پرش به محتوا

پیش نویس:حق در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
ویرایش چند کلمه
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویرایش چند کلمه)
خط ۱: خط ۱:
{{شروع متن}}{{سوال}}
{{شروع متن}}{{سوال}}
لفظ حق به چه معنی است؟ آیا در هر جای قرآن که کلمه حق آمده باشد می‌توان یکی از مصادیق آن را حضرت علی(ع) دانست؟
لفظ حق به چه معنی است؟ آیا در هر جای قرآن که کلمه حق آمده باشد می‌توان یکی از مصادیق آن را حضرت علی(ع) دانست؟
{{پایان سوال}}معنای لغوی حق نقیض الباطل است. البته برخی محققین لغوی معنای اصلی آن را «ثبوت شیء همراه با مطابقیت آن با واقع» معنی کرده‌اند. لفظ «حق» مجموعاً ۲۸۳ مرتبه در [[قرآن]] مورد استفاده قرار گرفته است که صورت‌های استعمال آن متفاوت هستند. عناوینی که لفظ حق برای آن‌ها استعمال شده است متفاوت می‌باشند؛ گاهی به عنوان صفت خداوند، گاهی برای رساندن صحت و حکیمانه بودن فعل خداوند، گاهی به معنای واقعیت و معانی دیگر. در برخی از این استعمالات [[امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن|امام علی(ع)]] به عنوان مصداق حق بیان شده است.
{{پایان سوال}}معنای لغوی حق، نقیض باطل است. برخی از محققین لغوی معنای اصلی آن را «ثبوت چیزی همراه با مطابقت آن با واقع» معنی کرده‌اند. لفظ «حق» ۲۸۳ مرتبه در [[قرآن]] مورد استفاده قرار گرفته است که مصداق‌های متفاوتی دارد؛ گاهی به عنوان صفت خداوند، گاهی برای رساندن صحت و حکیمانه بودن فعل خداوند، گاهی به معنای واقعیت و معانی دیگر. در برخی از این آیات، [[امام علی(ع) جمع‌کننده قرآن|امام علی(ع)]] به عنوان مصداق حق تفسیر شده است.
{{درگاه|قرآن}}{{درگاه|غدیر}}
{{درگاه|قرآن}}{{درگاه|غدیر}}


== معنای لفظ «حق» ==
== معنای لفظ «حق» ==
در کتب لغت لفظ «حق» را به «نقیض الباطل»، محکم بودن شیء، صحت شیء و ثابت بودن شیء معنی کرده‌اند.<ref>{{پک|1=فراهیدی‏|2=1409|ک=کتاب العین‏|ص=6|ج=3}}</ref><ref>{{پک|1=ابن فارس‏|2=1404|ک=معجم مقاییس اللغة|ص=15|ج=2}}</ref><ref>{{پک|1=فیومی‏|2=1414|ک=المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر|ص=143|ج=2}}</ref> صاحب التحقیق معنای اصلی این لغت را «ثبوت شیء همراه با مطابقیت آن با واقع» معنی کرده‌اند.<ref>{{پک|1=مصطفوی‏|2=1368|ک=التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏|ص=262|ج=2}}</ref>
در کتب لغت لفظ «حق» را به «نقیض الباطل»، محکم بودن شیء، صحت شیء و ثابت بودن شیء معنی کرده‌اند.<ref>{{پک|1=فراهیدی‏|2=1409|ک=کتاب العین‏|ص=6|ج=3}}</ref><ref>{{پک|1=ابن فارس‏|2=1404|ک=معجم مقاییس اللغة|ص=15|ج=2}}</ref><ref>{{پک|1=فیومی‏|2=1414|ک=المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر|ص=143|ج=2}}</ref> صاحب التحقیق معنای اصلی این لغت را «ثبوت شیء همراه با مطابقت آن با واقع» معنی کرده‌اند.<ref>{{پک|1=مصطفوی‏|2=1368|ک=التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏|ص=262|ج=2}}</ref>


