خرافي خود فراهم آورد
* ناتوانی خلفا در پاسخ‌گوئی به مسائل دینی مردم، آزادی عمل قصه‌خوانان اهل کتاب و تشویق آنان از سوی دولت مردان، کنار ماندن [[امیر المؤمنین(ع)]] از حکومت، زمینه لازم را برای فعالیت افرادی چون [[کعب الاحبار]]، با دانسته‌های خرافی خود فراهم آورد
* یهودیان قبل از ظهور اسلام در شهر مدينه از موقعيّت اجتماعي و اقتصادي برخوردار بودند. پس از هجرت پيامبر(ص) به مدينه، یهودیان احساس خطر جدّي كردند، براي رسيدن به هدف‌هاي خود به نيرنگ و فريب متوسل شده و در ظاهر به آيين اسلام روي آوردند.<ref>اضواء علي السنه المحمديه، ص۱۴۵.</ref> قرآن كريم قوم يهود را سرسخت‌ترين دشمن مسلمانان معرفي كرده، اهل ايمان را نسبت به نيرنگ‌ها و نقشه‌هاي شوم آنان هشدار مي‌دهد. {{قرآن|لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَه لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا|ترجمه=بطور مسلّم، دشمنترین مردم نسبت به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهی یافت|سوره=مائده|آیه=۸۲}}
* یهودیان قبل از ظهور اسلام در شهر مدینه از موقعیّت اجتماعی و اقتصادی برخوردار بودند. پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یهودیان احساس خطر جدّی کردند، برای رسیدن به هدف‌های خود به نیرنگ و فریب متوسل شده و در ظاهر به آیین اسلام روی آوردند.<ref>اضواء علی السنه المحمدیه، ص۱۴۵.</ref> قرآن کریم قوم یهود را سرسخت‌ترین دشمن مسلمانان معرفی کرده، اهل ایمان را نسبت به نیرنگ‌ها و نقشه‌های شوم آنان هشدار می‌دهد. {{قرآن|لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَه لِلَّذِینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذِینَ أَشْرَکُوا|ترجمه=بطور مسلّم، دشمنترین مردم نسبت به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهی یافت|سوره=مائده|آیه=۸۲}}


==نفوذ اسرائيليات در كتب تفسير==
== نفوذ اسرائیلیات در کتب تفسیر ==
ميزان اثرپذيري تفاسير اهل سنّت به دليل اعتماد بيش‌تر آنان به صحابه، به مراتب بيش‌تر از تفاسير شيعه است. تفسير اهل سنّت، از گفته‌هاي عالمان يهودي و مسيحي تازه مسلمان، هم‌چون عبدالله بن سلام، كعب الاحبار، وهب بن منبّه، تميم‌داري و ابن جريح نوشته شده است. در مقابل شیعه، با تمسک به اهل بیت(ع)، در برابر اين موارد ايستادگي كرد. مانند روایتی که حضرت اميرالمؤمنين در برخورد با قصه‌خوانان در مورد حضرت داود فرمود: كسي كه داستان حضرت داود(ع) را به شيوه داستان سرايان روايت كند، صد و شصت تازيانه بر او مي‌نوازم و اين مقدار، حدّ دروغ بستن بر پيامبران است. <ref>دروزه، محمد عزه، الاسرائيليات في كتب التفسير و الحديث، دمشق، لجنه النشر في دار الايمان، چاپ دوم، ۱۴۰۵، ص۲۰۴</ref>  
میزان اثرپذیری تفاسیر اهل سنّت به دلیل اعتماد بیش‌تر آنان به صحابه، به مراتب بیش‌تر از تفاسیر شیعه است. تفسیر اهل سنّت، از گفته‌های عالمان یهودی و مسیحی تازه مسلمان، هم‌چون عبدالله بن سلام، کعب الاحبار، وهب بن منبّه، تمیم‌داری و ابن جریح نوشته شده است. در مقابل شیعه، با تمسک به اهل بیت(ع)، در برابر این موارد ایستادگی کرد. مانند روایتی که حضرت امیرالمؤمنین در برخورد با قصه‌خوانان در مورد حضرت داود فرمود: کسی که داستان حضرت داود(ع) را به شیوه داستان سرایان روایت کند، صد و شصت تازیانه بر او می‌نوازم و این مقدار، حدّ دروغ بستن بر پیامبران است.<ref>دروزه، محمد عزه، الاسرائیلیات فی کتب التفسیر و الحدیث، دمشق، لجنه النشر فی دار الایمان، چاپ دوم، ۱۴۰۵، ص۲۰۴</ref>


با مطالعه ي دقيق در اسناد روايات تفسيري و نمونه‌هایي از اسرائيليات ارائه شده، معلوم می‌شود، كه در تمامي كتب، رد پاي برخي از دانش‌مندان اهل كتاب يا متأثر از آنان ديده مي‌شود.
با مطالعهٔ دقیق در اسناد روایات تفسیری و نمونه‌هایی از اسرائیلیات ارائه شده، معلوم می‌شود، که در تمامی کتب، رد پای برخی از دانش‌مندان اهل کتاب یا متأثر از آنان دیده می‌شود.
{{پایان پاسخ}}
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}
==مطالعه بيشتر==
 
*التفسير و المفسرون، محمدحسين ذهبي، قاهره، دارالكتب الحديثه، ۱۳۸۱ ق، ۱۹۶۱ ميلادي.  
== مطالعه بیشتر ==
*پژوهشي در باب اسرائيليات در تفاسير قرآن، دكتر محمد تقي ديّاري، دفتر پژوهشي و نشر سهروردي.  
* التفسیر و المفسرون، محمدحسین ذهبی، قاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۳۸۱ ق، ۱۹۶۱ میلادی.
* پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن، دکتر محمد تقی دیّاری، دفتر پژوهشی و نشر سهروردی.
{{پایان مطالعه بیشتر}}
{{پایان مطالعه بیشتر}}


==منابع==
== منابع ==
<references />
{{پانویس|۲}}
{{شاخه
{{شاخه
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
  | شاخه اصلی = علوم و معارف قرآن
|شاخه فرعی۱ = فهم و تفسیر قرآن
|شاخه فرعی۱ = فهم و تفسیر قرآن
|شاخه فرعی۲ = روش‌ها و مبانی تفسیری
|شاخه فرعی۲ = روش‌ها و مبانی تفسیری
|شاخه فرعی۳ =  
|شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
خط ۴۶: خط ۴۷:
  | ویرایش = شد
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =  
  | ناوبری =
  | نمایه =  
  | نمایه =
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =  
  | ارجاعات =
  | بازبینی =  
  | بازبینی =
  | تکمیل =  
  | تکمیل =
  | اولویت = ب
  | اولویت = ب
  | کیفیت = ب
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
automoderated
۱٬۲۷۴

ویرایش