automoderated، ناظمان (CommentStreams)، trustworthy
۱۶٬۲۲۵
ویرایش
غزوات پیامبر(ص) در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
ابرابزار
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }} | {{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour}} | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
غزوات پیامبر(ص) در قرآن | غزوات پیامبر(ص) در قرآن | ||
غزوه احد | == غزوه احد == | ||
در سال ۳ ق، یک سال از شکست سختی که مسلمانان در نبرد بدر بر مشرکان وارد کردند، قریشیان به فرماندهی ابوسفیان (ه م) به خون‌خواهی کشتگان بدر، آمادهٔ کارزاری دیگر با پیامبر(ص) و مسلمانان شدند.<ref>جمعی از محققان، «احد»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | |||
==غزوه حمراء الاسد== | غزوه احد یکی از مهم‌ترین نبردهای پیامبر با کفار قریش بود که مسلمانان در آن به ناگاه و در اثر رعایت نکردن درست دستورات پیامبر و سهل انگاری شکست خوردند. به غزوه احد در چهار آیه ۱۲۱، ۱۲۸، ۱۵۲ و ۱۷۱ سوره آل عمران اشاره شده است.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref> | ||
وقتی ابوسفیان و کفار قریش از جنگ احد بازگشتند، از برگشتن خود پشیمان شدند و تصمیم گرفتند که بازگردند و کار را یکسره کنند. این خبر به پیامبر رسید و آن حضرت تصمیم گرفت که قدرت سپاه اسلام را به آنان نشان دهد و یارانش نیز با وجود مجروح و خسته بودن پذیرفتد. وقتی مسلمانان به منطقه حمراءالاسد رسیدند، مشرکان ترسیدند و به مکه گریختند. در قرآن آمده است: «کسانی که پس از مجروح شدندشان خدا و رسول را اجابت کردند. برای کسانی که نیکوکاری کردند و تقوا ورزیدند پاداشی بزرگ خواهد بود.»(سوره آل عمران، آیه ۱۷۲) و همچنین در آیات ۱۷۳ و ۱۷۴ و ۱۷۵ نیز به موضوع اشاره شده است.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref> | |||
==غزوه بدر== | == غزوه حمراء الاسد == | ||
'''بَدر،''' نخستین نبرد مهم میان مسلمانان و مشرکان مکه در رمضان۲ق رخ داد. بدر واحه‌ای بر سر راه مدینه به مکه بوده که به سبب داشتن | وقتی ابوسفیان و کفار قریش از جنگ احد بازگشتند، از برگشتن خود پشیمان شدند و تصمیم گرفتند که بازگردند و کار را یکسره کنند. این خبر به پیامبر رسید و آن حضرت تصمیم گرفت که قدرت سپاه اسلام را به آنان نشان دهد و یارانش نیز با وجود مجروح و خسته بودن پذیرفتد. وقتی مسلمانان به منطقه حمراءالاسد رسیدند، مشرکان ترسیدند و به مکه گریختند. در قرآن آمده است: «کسانی که پس از مجروح شدندشان خدا و رسول را اجابت کردند. برای کسانی که نیکوکاری کردند و تقوا ورزیدند پاداشی بزرگ خواهد بود.» (سوره آل عمران، آیه ۱۷۲) و همچنین در آیات ۱۷۳ و ۱۷۴ و ۱۷۵ نیز به موضوع اشاره شده است.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref> | ||
== غزوه بدر == | |||