== استعمال کلمه «حق» در قرآن ==
== استعمال کلمه «حق» در قرآن ==
کلمه «حق» حدود ۲۸۳ مرتبه در قرآن استفاده شده است که ۲۲۷ مرتبه از آن به صورت «الحق» و «بالحق»، ۱۷ مرتبه به صورت «حقاً» و ۳۹ مرتبه به صورت «حق» آمده است. عناوین استعمالات آن نیز مختلف است؛ مثلاً کلمه «الحق» در آیه ۶۲ [[سوره حج]] و آیه ۳۰ [[سوره لقمان]] به عنوان صفت برای خداوند استعمال شده است. یا در آیه ۸ [[سوره روم]] برای بیان این مطلب استعمال شده است که افعال خداوند صحیح و ثابت می‌باشد و بیهوده نیست. یا در آیات ۲۰، ۲۲ و ۲۶ [[سوره ص]] و آیه ۱۱۲ [[سوره انبیاء]] و آیه ۲۰ [[سوره غافر]] به معنای واقعیت است. در این آیات به انبیاء دستور داده شده است که از روی واقعیت قضاوت کنند. هم چنین در آیه ۴۴ سوره اعراف واژه حق به معنای واقعیت و آن چه درست است استعمال شده است.<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=آیا کلمه حق در هر جای قران که باشد می‌توانیم یکی از مصادیق آن را حضرت علی(ع) بدانیم؟|زبان=}}</ref> هم چنین در عناوین دیگری همانند [[توحید]]، قرآن، [[عدالت در آفرینش|عدالت]] و… نیز به کار رفته است.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1374|ک=تفسیر نمونه|ص=98 - 100|ج=7}}</ref>
کلمه «حق» حدود ۲۸۳ مرتبه در قرآن استفاده شده است که ۲۲۷ مرتبه از آن به صورت «الحق» و «بالحق»، ۱۷ مرتبه به صورت «حقاً» و ۳۹ مرتبه به صورت «حق» آمده است. مصداق‌های آن نیز مختلف است؛ به عنوان نمونه کلمه «الحق» در آیه ۶۲ [[سوره حج]] و آیه ۳۰ [[سوره لقمان]] به عنوان صفت برای خداوند استعمال شده است. یا در آیه ۸ [[سوره روم]] برای بیان این مطلب استعمال شده است که افعال خداوند صحیح و ثابت می‌باشد و بی‌هوده نیست. یا در آیات ۲۰، ۲۲ و ۲۶ [[سوره ص]] و آیه ۱۱۲ [[سوره انبیاء]] و آیه ۲۰ [[سوره غافر]] به معنای واقعیت است. در این آیات به پیامبران دستور داده شده است که از روی واقعیت قضاوت کنند. در آیه ۴۴ سوره اعراف نیز واژه حق به معنای واقعیت و آن چه درست است، استعمال شده است.<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=آیا کلمه حق در هر جای قران که باشد می‌توانیم یکی از مصادیق آن را حضرت علی(ع) بدانیم؟|زبان=}}</ref> در مصداق‌های دیگری همانند [[توحید]]، قرآن، [[عدالت در آفرینش|عدالت]] و… نیز به کار رفته است.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=1374|ک=تفسیر نمونه|ص=98 - 100|ج=7}}</ref>


== مصداق «حق» در قرآن ==
== مصداق «حق» در قرآن ==
کلمه «حق» مصداق‌های مختلفی دارد. یکی از آن مصادیق در برخی آیات [[امیرالمؤمنین|امیرالمؤمنین(ع)]] است که به چند نمونه از این آیات اشاره می‌شود<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=آيا كلمه حق در هر جاي قران كه باشد مي توانيم يكي از مصاديق آن را حضرت علي ـ عليه السلام ـ بدانيم؟|زبان=}}</ref>:
کلمه «حق» مصداق‌های مختلفی دارد. یکی از آن مصادیق در برخی آیات به [[امیرالمؤمنین|امیرالمؤمنین(ع)]] تفسیر شده است.<ref>{{پک/بن|1=اندیشه1|ک=سایت اندیشه قم|ف=آيا كلمه حق در هر جاي قران كه باشد مي توانيم يكي از مصاديق آن را حضرت علي ـ عليه السلام ـ بدانيم؟|زبان=}}</ref>


