آثار مکتوب ائمه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوال}}

آیا اهل بیت(ع) اثر مکتوبی، تألیف، نامه یا تفسیری، بر جای گذاشته‌اند، که شیعیان بدان استناد کنند؟

== نسبت آثار مکتوب به ائمه ==

کتاب‌هایی در طول تاریخ به [[اهل بیت]](ع) نسبت داده شده است که برخی در دسترس ما نیست اما نسبت به برخی دیگر نظرات متفاوتی بیان شده است.

* نسبت آن به [[معصوم]] قطعی و در دسترس است، مانند: [[نهج‌البلاغه]] و [[صحیفه سجادیه]] و روایاتی که در [[جوامع روایی]] با سند نقل شده است. درباره جوامع روایی باید گفت که هرکدام از روایات آن از نظر سندی به سه دسته تقسیم می‌شوند: الف) [[روایات متواتر]] که بسیار اندک است ب) [[روایات آحاد]] معتبر که در [[فقه]] معتبر است ولی در معارف دین علم‌آور نیست. ج) [[روایات جعلی]] و ضعیف.

* نسبت آن به معصوم مشکوک است، مانند: تفسیر منسوب به [[امام حسن عسکری(ع)]]، [[فقه الرضا(ع)]] منسوب به [[امام رضا(ع)]] و …

== تالیفات حدیثی دوران حضور ائمه ==

اولین کتاب ایشان [[تفسیر قرآن]] است.<ref>شرف الدین، عبدالحسین، المراجعات، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۴۲۶ق، ص۳۰۵–۳۰۶.</ref> دومین کتاب «کتاب السنن و القضایا والاحکام» که ابواب مختلف فقهی در آن ذکر شده است.<ref>آغا بزرگ تهرانی، الذریعه، تهران، المکتبه الاسلامیه، ج۲، ص۱۵۹.</ref> سومین کتاب، [[کتاب جامعه]]، یا [[کتاب علی(ع)]] است.<ref>امین، سید محسن، اعیان الشیعه، بی جا، بی تا، ج۱، ص۹۳.</ref> [[صحیفه علی(ع)]] کتابی دیگر است که حجم آن کمتر از کتاب علی و الجامعه است.<ref>حسینی، سید محمد رضا، تدوین السنه، قم، کتب الاعلام الاسلامی، ۱۳۷۶ش، ص۵۲.</ref>اما هیچ‌کدام از این کتاب‌ها اکنون در دست نیست.

همچنین کتاب‌های دیگری که توسط شاگردان حضرت جمع‌آوری شده است، چون «جاثلیق» از [[سلمان فارسی]]، «الخطبه» از [[ابوذر غفاری]]، و کتاب قضاوت‌های علمی و کتاب تفسیر توسط [[عبدالبر بن عباس]]، صحیفه «مناسک حج» توسط [[جابربن عبدالله انصاری]] و کتاب تفسیر از [[میثم تمار]].<ref>مهریزی، مهدی، آشنایی با متون حدیث، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص۶۳–۶۴.</ref>

در تاریخ بیان شده است که [[امام سجاد(ع)]] هنگام شهادت، صندوقی را به [[امام باقر(ع)]] تحویل دادند که در آن کتب بسیاری بود.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، ج۲۶ ص۲۱۲.</ref> یکی از آن کتاب‌ها [[صحیفه سجادیه]] است.<ref>الذریعه، ج۱۵، ص۱۸–۱۹.</ref> کتاب دیگر منسوب مناسک الحج، و دیگری [[رساله حقوق]] است، که جامعه آداب سلوک فردی و اجتماعی است. «صحیفه الزهد»، «الجامع فی الفقه»، کتاب «حدیث» و «کتاب علی بن الحسین» از دیگر کتاب‌های منسوب به امام سجاد(ع) هستند.

کتاب‌های زیادی نیز از سخنان امام توسط شاگردان حضرت تألیف شده است.<ref>مهریزی، مهدی، آشنایی با متون حدیث، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۷، ص۶۶–۶۷.</ref> از قبیل، تفسیر القرآن، نسخه احادیث، صحیفه احادیث، رسالته الی سعد الاسکاف، کتابی که [[زراره]] روایت کرده و کتابی دیگر که عبدالمؤمن بن القاسم آن را نقل کرده است.<ref>المعجم المفهرس لالفاظ احادیث بحار الانوار، ج۱، ص۳۸.</ref> این آثار غیر از کتاب‌هایی است که توسط شاگردان امام سجاد(ع) به صورت مستقل تألیف و جمع‌آوری شده است.<ref>وجدی، محمد فرید، دائره المعارف القرن العشرین، مصر، مطبعه دائره المعارف القرن العشرنی، ۱۳۴۱ق، ج۳، ص۱۰۹. آشنایی با متون حدیث، ص۷۱–۷۲.</ref>

{{مطالعه بیشتر}}

== مطالعه بیشتر ==

* مجله علوم حدیث، سید احمد میر عمادی، ص۲۷۳–۲۸۱ شماره ۲

* آشنایی با متون حدیث، مهدی مهریزی – بخش دو ص۳۷–۱۴۰.

* سیر حدیث در اسلام سید احمد میرخانی ـ تمام کتاب.

* علم الحدیث، کاظم مدیر شانه‌چی، ص۷۰–۱۰۰.

{{پایان مطالعه بیشتر}}

}}

{{تکمیل مقاله

  | تیترها =شد

  | ویرایش =شد

  | ناوبری =

  | نمایه =شد

  | ارجاعات =

  | بازبینی =

  | تکمیل =