'''بَدر،''' نخستین نبرد مهم میان مسلمانان و مشرکان مکه در رمضان۲ق رخ داد. بدر واحه‌ای بر سر راه مدینه به مکه بوده که به سبب داشتن چاههای آب شهرتی درخور موقعیت خود دانسته است. بیشترین شهرت بدر به‌سبب وقوع نخستین رویارویی بزرگ و گستردهٔ پیامبر(ص) با مشرکان مکه در آنجاست که از آن غالباً باعنوان «بدرالکبری» یاد می‌شود. در هیچ‌یک از دو غزوهٔ دیگری که به همین ناحیه مربوط است و یکی پیش از بدر بزرگ و دیگری مدتی پس از آن روی داد، نبرد مهمی اتفاق نیفتاد. در این جنگ، مسلمانان علی‌رغم کم‌شمار بودن به پیروزی رسیدند و چند تن از بزرگان مشرکان کشته یا اسیر شدند. این پیروزی جایگاه مسلمانان در مدینه را تثبیت کرد.<ref>بهرامیان، علی، «بدر»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ج۱۱، ذیل مدخل.</ref> | |||
در قرآن آمده است: «خدا در نبرد بدر در حالی که ناتوان بودید یاریتان داد. پس از خدا پروا کنید باشد که سپاس گویید» (سوره آل عمران۷ آیه ۱۷۳) و همچنین آیات ۵، ۱۹، ۴۱، ۴۵، ۴۹، ۵۰ و ۶۷ سوره انفال)<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref> | در قرآن آمده است: «خدا در نبرد بدر در حالی که ناتوان بودید یاریتان داد. پس از خدا پروا کنید باشد که سپاس گویید» (سوره آل عمران۷ آیه ۱۷۳) و همچنین آیات ۵، ۱۹، ۴۱، ۴۵، ۴۹، ۵۰ و ۶۷ سوره انفال)<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۸.</ref> | ||
==غزوه حنین== | |||
'''حُنَیْن،''' دره‌ای میان مکه و طائف، و نام یکی از غزوات مشهور پیامبر اسلام (ص). | == غزوه حنین == | ||
'''حُنَیْن،''' دره‌ای میان مکه و طائف، و نام یکی از غزوات مشهور پیامبر اسلام(ص). درهٔ حنین در نزدیکی طائف، و در ۲۶ کیلومتری شمال شرقی شهر مکه قرار دارد. در ۸ ق/ ۶۲۹ م پس از فتح مکه، قبایل اطراف این شهر، ازجمله هوازن و ثقیف (ه م) که از گسترش اسلام سخت بیمناک بودند و با قریشیان نیز دشمنی دیرینه داشتند، زمان را برای نبرد با ایشان مناسب یافتند. از بعضی شواهد پیدا ست که این نبرد درواقع بیش از آنکه مسلمانان را هدف داشته باشد، جنگ با قریشیها بر سر منافع اقتصادی قبایل اطراف مکه بود. پیروزی در جنگ حنین، واپسین مقاومتها را در شبه‌جزیرهٔ عرب در مقابل گسترش اسلام، از پیش پا برداشت و از آن پس، پیوسته هیئتهایی از قبایل گوناگون برای عرضهٔ اسلام و بیعت با حضرت رسول(ص) به مدینه می‌آمدند.<ref>زندی، عاطفه، «حنین»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۱، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا، ذیل مدخل.</ref> | |||
در قرآن آمده است: «خداوند شما را در جاهای زیادی یاری کرد (و بر دشمن پیروز شدید)؛ و در روز حنین (نیز یاری نمود)؛ در آن هنگام که فزونی جمعیّتتان شما را مغرور ساخت، ولی (این فزونی جمعیّت) هیچ به دردتان نخورد و زمین با همه وسعتش بر شما تنگ شده؛ سپس پشت (به دشمن) کرده، فرار نمودید!» (سوره توبه، آیه ۲۵) و نیز آیات ۲۶ و ۲۷ سوره توبه.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | در قرآن آمده است: «خداوند شما را در جاهای زیادی یاری کرد (و بر دشمن پیروز شدید)؛ و در روز حنین (نیز یاری نمود)؛ در آن هنگام که فزونی جمعیّتتان شما را مغرور ساخت، ولی (این فزونی جمعیّت) هیچ به دردتان نخورد و زمین با همه وسعتش بر شما تنگ شده؛ سپس پشت (به دشمن) کرده، فرار نمودید!» (سوره توبه، آیه ۲۵) و نیز آیات ۲۶ و ۲۷ سوره توبه.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | ||