۱. در آیه ۱۷ [[سوره هود]] برای حق بودن آنچه از طرف خداوند آمده است سه نشانه ذکر شده است. یکی از این نشانه‌ها این است که برای صدق نبوت نبی اکرم(ص) شاهدی وجود دارد که تبعیت و پی روی این شاهد از [[نبی اکرم(ص)]] شهادتی بر صدق نبوت ایشان و نزول قرآن از سوی خداوند می‌باشد. طبق روایات فریقین و بیان برخی مفسرین مصداق شاهد در این آیه امام علی(ع) است و لذا ایشان یکی از مصادیق حق می‌باشند.<ref>{{پک|1=طباطبایی|2=1352|ک=المیزان فی تفسیر القرآن|ص=184|ج=10}}</ref>
۱. در آیه ۱۷ [[سوره هود]] برای حق بودن آنچه از طرف خداوند آمده است سه نشانه ذکر شده است. یکی از این نشانه‌ها این است که برای صدق نبوت نبی اکرم(ص) شاهدی وجود دارد که تبعیت و پی روی این شاهد از [[نبی اکرم(ص)]] شهادتی بر صدق نبوت ایشان و نزول قرآن از سوی خداوند می‌باشد. طبق روایات فریقین و بیان برخی مفسرین مصداق شاهد در این آیه امام علی(ع) است و لذا ایشان یکی از مصادیق حق می‌باشند.<ref>{{پک|1=طباطبایی|2=1352|ک=المیزان فی تفسیر القرآن|ص=184|ج=10}}</ref>


۲. در آیه ۴۲ [[سوره بقره]] آمده است: {{قرآن|وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَکْتُمُوا الْحَقَّ|ترجمه=او حق را با باطل مخلوط نکنید [تا تشخیص دادنشان بر مردمِ جویای حق دشوار نشود]، وحق را [که قرآن وپیامبر است] در حالی که می‌دانید [و می‌شناسید، از مردم] پنهان نکنید.|سوره=بقره|آیه=۴۲}}. امام حسن عسکری(ع) می‌فرماید: این آیه خطاب به یهود است که حق را یعنی نبوت حضرت محمد(ص) و وصایت حضرت علی(ع) را انکار می‌کردند.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=202|ج=1}}</ref>
۲. در آیه ۴۲ [[سوره بقره]] آمده است: {{قرآن|وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ|ترجمه=و حق را با باطل نیامیزید! و حقیقت را با اینکه می‌دانید کتمان نکنید!|سوره=بقره|آیه=۴۲}}. امام حسن عسکری(ع) می‌فرماید: {{متن عربی|ترجمه=این آیه خطاب به یهود است که حق را یعنی نبوت حضرت محمد و وصایت حضرت علی را انکار می‌کردند.}}<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=202|ج=1}}</ref>


۳. [[امام حسن عسکری(ع)]] یکی از مصادیق کلمه «حق» را در آیه شریفه {{قرآن|وَدَّ کَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّیٰ یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ|ترجمه=بسیاری از اهل کتاب پس از آنکه حق برای آنان روشن شد به سبب حسدی که از وجودشان شعله کشیده، دوست دارند که شما را پس از ایمانتان به کفر بازگردانند. هم اکنون [از ستیز و جدال با آنان] درگذرید، و [از آنان] روی بگردانید، تا خدا فرمانش را [به جنگ یا جزیه] اعلام کند؛ یقیناً خدا بر هر کاری تواناست.|سوره=بقره|آیه=۱۰۹}}، حضرت علی(ع) دانسته و می‌فرمایند: اهل کتاب بعد از معجزات و دلایلی که بر حق یعنی نبوت پیامبر اسلام(ص) و فضیلت حضرت علی(ع) دلالت می‌کرد، باز دوست دارند مؤمنین به سوی کفر بروند.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=304|ج=1}}</ref>
۳. [[امام حسن عسکری(ع)]] یکی از مصادیق کلمه «حق» را در آیه شریفه {{قرآن|وَدَّ کَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّیٰ یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ|ترجمه=بسیاری از اهل کتاب پس از آنکه حق برای آنان روشن شد به سبب حسدی که از وجودشان شعله کشیده، دوست دارند که شما را پس از ایمانتان به کفر بازگردانند. هم اکنون [از ستیز و جدال با آنان] درگذرید، و [از آنان] روی بگردانید، تا خدا فرمانش را [به جنگ یا جزیه] اعلام کند؛ یقیناً خدا بر هر کاری تواناست.|سوره=بقره|آیه=۱۰۹}}، حضرت علی(ع) دانسته و می‌فرمایند: {{متن عربی|ترجمه=اهل کتاب بعد از معجزات و دلایلی که بر حق یعنی نبوت پیامبر اسلام و فضیلت حضرت علی دلالت می‌کرد، باز دوست دارند مؤمنین به سوی کفر بروند.}}<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=304|ج=1}}</ref>


