دعا در نهج‌البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

جايگاه دعا در نهج البلاغه چيست؟

[[امیرالمؤمنین|امیرمومنان(ع)]] در [[نهج البلاغه]] از چند زاویه به [[دعا]] پرداخته و جایگاه آن را روشن کرده است از جمله: ۱ - اهمیت دعا کردن در درگاه الهی. ۲ - دعا در همه شرایط(در سختی، در آسایش، در مسافرت، در جنگ و ...). ۳ - خواص و آثار دعا در زندگی بشریت. ۴ - شرایط دعا(اخلاص، ستایش خداوند، صلوات بر محمد و آل محمد، تلاش برای حل گرفتاری). ۵- خواسته‌هاي دعا كننده(اصلاح دین و دنیا، خیرش پاینده، هدایت، استقامت در دین، مغفرت، همراهی با نیکان، دوری از فقر، مددجوئی از خداوند علیه ظالمان و ...).

 

دعا ارتباط عبد با پروردگار خود می‌باشد؛ اما اذن وجود این ارتباط<ref>نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتی، قم، نشر مشهور، ۱۳۷۹ش، نامه ۳۱: {{عربی|ثُمَّ جَعَلَ فِي يَدَيْكَ مَفَاتِيحَ خَزَائِنِهِ بِمَا أَذِنَ لَكَ فِيهِ مِنْ مَسْأَلَتِهِ}}. {{عربی|قَدْأَذِنَلَكَ فِي الدُّعَاء}}</ref> و اجابت دعا <ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۳۵: {{عربی|مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الْإِجَابَه}}. نهج البلاغه، حکمت ۴۳۵: {{عربی|لِيَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بَابَ الدُّعَاءِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْإِجَابَه}}</ref> به دست پروردگار می‌باشد. وجود این ارتباط آنقدر پراهمیت است که خداوند به آن دستور فرموده و بندگان مامور به انجام آن می‌باشند: {{عربی| وَأَمَرَكَ أَنْ تَسْأَلَهُ|ترجمه=و خدا به تو دستور داده است تا از او بخواهی.}}<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱.</ref>

 

* هر وقت که بندگان بخواهند، درگاه الهی باز است.<ref> نهج البلاغه، نامه ۳۱:{{عربی|فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ أَبْوَابَ نِعْمَتِهِ}} </ref>

* در دعا، بنده حاجت به درگاه بی نیاز می‌برد، ناراحتی‌ها را بیان می‌کند و از خدا مدد می‌جوید.<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{عربی| فَأَفْضَيْتَ إِلَيْهِ بِحَاجَتِكَ وَ أَبْثَثْتَهُ ذَاتَ نَفْسِكَ وَ شَكَوْتَ‏ إِلَيْهِ‏ هُمُومَكَ‏ وَ اسْتَكْشَفْتَهُ كُرُوبَكَ وَ اسْتَعَنْتَهُ عَلَى أُمُورِك‏}}</ref>

* در مسافرت‌ها با دعا کردن به خدا پناه برد. <ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۶: {{عربی|اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ‏ وَعْثَاءِ السَّفَرِ}}</ref>

* در جنگ‌ها از خدا یاری جست.<ref>نهج البلاغه، نامه ۱۵: {{عربی|اللَّهُمَّ إِلَيْكَ أَفْضَتِ‏ الْقُلُوبُ‏ وَ مُدَّتِ الْأَعْنَاقُ وَ شَخَصَتِ الْأَبْصَارُ وَ نُقِلَتِ الْأَقْدَامُ وَ أُنْضِيَتِ‏ الْأَبْدَانُ اللَّهُمَّ قَدْ صَرَّحَ‏ مَكْنُونُ الشَّنَآنِ وَ جَاشَتْ‏ مَرَاجِلُ‏ الْأَضْغَانِ‏ اللَّهُمَّ إِنَّا نَشْكُو إِلَيْكَ غَيْبَةَ نَبِيِّنَا وَ كَثْرَةَ عَدُوِّنَا وَ تَشَتُّتَ أَهْوَائِنَا- رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَيْرُ الْفاتِحِين}}</ref>

* دعا همانند لباسي همیشه همراه انسان باشد.<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۰۴: {{عربی|وَ الدُّعَاءَ دِثَارا}}</ref>

 

در نگاه امير مومنان(ع) دعا خواص و آثار فراواني دارد از جمله:

 

* وقتی انسان با دعا همراه شد، درهای نعمت‌ها الهی به رویش گشوده مي‌شود.<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{عربی|فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ أَبْوَابَ نِعْمَتِهِ}}</ref>  

* در زیر باران رحمت الهی قرار مي‌گيرد.<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{عربی|وَ اسْتَمْطَرْتَ شَآبِيبَ رَحْمَتِهِ}}</ref>  

* گرفتاری‌ها را از خود دور می‌سازد.<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۴۶: {{عربی|وَ ادْفَعُوا أَمْوَاجَ‏ الْبَلَاءِ بِالدُّعَاء}}</ref>