==غزوه تبوک== | |||
'''تَبوک'''، واپسین | == غزوه تبوک == | ||
'''تَبوک'''، واپسین غزوهٔ پیامبر(ص). در۹ق / ۶۳۰م، بازرگانانی که از شام به سرزمین حجاز وارد می‌شدند، به مسلمانان خبر دادند که هرقل (هراکلیوس)، امپراتور روم شرقی، سپاهی عظیم برای جنگ با مسلمانان و حمله به مدینه گرد آورده، و اعراب نصرانی سرحداتِ شام را نیز با خود همراه کرده، پیش‌قراولان این سپاه تا ناحیهٔ بَلقاء (ه م) رسیده، و هرقل خود در حمص فرود آمده است. پیامبر(ص) بی‌درنگ به تدارک سپاه پرداخت و مسلمانان را به جهاد با رومیان برانگیخت. حتی شماری از اصحاب را برای گردآوری نیرو، به نزد قبایل دیگر نقاط گسیل داشت. پیامبر(ص) همچنین مسلمانان را تشویق فرمود تا از اموال خود سپاه را تجهیز کنند. سپاه انبوهی که از مسلمانان فراهم آمد، در اوایل رجب ۹ / اکتبر ۶۳۰ به سوی مرزهای روم در شمال شبه‌جزیره به راه افتاد (واقدی، ۳ / ۱۰۰۰). البته عبدالله بن اُبَیّ و یارانش در برابر پیامبر(ص) صف‌آرایی کردند و شماری دیگر از منافقان نیز از همراهی آن حضرت تن زدند. چون پیامبر(ص) و سپاهیان اسلام به تبوک رسیدند، اثری از رومیان دیده نشد (واقدی، ۳ / ۱۰۱۹) و مسلمانان پس از چند روز درنگ، به مدینه بازگشتند. غزوهٔ تبوک دستاوردهایی برای مسلمانان به دنبال داشت: خالدبن ولید به فرمان پیامبر(ص)، اُکَیدربن عبدالملک، فرمانروای مسیحی دومة الجندل را پس از اندکی جنگ و گریز به مدینه آورد و پیامبر(ص) با وی به شرط پرداخت جزیه پیمان صلح بست. همچنین با اهالی اذرح (ه م) و جربا و ایله نیز پیمانهای مشابهی منعقد گردید.<ref>سیدی، سیدمحمد، «تبوک»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۴، ذیل مدخل.</ref> | |||
سوره توبه آیات ۴۲، ۶۰، ۶۲، ۹۸، ۱۱۸، ۱۱۹.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | سوره توبه آیات ۴۲، ۶۰، ۶۲، ۹۸، ۱۱۸، ۱۱۹.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | ||
==غزوه خندق== | |||
'''خَنْدَق'''، عنوان یکی از غزوات مشهور پیامبر (ص) که به | == غزوه خندق == | ||
'''خَنْدَق'''، عنوان یکی از غزوات مشهور پیامبر(ص) که به غزوهٔ احزاب نیز شهرت دارد. در ۵ ق / ۶۲۶ م، یهودیان بنی‌نضیر که به‌سبب پیمان‌شکنی از شهر مدینه رانده شده، و در ناحیهٔ خیبر پناه گرفته بودند، در صدد انتقام از پیامبر(ص) و مسلمانان برآمدند. شماری از بزرگان ایشان، مانند حُیَیّ بن اخطب و سلام (یا کِنانة) بن ابی حُقَیق به مکه رفتند تا قریش و متحدان آنها را به جنگ با پیامبر(ص) برانگیزند (واقدی، ۲ / ۴۴۱؛ ابن‌هشام، ۱ / ۵۶۱، ۲ / ۲۱۴؛ ابن‌سعد، ۲ / ۵۰–۵۱؛ بلاذری، ۱ / ۴۲۷؛ طبری، ۲ / ۵۷۱). یهودیان در کنار کعبه با قریش پیمان بستند و پس از موافقت ابوسفیان، قبایلی چون بنی‌سُلَیم و بنی‌اسد را نیز به نبرد تشویق کردند، و حتی بنی‌غَطَفان را با وعدهٔ بخشش محصولِ یک سال خرمای خیبر، به یاری فراخواندند (واقدی، ۲ / ۴۴۲، ۴۴۳؛ ابن‌هشام، ۲ / ۲۱۴؛ ابن‌سعد، ۲ / ۵۰؛ طبری، ۲ / ۵۶۶؛ نیز نک: باشمیل، ۱۲۶). بدین ترتیب قریش و هم‌پیمانانش، با