پرش به محتوا

مراحل کلی مبارزه با نفس: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:


در آيات و روايات و توصيه هاي اخلاقي و عرفاني و ادبيات ما، پيروي از هواي نفس سرچشمۀ همۀ خطاها و گمراهي ها به شمار آمده است و سبب هلاكت و نابودي انسان دانسته شده است.[۲] بنابراين منظور از مبارزۀ با نفس، مقابله با نفسی هست که انسان را به سمت ظلمت و شقاوت أمر می‌کند.نکته قابل توجه و مهم این است که موفقیت در این مبارزه حیاتی فقط با نظر لطف و رحمت الهی قابل تحقق است؛ انّ النفس لاماره بالسوء الا ما رحم ربّي. و شخصی که قدم در این مسیر می‌گذرد لازم است که همواره دست نیاز به رحمت معبود بلند کند و از او کمک بخواهد.
در آيات و روايات و توصيه هاي اخلاقي و عرفاني و ادبيات ما، پيروي از هواي نفس سرچشمۀ همۀ خطاها و گمراهي ها به شمار آمده است و سبب هلاكت و نابودي انسان دانسته شده است.[۲] بنابراين منظور از مبارزۀ با نفس، مقابله با نفسی هست که انسان را به سمت ظلمت و شقاوت أمر می‌کند.نکته قابل توجه و مهم این است که موفقیت در این مبارزه حیاتی فقط با نظر لطف و رحمت الهی قابل تحقق است؛ انّ النفس لاماره بالسوء الا ما رحم ربّي. و شخصی که قدم در این مسیر می‌گذرد لازم است که همواره دست نیاز به رحمت معبود بلند کند و از او کمک بخواهد.
مراحل مبارزۀ با نفس
== مراحل مبارزۀ با نفس ==


عارفان و صاحب نظران سير و سلوك براي مبارزۀ با نفس مراحلي را ذكر كرده اند كه آن مراحل بايد يكي پس از ديگري طي شود. امام خميني(ره) در كتاب «اربعين» خود براي مبارزه با نفس مراحلی را مطرح کرده‌اند كه عبارت است از:
عارفان و صاحب نظران سير و سلوك براي مبارزۀ با نفس مراحلي را ذكر كرده اند كه آن مراحل بايد يكي پس از ديگري طي شود. امام خميني(ره) در كتاب «اربعين» خود براي مبارزه با نفس مراحلی را مطرح کرده‌اند كه عبارت است از:


يقظه: يقظه يعني بيداري و تنبه و خروج از غفلت و خود فراموشي كه بدون آن آدمي هيچ گاه به فكر تزكيه و خود سازي نخواهد افتاد.
=== يقظه ===


تفكر و تدبر: اندیشیدن در اینکه خدا انسان را برای چه خلق کرده است.این استعدادها و نعمت‌ها به چه منظوری و برای رسیدن به چه مقصودی فراهم شده اند؟ آیا صرفا زندگی دنیا می‌تواند نهایت هدف از خلقت انسان و اوج حرکت او باشد؟
يقظه يعني بيداري و تنبه و خروج از غفلت و خود فراموشي كه بدون آن آدمي هيچ گاه به فكر تزكيه و خود سازي نخواهد افتاد.
 
=== تفكر و تدبر ===
 
اندیشیدن در اینکه خدا انسان را برای چه خلق کرده است.این استعدادها و نعمت‌ها به چه منظوری و برای رسیدن به چه مقصودی فراهم شده اند؟ آیا صرفا زندگی دنیا می‌تواند نهایت هدف از خلقت انسان و اوج حرکت او باشد؟
اميرالمؤمنين(عليه السلام) مي فرمايند: «لا علم كالتفكر؛ هيچ علمی هم‌چون تفكر و انديشيدن نيست»[۳]
اميرالمؤمنين(عليه السلام) مي فرمايند: «لا علم كالتفكر؛ هيچ علمی هم‌چون تفكر و انديشيدن نيست»[۳]


عزم: مرحله سوم تهذيب و مبارزه با نفس، عزم است، يعني تصميم و اراده بر انجام دادن واجبات و ترك محرمات و جبران مافات و پايداري و استقامت در راه حق و حقيقت.
=== عزم ===
 
مرحله سوم تهذيب و مبارزه با نفس، عزم است، يعني تصميم و اراده بر انجام دادن واجبات و ترك محرمات و جبران مافات و پايداري و استقامت در راه حق و حقيقت.
 
=== مشارطه و مراقبه و محاسبه ===


مشارطه و مراقبه و محاسبه : يكي از مراحل حساس خود سازي و مبارزه با نفس در مسير سالكان الي الله كه در واقع برنامه مستمروعملی جهاد با نفس است و بدون آن راه تكامل به نتيجه نمي رسد، زیر نظر گرفتن دقیق اعمال و رفتارهاست که با مشخص کردن برنامه و مراقبت دائمی و نهایتا بررسی و نتیجه گیری به سر‌انجام می‌رسد.
يكي از مراحل حساس خود سازي و مبارزه با نفس در مسير سالكان الي الله كه در واقع برنامه مستمروعملی جهاد با نفس است و بدون آن راه تكامل به نتيجه نمي رسد، زیر نظر گرفتن دقیق اعمال و رفتارهاست که با مشخص کردن برنامه و مراقبت دائمی و نهایتا بررسی و نتیجه گیری به سر‌انجام می‌رسد.
مشارطه كه آن را «معاهده» نيز مي گويند، عبارت است از شرط و تعهد انسان بر ترك معصيت و انجام دادن تكاليف و اداي وظايف و ايفاي مسئووليت ها و پاي‌بندی به عهد پيماني كه بسته است.
مشارطه كه آن را «معاهده» نيز مي گويند، عبارت است از شرط و تعهد انسان بر ترك معصيت و انجام دادن تكاليف و اداي وظايف و ايفاي مسئووليت ها و پاي‌بندی به عهد پيماني كه بسته است.
مراقبه يعني انسان پس از آن كه با خود عهد و پيمان بست كه خلاف نكند، بايد در تمام اوضاع و احوال مراقب خود باشد.
مراقبه يعني انسان پس از آن كه با خود عهد و پيمان بست كه خلاف نكند، بايد در تمام اوضاع و احوال مراقب خود باشد.
خط ۳۳: خط ۴۱:




منابع جهت مطالعۀ بيشتر:
== مطالعۀ بيشتر ==


۱. حسين مظاهري، عوامل كنترل غرائز در زندگي انسان، تهران، انتشارات نشر و تحقيقات ذكر، ۱۳۷۴ ش.
۱. حسين مظاهري، عوامل كنترل غرائز در زندگي انسان، تهران، انتشارات نشر و تحقيقات ذكر، ۱۳۷۴ ش.
خط ۵۰: خط ۵۸:




پي نوشت ها:
== منابع ==


[۱]. سورۀ يوسف، آيۀ ۵۳.
[۱]. سورۀ يوسف، آيۀ ۵۳.
automoderated
۲۴۸

ویرایش