۱٬۴۵۷
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
تفاسیر ملاصدرا، مجموعهای از تفاسیر برخی سورههای [[قرآن]] به عربی از ملاصدرا (متوفی ۱۰۵۰) است. وی این تفاسیر را بهصورت رسالههای پراکنده و در مدتی کمتر از بیست سال نوشت. سه بار نیز این رسالهها در هفت مجلد به نام "التفسیر الکبیر" و "تفسیر القرآن الکریم" به چاپ رسیده است (چاپ اول: قم ۱۳۶۱–۱۳۶۴ ش، چاپ دوم: قم ۱۴۱۱/ ۱۳۶۶ ش، چاپ سوم: قم ۱۳۷۹–۱۳۸۰ ش). ملاصدرا قصد داشت تفسیری کامل و جامع بنویسد، ولی موفق نشد. برخی از سورههای مجموعه تفاسیر ملاصدرا بهفارسی ترجمه شده است، از جمله تفسیر سورههای واقعه، جمعه، طارق، اعلی، زلزال و نور را محمد خواجوی در چهار مجلد چاپ کرده است.<ref>ثبوت، اکبر، «تفسیر ملاصدرا»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.</ref> | تفاسیر ملاصدرا، مجموعهای از تفاسیر برخی سورههای [[قرآن]] به عربی از ملاصدرا (متوفی ۱۰۵۰) است. وی این تفاسیر را بهصورت رسالههای پراکنده و در مدتی کمتر از بیست سال نوشت. سه بار نیز این رسالهها در هفت مجلد به نام "التفسیر الکبیر" و "تفسیر القرآن الکریم" به چاپ رسیده است (چاپ اول: قم ۱۳۶۱–۱۳۶۴ ش، چاپ دوم: قم ۱۴۱۱/ ۱۳۶۶ ش، چاپ سوم: قم ۱۳۷۹–۱۳۸۰ ش). ملاصدرا قصد داشت تفسیری کامل و جامع بنویسد، ولی موفق نشد. برخی از سورههای مجموعه تفاسیر ملاصدرا بهفارسی ترجمه شده است، از جمله تفسیر سورههای واقعه، جمعه، طارق، اعلی، زلزال و نور را محمد خواجوی در چهار مجلد چاپ کرده است.<ref name=":0">ثبوت، اکبر، «تفسیر ملاصدرا»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.</ref> | ||
ملاصدرا رسائل تفسیری خود را در فواصل زمانی گوناگون نوشته است؛ ازاینرو، در شیوه کار او تفاوتهایی وجود دارد. برخی از آنها مختصرترند و او در آنها از شیوه مفسران چندان دور نشده است. برخی دیگر از تفاسیر مفصّل و به شیوه تفاسیر ذوقی عرفانیاند، بهخصوص رسالههایی که در اواخر عمرش نوشته است. ملاصدرا عالَم را سه گونه (دنیا، آخرت و عالم الاهیت) میدانسته و عقیده داشته است الفاظ قرآن نیز گاهی بر پدیدارهای آشکار و محسوس (دنیا)، گاهی بر سرّ (حقیقت و باطن آخرت) و گاهی بر سرِّ سرّ (باطنِ باطن یا عالم الاهیت) دلالت دارند. به همین علت، او از کسانی که تفسیر قرآن را فقط محدود به بحثهای لغوی، ادبی، قرائت و نقلِ روایت میدانند، انتقاد کرده و آنان را «اهل القول و العبارة» یا پرستندگان و بندگان مذاهب و آراء و خواهندگان نفس و هوا خوانده است.<ref | ملاصدرا رسائل تفسیری خود را در فواصل زمانی گوناگون نوشته است؛ ازاینرو، در شیوه کار او تفاوتهایی وجود دارد. برخی از آنها مختصرترند و او در آنها از شیوه مفسران چندان دور نشده است. برخی دیگر از تفاسیر مفصّل و به شیوه تفاسیر ذوقی عرفانیاند، بهخصوص رسالههایی که در اواخر عمرش نوشته است. ملاصدرا عالَم را سه گونه (دنیا، آخرت و عالم الاهیت) میدانسته و عقیده داشته است الفاظ قرآن نیز گاهی بر پدیدارهای آشکار و محسوس (دنیا)، گاهی بر سرّ (حقیقت و باطن آخرت) و گاهی بر سرِّ سرّ (باطنِ باطن یا عالم الاهیت) دلالت دارند. به همین علت، او از کسانی که تفسیر قرآن را فقط محدود به بحثهای لغوی، ادبی، قرائت و نقلِ روایت میدانند، انتقاد کرده و آنان را «اهل القول و العبارة» یا پرستندگان و بندگان مذاهب و آراء و خواهندگان نفس و هوا خوانده است.<ref name=":0" /> | ||