سپاهی که شمار افراد آن را تا ۰۰۰‘۱۰ تن روایت کرده‌اند، به فرماندهی ابوسفیان به سوی مدینه راه افتادند. به دنبال خبر این لشکرکشی، پیامبر(ص) به مشورت با مسلمانان پرداخت، و برای جلوگیری از ورود سپاه دشمن به شهر، به پیشنهاد سلمان فارسی و به شیوهٔ ایرانیان (سهیلی، ۶ / ۳۰۶؛ برای تفصیل، نک: EI1, VII / 116, 117؛ قس: ماسینیون، ۸–۱۰) فرمود تا در پیرامون شهر، خندق کندند. حفر خندق با کوشش مهاجران و انصار و شخص پیامبر(ص) به مدت ۶ روز ادامه یافت (واقدی، ۲ / ۴۵۰، ۴۵۱، ۴۵۴؛ ابن‌سعد، وات، همانجاها؛ اختلاف دربارهٔ طول و عرض و عمق خندق را، نک: واقدی، ۲ / ۴۴۶؛ باشمیل، ۱۴۱). مسلمانان در دامنهٔ تپهٔ سَلع به نحوی که خندق جلوِ رویشان بود، اردو زدند (واقدی، ۲ / ۴۵۴؛ طبری، ۲ / ۵۷۰؛ وات، همانجا). شمار مسلمانان را در این جنگ ۰۰۰‘ ۳ تن برآورد کرده‌اند. سرانجام بر اثر توفانی سخت، دشمن رو به گریز نهاد و ابوسفیان خود در فرار پیش‌قدم شد (واقدی، ۲ / ۴۸۷–۴۹۰؛ ابن‌سعد، همانجا؛ وات، ۳۷). محاصرهٔ مسلمانان در غزوهٔ خندق ۱۵ روز به طول انجامید.<ref>زندی، عاطفه، «خندق»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲۲، ذیل مدخل.</ref> | |||
سوره احزاب، آیه ۹ تا ۲۷.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | سوره احزاب، آیه ۹ تا ۲۷.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | ||
==غزوه بنی‌نضیر== | |||
پس | == غزوه بنی‌نضیر == | ||
پس از هجرت پیامبر به مدینه، بنی نضیردر شمار دیگر یهودیان با مسلمانان، پیمان مصالحه بستند و عهد کردند که در صورت حملة دشمنان به مدینه در کنار مسلمانان به دفاع بپردازند و از تأمین مالی و جانی کفار قریش و برقراری روابط تجاری با آنان خودداری کنند (ابن هشام، ج ۲، ص ۱۴۸–۱۵۰). اما از آنجا که بنی نضیر پیمان خود را زیر پا گذاشتند، در ربیع الاول چهارم هجری (ابن سعد، همانجا؛ قس ذهبی، ص ۲۴۳) غزوة بنی نضیر به وقوع پیوست.<ref>حاجی‌قاسم، فاطمه، «بنی نضیر»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ذیل مدخل.</ref> | |||
آیات ۲ تا ۶ حشر.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | آیات ۲ تا ۶ حشر.<ref>انصاری، مسعود، «غزوات»، دانشنامه قرآن و قران پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ناهید، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۵۱۹.</ref> | ||
==فتح مکه== | |||
== فتح مکه == | |||
'''فتح مکه''' از مهم‌ترین غَزوه‌های پیامبر اکرم(ص) است که در نتیجه آن، شهر مکه در سال ۸ هجری قمری فتح شد. این غزوه در واکنش به نقض [[صلح حدیبیه|پیمان حُدَیْبیّه]] از سوی قریش انجام شد. با فتح آن توسط سپاهیان اسلام موجب شد تا بسیاری از قبایل عرب دست از جنگ با اسلام برداشته و مسلمان شوند. | '''فتح مکه''' از مهم‌ترین غَزوه‌های پیامبر اکرم(ص) است که در نتیجه آن، شهر مکه در سال ۸ هجری قمری فتح شد. این غزوه در واکنش به نقض [[صلح حدیبیه|پیمان حُدَیْبیّه]] از سوی قریش انجام شد. با فتح آن توسط سپاهیان اسلام موجب شد تا بسیاری از قبایل عرب دست از جنگ با اسلام برداشته و مسلمان شوند. | ||