automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۳۶۷
ویرایش
ابن ادریس حلی: تفاوت میان نسخه‌ها
←تیتر
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←تیتر) |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
== تیتر == | == تیتر == | ||
... | ابن ادريس فقيه نوآورى بود كه در اين دوره با نقشى سازنده به پايدارى در برابر ركود و ايستايى فقه برخاست ، و روح نوينى در كالبد فقه اسلامى دميد . و در زمان او ركودى كه بر فقه عارض گشته بود پايان پذيرفت . و با ظهور او شيوه‌هاى بحث دگرگون شد و استدلال در مسائل فقهى به اسلوبى استدلالى روى آورد و ابواب جديدى در فقه گشوده شد ، در حالى كه پيش از آن هر گز اين چنين نبود . و اين دگرگونى بنيادى در شيوه و روش ص۴۸. فقهى و چگونگى استنباط تنها به توسط اين دانشمند فرزانه به انجام رسيد ، و او بود كه در بحثهاى فقهى خود بناى استدلال را بنياد نهاد . سراسر كتاب « سرائر » او گواه اين است كه تفكر علمى و انديشه فقهى در مكتب او به حدى رسيده است كه ياراى برخورد با آراء و نظريات شيخ طوسى و به نقد كشيدن آن را دارد . | ||
دوره استدلال اين دوره از زمان مرحوم ابن ادريس حلى ( 555 / 558 - 598 ه ) شروع مىشود ، و تا زمان مرحوم محقق حلى ( م 680 / 676 ه ) مولف كتاب « شرايع الاسلام فى احكام الحلال و الحرام » ادامه مىيابد . و در مجموع بيش از يك صد سال به طول انجاميد . | |||
شيوهء علمى فقها در اين دوره ، همان روش ابن ادريس بود و همه آن را مورد قبول قرار داده و پذيرفتند . با پيروى از اين روش ، فقه از جهت استدلال در بحث و فروع علمى رشد چشمگيرى يافت ، و فقها در برخورد با مسائلى كه حكم آن از احكام ضرورى و قطعى نبود سعى مىكردند كه مسائل شرعى و فروع فقهى را همراه استدلالهاى محكم عرضه كنند . بدين صورت كه مسأله اى را ذكر مىكردند ، سپس به طرح دليل و استناد آن مىپرداختند . و اگر مسأله اختلافى بود ، اقوال و مدارك مختلف را مىآوردند . و با ذكر دليل ، يكى از آن نظريات را ترجيح مىدادند ، و اگر اقوال پيرامون مسأله متعارض بود ، و دليلى بر ترجيح يك طرف در ميان نبود ، يا حكم به تخيير مىكردند و يا حكم به توقف . | |||
در طليعه علماى اين دوره ، بلكه پيشواى اين طرز تفكر ، فقيه نوپرداز مرحوم ابن ادريس است كه فقه را حيات تازه اى بخشيد ، و به گونه بىسابقه اى در فروع فقهى به بحث استدلالى پرداخت . و بسيارى از متاخرانش از وى تبعيت كردند . او كتابهاى فقهى زيادى بر اساس شيوه خود تأليف كرد ، از آن جمله كتاب « سرائر » است ، كه همه ابواب فقه را در بر دارد ، و سرشار است از نكته سنجيهاى دقيق در استنباط مسائل شرعى از ادله چهارگانه كتاب ، سنت ، اجماع و عقل . | |||
لازم به توضيح است كه ابن ادريس نخستين كسى بود كه باب اعتراض بر شيخ طوسى را گشوده است ، او خود در پى گلايه از اهل زمان در كتاب مذكور ، شيوه بحث خود را مطرح مىكند و مىگويد : به نظر من اين كتاب بهترين تأليفى است كه در اين ص۴۹. فنّ صورت پذيرفته است ، و اين روش رساترين شيوه در بيان و گوياترين راه از جهت طرح بحث و ارائه دليل مىباشد كه در آن هر گز راهى براى روايات و اخبار ضعيف نيست . من در اين كتاب تحقيق خود را بر پايه سبكى تازه بنا نهادم ، چه ، كشف احكام تنها به يكى از راههاى ذيل ممكن است : يا از راه كتاب خدا ، يا سنت متواتر پيامبر ، يا اجماع و اتفاق علما ، و يا دليل عقل . در صورتى كه از سه راه اول امكان دسترسى به حكم شرعى نبود ، آنگاه محققين دينى در مسائل شرعى به دليل عقل تكيه مىكنند ، و از آن راه به همهء احكام شرعى و مسائل فقهى آگاهى مىيابند . پس بايد بدان اعتماد و تكيه كرد ، و هر كس حجيت آن را انكار كند به گمراهى رفته و راه در تاريكى پيموده و گفتارى بيرون از محدوده زبان آورده است . | |||
اما اين روش ابن ادريس نزد فقهاى زمانش خوش نيفتاد و آنها را به خشم آورد ؛ لذا در باره اش گفته‌اند كه : « او سرآمد فقيهان حله بود و علوم بسيارى را به خوبى مىدانست و او را تأليفات و تصنيفات زيادى است ، ولى به طور كل از اخبار و روايات ائمه اعراض كرده است . اما اگر منصفانه داورى كنيم در مىيابيم كه ابن ادريس سزاوار اين قضاوت و داورى نيست . زيرا او هر گز از اخبار و روايات معتبر و مورد اعتماد چشم نپوشيده است ، بلكه به تصريح خود تنها از احاديث ضعيف اعراض كرده و به روايات موثق اعتماد و عمل كرده است و دليل اعراضش را نيز در عبارت مذكور آورده است . | |||
به هر حال با ظهور ابن ادريس دورهء تمسك مطلق به نصوص روايات به سرآمد و همان طورى كه از كلام وى روشن شد ، او فقهاء را به استناد به دليل عقلى نيز فرا خواند و همو بود كه دروازه‌هاى استدلال را به روى بحثهاى فقهى گشود .ص۵۰. <ref>جناتی، محمد ابراهیم، ادوار فقه و كيفيت بيان آن، تهران، کیهان، ۱۳۷۴ش، ص۵۰.</ref> | |||
== جایگاه == | == جایگاه == | ||