۴. در آیه ۱۴۶ سوره بقره آمده است:{{قرآن|الَّذِینَ آتَیناهُمُ الْکِتابَ یعْرِفُونَهُ کَما یعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنْهُمْ لَیکْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یعْلَمُونَ|ترجمه=اهل کتاب، پیامبر اسلام را [بر اساس اوصافش که در تورات و انجیل خوانده‌اند] می‌شناسند، به گونه ای که پسران خود را می‌شناسند؛ و مسلماً گروهی از آنان حق را در حالی که می‌دانند، پنهان می‌دارند.|سوره=بقره|آیه=۱۴۶}}. امیرالمؤمنین(ع) در بیان مراد آیه می‌فرمایند: [[یهود]] و [[نصاری]]، پیامبر اسلام(ص) و ولی او را که در [[تورات]] و [[انجیل]] آمد، همانند فرزندان خود می‌شناسند ولی با وجود این شناخت، حق را که نبوت پیامبر اکرم(ص) و امامت حضرت علی(ع) است پنهان می‌کنند.<ref>{{پک|1=حویزی|2=1415|ک=تفسیر نور الثقلین|ص=138|ج=1}}</ref>
۴. در آیه ۱۴۶ سوره بقره آمده است:{{قرآن|الَّذِینَ آتَیناهُمُ الْکِتابَ یعْرِفُونَهُ کَما یعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنْهُمْ لَیکْتُمُونَ الْحَقَّ وَ هُمْ یعْلَمُونَ|ترجمه=اهل کتاب، پیامبر اسلام را [بر اساس اوصافش که در تورات و انجیل خوانده‌اند] می‌شناسند، به گونه ای که پسران خود را می‌شناسند؛ و مسلماً گروهی از آنان حق را در حالی که می‌دانند، پنهان می‌دارند.|سوره=بقره|آیه=۱۴۶}}. امیرالمؤمنین(ع) در بیان مراد آیه می‌فرمایند: {{متن عربی|ترجمه=یهود و نصاری، پیامبر اسلام(ص) و ولی او را که در تورات و انجیل آمد، همانند فرزندان خود می‌شناسند ولی با وجود این شناخت، حق را که نبوت پیامبر اکرم(ص) و امامت حضرت علی(ع) است پنهان می‌کنند.}}<ref>{{پک|1=حویزی|2=1415|ک=تفسیر نور الثقلین|ص=138|ج=1}}</ref>


۵. [[امام باقر(ع) در کتب اهل سنت|امام باقر(ع)]] در تفسیر آیه شریفه {{قرآن|یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّکُمْ فَآمِنُوا خَیْرًا لَکُمْ ۚ وَإِنْ تَکْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا|ترجمه=ای مردم! البته پیامبری از سوی پروردگارتان به درستی و راستی به سوی شما آمد؛ پس به او ایمان آورید که به خیر شماست. و اگر کفر ورزید [بدانید که خدا از شما و ایمانتان بی نیاز است] زیرا آنچه در آسمان‌ها و زمین است، در سیطره مالکیّت و فرمانروایی خداست، و خدا همواره دانا و حکیم است. |سوره=نساء|آیه=۱۷۰}}، می‌فرماید: یعنی ای مردم پیامبر اکرم(ص) برای شما حق را، که ولایت ائمه اطهار(ع) است آورده است و شما موظف به دوستی با آنان هستید.<ref>{{پک|1=طبرسی|2=1408|ک=مجمع البیان|ص=221|ج=3}}</ref>
۵. [[امام باقر(ع) در کتب اهل سنت|امام باقر(ع)]] در تفسیر آیه {{قرآن|یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّکُمْ فَآمِنُوا خَیْرًا لَکُمْ ۚ وَإِنْ تَکْفُرُوا فَإِنَّ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا|ترجمه=ای مردم! البته پیامبری از سوی پروردگارتان به درستی و راستی به سوی شما آمد؛ پس به او ایمان آورید که به خیر شماست. و اگر کفر ورزید [بدانید که خدا از شما و ایمانتان بی نیاز است] زیرا آنچه در آسمان‌ها و زمین است، در سیطره مالکیّت و فرمانروایی خداست، و خدا همواره دانا و حکیم است. |سوره=نساء|آیه=۱۷۰}}، می‌فرماید: {{متن عربی|ترجمه=یعنی ای مردم پیامبر اکرم برای شما حق را، که ولایت ائمه اطهار است آورده است و شما موظف به دوستی با آنان هستید.}}<ref>{{پک|1=طبرسی|2=1408|ک=مجمع البیان|ص=221|ج=3}}</ref>


