راه‌های درمان تکبر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}

خودشناسی و خودنگری یکی از راه‌های اصلی درمان تکبر و غرور به حساب می‌آید. باید دو مرحله از هستی خود را همیشه به یاد داشته باشیم.

اگر انسان همیشه به این دو مرحله از وجود هستی خود توجه داشته باشد، به عجز و ناتوانی خود پی می‌برد و حتی در حال شهرت و مقام نیز به غرور و تکبر مبتلا نمی‌شود؛ بلکه مقام و ریاست را از سوی خدا دانسته و سعی می‌کند در جهت کمال معنوی خود از آن استفاده کند. علی(ع) می‌فرماید: «عَجِبْتُ للمتکبّرِ الّذی کان بالأمیس نطفه و یکونُ غَداً جِیفه»<ref>مجلسی، بحار الانوار، بیروت، ج۷۸، ص۹۴.</ref> یعنی تعجب می‌کنم از آدم متکبر، کسی که دیروز نطفه‌ای بیش نبود و فردا هم مرداری بیش نخواهد بود، و در عین حال تکبر می‌ورزد.

یاد مرگ از انحرافات اخلاقی و از جمله تکبر و خود بزرگ‌بینی جلوگیری می‌کند. علی(ع) در این باره می‌فرماید: «ضَعُ فَخْرَک و احطُط کِبرکَ، و اذکر قبرَکَ»<ref>شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰، ج۱، ص۴۹۱.</ref> فخر و مباهات را کنار بگذار، تکبر را از خود دور ساز، به یاد قبر خودت باش.

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند از تکبر و غرور حتی در موقعیت‌های حساس مانند شهرت و مقام داشتن، جلوگیری کند، عبادت خداست. علی(ع) در این باره می‌فرماید: «خداوند نماز را جهت منزه ساختن انسان‌ها از تکبر مقرّر داشته است».<ref>شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۰، ج۱، ص۴۹۲.</ref>

تواضع ضد تکبر است و هر چه بکوشیم خود را به صفت تواضع نزدیک تر کنیم از تکبر دورتر شدهایم امام حسن-علیه السلام- فرمود: «کسی که عظمت و بزرگی خدا را درک کند، شایسته نیست که تکبر ورزد و اظهار بزرگی کند؛ بلکه باید در بر ابر عظمت خدا از خود تواضع نشان دهد. برای ایجاد صفت تواضع و راه‌های آن به کتاب‌های اخلاقی مثل معراج العاده مراجعه شود. از جمله آن کارها این است که کارهای معمول زندگی را شخصاً انجام بدهیم، در کارهای خانه به اهل خانه کمک کنیم و…

امام حسن ـ علیه‌السّلام ـ فرمود: کسی که عظمت و بزرگی خدا را درک کند، شایسته نیست که تکبر ورزد و اظهار بزرگی کند، بلکه می‌باید در برابر عظمت خدا، از خود تواضع نشان دهد.<ref>محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، چاپ اول، ج۳، ص۲۶۵۶.</ref>

یکی از عوامل مؤثر در درمان تکبر این است که فرد، خود متکفل کارهای روز مره‌ّای خود باشد و کارهایش را به دیگران تحمیل نکند تا کم‌کم احساس بزرگی ننماید.

امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «کسی که لباس خود را وصله کند و کفش خود را با دست خود بدوزد و بار خود را خود بر دوش گیرد، او از بیماری تکبر در امان خواهد بود.»<ref>شفیعی، سید محمد، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات اسلامی، ج۱، ص۴۹۱.</ref>

یکی از راهکارهای مهم برای ایجاد انگیزه در راستای انجام یا ترک کاری توجه به پیامدهای آن می‌باشد. توجه منظم، مستمر و روزانه به پیامدهای منفی این رذیله اخلاقی جهت ترک آن بسیار مؤثر خواهد بود. برخی از پیامدهای تکبر از نگاه معصومین چنین می‌باشد.<ref>محمدی ری شهری، محمد، منتخب میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۱ش، ج۲، ص۸۶۳.</ref>

ـ هر که بر مردم بزرگی فروشد خوار شود.

۱. توجه به مقام خلیفه الاهی خود ۲. توجه به بالاتر بودن آبروی ما از کعبه ۳. همنشینی با عالمان ربانی ۴. مطالعه شرح حال عارفان و بزرگان اخلاق (کم و پیوسته خواندن).

۸. تقویت رابطه خود با خدا و تفکر در صفات و اسماء الاهی. مثلاً مطالعه (نه خواندن) کم ولی با تدبر و روزانه زیارت جوشن کبیر و خواندن این صفات در قنوت نمازها.

== منابع ==