'''يك) اخلاص''': دعا ارتباط خصوصی انسان با خداوند است که هیچکس و هیچ چیز نباید شریک آن شود و امید به غیر خداوند روا نیست زیرا همه امور بدست او می‌باشد.<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{عربی|وَ أَخْلِصْ‏ فِي الْمَسْأَلَةِ لِرَبِّكَ فَإِنَّ بِيَدِهِ الْعَطَاءَ وَ الْحِرْمَان}}</ref>

 

 

'''سه) صلوات بر محمد و آل محمد''': امیرمومنان(ع) می‌فرماید: هر گاه حاجتی از خداوند سبحان می خواهی با صلوات بر رسول الله(ص) آغاز کن زیرا خداوند کریم‌تر از آن است که دو درخواست از او بشود و یکی را روا و دیگری را رد کند.<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۶۱: {{عربی|إِذَا كَانَتْ‏ لَكَ‏ إِلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ حَاجَةٌ فَابْدَأْ بِمَسْأَلَةِ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِهِ ثُمَّ سَلْ حَاجَتَكَ فَإِنَّ اللَّهَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ حَاجَتَيْنِ‏ فَيَقْضِيَ إِحْدَاهُمَا وَ يَمْنَعَ الْأُخْرَى‏ }}</ref>

امیرمومنان(ع) در نهج البلاغه جملات بسیار زیبایی از توصیف [[پیامبر(ص)]] و دعا برای ایشان ذکر شده است که می‌رساند ما غیراز صلوات، وظیفه دعا بر پیامبر(ص) را هم داریم.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۷۲ : {{عربی|اللَّهُمَ‏ افْسَحْ‏ لَهُ مَفْسَحاً فِي ظِلِّكَ‏ وَ اجْزِهِ مُضَاعَفَاتِ الْخَيْر }} خطبه ۱۰۶: {{عربی|اللَّهُمَ‏ اقْسِمْ‏ لَهُ‏ مَقْسَماً مِنْ عَدْلِكَ وَ اجْزِهِ مُضَعَّفَاتِ الْخَيْرِ مِنْ فَضْلِك}}</ref>

'''چهار) تلاش''': دنیا محل مشکلات و گرفتاری‌ها می‌باشد؛ انسان دعا کردن، باید تلاش و کوشش فردی یا جمعی را نیز داشته باشد. این واقعیت را امیرالمومنین(ع) در قالب مثال زیبائی بیان فرموده تا به سادگی در روان مومنین ماندگار شود: {{عربی|الدَّاعِي‏ بِلَا عَمَلٍ‏ كَالرَّامِي بِلَا وَتَر<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۳۷</ref> |ترجمه= دعای بدون تلاش، مانند تیر انداختن بدون زه است.}}

== خواسته‌هاي دعا كننده ==

حضرت علی(ع) در نهج البلاغه به همگان می‌آموزد که چه چیزی را از خدا بخواهند:  

* در خواست از خدا هرآنچه را که برای اصلاح دین و دنیا می‌باشد.<ref>نهج البلاغه، خطبه۹۹: {{عربی|نسألهُ المُعافاه فی الأدیان ، کما نسألهُ المُعافاه فی الأبدان}}. نهج البلاغه، نامه۳۱: {{عربی|اسْتَوْدِعِ‏ اللَّهَ‏ دِينَكَ وَ دُنْيَاكَ}}</ref>

* در خواست از خدا هرآنچه را که خیرش پاینده و بی‌دردسر باشد.<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{عربی|فَلْتَكُنْ مَسْأَلَتُكَ فِيمَا يَبْقَى‏لَكَ جَمَالُهُ وَ يُنْفَى عَنْكَ وَبَالُه}}</ref>

* در خواست هدایت و [[راه‌‌های تقویت ایمان|استقامت]] در ایمان.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱۵: {{عربی|اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ أَنْ نَذْهَبَ عَنْ قَوْلِكَ أَوْ أَنْ نُفْتَتَنَ عَنْ دِينِكَ}}</ref>

* درخواست مغفرت.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۷۸: {{عربی|اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي مَا أَنْتَ‏ أَعْلَمُ‏ بِهِ‏ مِنِّي}}</ref>

* درخواست همراهی با [[ابرار در قرآن|نیکان]]، [[شهادت|شهدا]] و [[پیامبر|پیامبران]].<ref> نهج البلاغه، خطبه ۲۳: {{عربی|نسأل الله منازلَ الشهداء ، و مُعایشه السُعداء و مُرافقه الأنبیاء}}</ref>

* درخواست بی نیازی و دوری از فقر.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱۵: {{عربی|اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَفْتَقِرَ فِي غِنَاكَ}}. نهج البلاغه، خطبه ۲۲۵: {{عربی|اللَّهُمَّ صُنْ‏ وَجْهِي‏ بِالْيَسَارِ وَ لَا تَبْذُلْ جَاهِيَ}}</ref>

==جستارهای وابسته ==

| شاخه فرعی۲ =  

| شاخه فرعی۳ =  

| ویرایش =  

| ناوبری =  

| نمایه =  

| ارجاعات =  

|بازبینی =  

| تکمیل =  

|کیفیت = ج