۶. [[امام صادق(ع) پایه‌گذار مکتب شیعه|امام صادق(ع)]] در تفسیر آیه شریفه {{قرآن|وَیَسْتَنْبِئُونَکَ أَحَقٌّ هُوَ ۖ قُلْ إِی وَرَبِّی إِنَّهُ لَحَقٌّ ۖ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ|ترجمه=و از تو خبر می‌گیرند: آیا [عذاب جاودانه ای که به آن تهدید می‌شویم] حق است؟ بگو: آری، سوگند به پروردگارم یقیناً حق است، و شما عاجز کننده [خدا] نیستید [تا بتوانید از دسترس قدرت او بیرون روید.]|سوره=یونس|آیه=۵۳}}، می‌فرمایند: اهل مکه از پیامبر می‌پرسیدند آیا امامت علی بن ابی طالب حق است؟ خداوند این آیه را نازل کرد و فرمود: بگو پیامبر: بلی و قسم به پروردگارم که علی حق است.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=33|ج=3}}</ref>
۶. [[امام صادق(ع) پایه‌گذار مکتب شیعه|امام صادق(ع)]] در تفسیر آیه {{قرآن|وَیَسْتَنْبِئُونَکَ أَحَقٌّ هُوَ ۖ قُلْ إِی وَرَبِّی إِنَّهُ لَحَقٌّ ۖ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ|ترجمه=و از تو خبر می‌گیرند: آیا [عذاب جاودانه ای که به آن تهدید می‌شویم] حق است؟ بگو: آری، سوگند به پروردگارم یقیناً حق است، و شما عاجز کننده [خدا] نیستید [تا بتوانید از دسترس قدرت او بیرون روید.]|سوره=یونس|آیه=۵۳}}، می‌فرمایند: {{متن عربی|ترجمه=اهل مکه از پیامبر می‌پرسیدند آیا امامت علی بن ابی طالب حق است؟ خداوند این آیه را نازل کرد و فرمود: ای پیامبر بگو: بلی و قسم به پروردگارم که علی حق است.}}<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=33|ج=3}}</ref>


۷. امام باقر(ع) در تفسیر آیه {{قرآن|وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ ۖ فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ|ترجمه=و بگو: [سخن] حق [که قرآن است] فقط از سوی پروردگار شماست؛ پس هر که خواست ایمان بیاورد، و هر که خواست کافر شود.]|سوره=کهف|آیه=۲۹}} می‌فرمایند: مراد از حق امیرالمؤمنین(ع) است. پس هر کس آن حضرت را قبول کرد [[ایمان رویارویی مجذوبانه با خدا|ایمان]] آورده است و هر کس قبول نکند آتش را برای خود مهیا کرده است.<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=631|ج=3}}</ref>
۷. امام باقر(ع) در تفسیر آیه {{قرآن|وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ ۖ فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ|ترجمه=و بگو: [سخن] حق [که قرآن است] فقط از سوی پروردگار شماست؛ پس هر که خواست ایمان بیاورد، و هر که خواست کافر شود.]|سوره=کهف|آیه=۲۹}} می‌فرمایند: {{متن عربی|ترجمه=مراد از حق امیرالمؤمنین است. پس هر کس آن حضرت را قبول کرد ایمان آورده است و هر کس قبول نکند آتش را برای خود مهیا کرده است.}}<ref>{{پک|1=بحرانی|2=1415|ک=البرهان فی تفسیر القرآن|ص=631|ج=3}}</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
trustworthy
۳٬۲۱۰

ویرایش