ملاصدرا در موارد بسیار، برای تفسیر آیات، از دیگر آیات استفاده کرده؛ مثلاً، در تفسیر [[سوره حمد]] که هفت آیه دارد، بیش از صد بار به آیات دیگر استناد کرده است. او مطالبی از خود یا کسانی که آنها را «اهلالکشف و الاشاره» یا «اهلاللّه» نامیده، آورده است. این مطالب مشتمل بر لطایف عرفانی و حکمیاند. در این مرحله از سخنان [[خواجهعبداللّه انصاری]]، [[بایزید بسطامی]]، جُنَید بغدادی، سهل تُستَری و خصوصاً از [[غزالی]]، [[ابنعربی]] و شارحان آثار ابنعربی، مانند صدرالدین قونیوی و قیصری، استفاده کرده و آرای آنان را با لحنی ستایشآمیز نقل نموده و از اشعار عرفانی [[مولوی]] و [[عطار]] و [[سنایی]]، که آنها را از حکیمان شمرده، نیز بهره گرفته است.<ref | ملاصدرا در موارد بسیار، برای تفسیر آیات، از دیگر آیات استفاده کرده؛ مثلاً، در تفسیر [[سوره حمد]] که هفت آیه دارد، بیش از صد بار به آیات دیگر استناد کرده است. او مطالبی از خود یا کسانی که آنها را «اهلالکشف و الاشاره» یا «اهلاللّه» نامیده، آورده است. این مطالب مشتمل بر لطایف عرفانی و حکمیاند. در این مرحله از سخنان [[خواجهعبداللّه انصاری]]، [[بایزید بسطامی]]، جُنَید بغدادی، سهل تُستَری و خصوصاً از [[غزالی]]، [[ابنعربی]] و شارحان آثار ابنعربی، مانند صدرالدین قونیوی و قیصری، استفاده کرده و آرای آنان را با لحنی ستایشآمیز نقل نموده و از اشعار عرفانی [[مولوی]] و [[عطار]] و [[سنایی]]، که آنها را از حکیمان شمرده، نیز بهره گرفته است.<ref name=":0" /> | ||
== فهرست تفاسیر == | == فهرست تفاسیر == | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
# '''دائمی نبودن عذاب دوزخ'''، ملاصدرا دلایل معتقدان به دائمی نبودن دوزخ، مانند [[ابنعربی]] و صدرالدین قونیوی و دیگر شارحان فصوص را به تفصیل و به گونهای تأییدکننده نقل نموده و از [[فتوحات]] و [[فصوص]] و شرح قیصری بر فصوص مطالب بسیاری آورده و حدیثی از پیامبر(ص) و سخنی از ابنمسعود در تأیید آن ذکر کرده، ولی پاسخ مخالفانِ آنان را تنها در دو سه سطر نقل نموده است. البته ملاصدرا در پارهای از آثار خود عقیدهای بر خلاف این نظریه اظهار داشته است. | # '''دائمی نبودن عذاب دوزخ'''، ملاصدرا دلایل معتقدان به دائمی نبودن دوزخ، مانند [[ابنعربی]] و صدرالدین قونیوی و دیگر شارحان فصوص را به تفصیل و به گونهای تأییدکننده نقل نموده و از [[فتوحات]] و [[فصوص]] و شرح قیصری بر فصوص مطالب بسیاری آورده و حدیثی از پیامبر(ص) و سخنی از ابنمسعود در تأیید آن ذکر کرده، ولی پاسخ مخالفانِ آنان را تنها در دو سه سطر نقل نموده است. البته ملاصدرا در پارهای از آثار خود عقیدهای بر خلاف این نظریه اظهار داشته است. | ||
# '''خروج از تکلیف'''، بهنوشتة ملاصدرا، کسانی که مغلوب احوال عرفانی میشوند(مجذوبان) تکلیفی ندارند و به مقتضای حال خود عمل میکنند. | # '''خروج از تکلیف'''، بهنوشتة ملاصدرا، کسانی که مغلوب احوال عرفانی میشوند(مجذوبان) تکلیفی ندارند و به مقتضای حال خود عمل میکنند. | ||
# '''دعوت به استقلال فکری و پیروی از دلیل'''، ملاصدرا عظمت افراد را ملاک درستی آرای ایشان ندانسته و کسانی را که بهعنوان پیشوایان دین، معتقدات خود را بر پایه تقلید از دیگران نهادهاند و کسانی را که عقاید دینی را با استناد به معجزه و سخنان دیگران ثابت میکنند، نکوهش کرده است. بهعقیده وی، کمال و عبودیت در آزادگی فکری است.<ref | # '''دعوت به استقلال فکری و پیروی از دلیل'''، ملاصدرا عظمت افراد را ملاک درستی آرای ایشان ندانسته و کسانی را که بهعنوان پیشوایان دین، معتقدات خود را بر پایه تقلید از دیگران نهادهاند و کسانی را که عقاید دینی را با استناد به معجزه و سخنان دیگران ثابت میکنند، نکوهش کرده است. بهعقیده وی، کمال و عبودیت در آزادگی فکری است.<ref name=":0" /> | ||
{{پایان پاسخ}} | {{پایان پاسخ}} |
ویرایش