|
|
خط ۲: |
خط ۲: |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| روایتی از امام علی(ع) نقل شده که پیامبر اکرم به تمام زنان اعمّ از پیر و جوان سلام میکردند، امّا من فقط به سالخوردگان از زنان سلام میکنم. درباره این روایت چند سؤال مطرح است: الف. اصل روایت چیست و در چه منبعی ذکر شده؟ ب. دلیل این تفاوت روش بین رسول خدا و امیرالمؤمنین چه بوده؟ د. وظیفه ما در این رابطه چیست؟ | | روایتی از امام علی(ع) نقل شده که پیامبر اکرم به تمام زنان اعمّ از پیر و جوان سلام میکردند، امّا من فقط به سالخوردگان از زنان سلام میکنم. درباره این روایت چند سؤال مطرح است: الف. اصل روایت چیست و در چه منبعی ذکر شده؟ ب. دلیل این تفاوت روش بین رسول خدا و امیرالمؤمنین چه بوده؟{{پایان سوال}} |
| {{پایان سوال}} | |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
|
| |
|
| == متن و منبع روایت == | | == متن و منبع روایت == |
| روایت سلام کردن روایت مورد نظر از اصول کافی<ref>اصول کافی، ج۲، ص۶۴۸.</ref> من لا یحضره الفقیه<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۴۶۷.</ref> نقل شده است. اصل روایت این است: {{متن عربی|الإمامُ الصّادقُ عليه السلام: كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ و يَردُدْنَ علَيهِ و كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يُسَلِّمُ على النِّساءِ و كانَ يَكرَهُ أن يُسَلِّمَ على الشّابَّةِ مِنهُنَّ و يقولُ: أتَخَوَّفُ أن يُعجِبَني صَوتُها فَيَدخُلَ عَلَيَّ أكثَرُ ممّا طَلَبتُ مِنَ الأجرِ|ترجمه=امام صادق عليه السلام: رسول خدا(ص) به زنها سلام مىكرد و آنها جواب سلام حضرت را مىدادند. امير المؤمنين(ع) نيز به زنها سلام مىكرد، اما از سلامكردن به زنان جوان كراهت داشت و مىفرمود: مىترسم صدايشان مرا خوش آيد و در نتيجه چيزى به دلم در آيد كه به ثوابش نيرزد}}.<ref>کلینی، محمد بن اسحاق، اصول کافی، تحقیق علیاکبر غفاری علىاكبر و محمد آخوندی، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۴۸.</ref> | | روایت سلام نکردن امام علی(ع) به زنان جوان در منابع معتبر روایی شیعه، چون اصول کافی<ref>کلینی، محمد بن اسحاق، اصول کافی، تحقیق علیاکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۴۸.</ref> و من لا یحضره الفقیه<ref>صدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علیاکبر غفاری، قم، مؤسسه انتشارات اسلامى، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۴۶۹.</ref> نقل شده است. اصل روایت این است: {{متن عربی|الإمامُ الصّادقُ عليه السلام: كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ و يَردُدْنَ علَيهِ و كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يُسَلِّمُ على النِّساءِ و كانَ يَكرَهُ أن يُسَلِّمَ على الشّابَّةِ مِنهُنَّ و يقولُ: أتَخَوَّفُ أن يُعجِبَني صَوتُها فَيَدخُلَ عَلَيَّ أكثَرُ ممّا طَلَبتُ مِنَ الأجرِ|ترجمه=امام صادق عليه السلام: رسول خدا(ص) به زنها سلام مىكرد و آنها جواب سلام حضرت را مىدادند. امير المؤمنين(ع) نيز به زنها سلام مىكرد، اما از سلامكردن به زنان جوان كراهت داشت و مىفرمود: مىترسم صدايشان مرا خوش آيد و در نتيجه چيزى به دلم در آيد كه به ثوابش نيرزد}}.<ref>کلینی، اصول کافی، ج۲، ص۶۴۸.</ref> |
|
| |
|
| ترجمه آزاد روایت این است که: امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) بر زنان سلام میکرد و آنها جواب سلام او را میدادند و امیر المؤمنین(ع) نیز بر زنان سلام میداد لکن از سلام کردن زنان جوان کراهت داشت و میفرمود: بیم آن دارم که صدای آنها مرا به وجد آورد و بیشتر از پاداشی که دنبال آن هستم، بر من خسارت ببار آید.
| | این روایت از نظر سند صحیح دانسته شده است؛ راویانی که در سلسله سند این روایت آمدهاند مورد وثوق علمای علم رجال قلمداد شدهاند.<ref>اردبیلی غروی حائری، محمد، جامع الرواة، تحقیق ابوالحسن شعرانی، قم، منشورات مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref> |
|
| |
|
| مطلب دوم: سند و دلالت روایت: این روایت از نظر سند و دلالت مورد قبول است. راویانی که در سلسله سند این روایت آمدهاند مورد وثوق میباشند.<ref>حر عاملی، محمد وسایل الشیعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی تا، ج۲۰، ص۱۸۲، ۱۹۲ و ۲۵۵ و اردبیلی غرویّ حائری، محمد، جامع الرّواه، ج۱، قم، منشورات مکتبه آیت الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۳ق، ص۲۷۰.</ref> و از نظر دلالت نیز، روایت در خور توّجه است و بار معنایی آن از منظر فقهی، اخلاقی و اجتماعی مورد دقّت است.
| | == علت تفاوت رفتار رسول خدا(ص) و امام علی(ع) == |
| | از نظر مرتضی مطهری علت تفاوت رفتار معصومان(ع)، از جمله رسول خدا(ص) و امام علی(ع) در این موضوع، تفاوت مقتضیات و نیازهای زمانه آنهاست. برخی مسائل هستند که متکی به شرایط روز تغییر میکند و جزء مسائل اساسی دین و اخلاق نیستند که تغییر آنها باعث بی معنا شدن هدف دین و دینداری شود. تغییر در این امور غیربنیادی بنابر شرایط نهتنها عیبی ندارد، بلکه در بسیاری از مواقع لازم است.<ref>مطهری، مرتضی، سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۸۳ش، ص۱۱-۱۸.</ref> |
|
| |
|
| مطلب سوم: تفاوت در روشها: در این قسمت از بحث باید گفت: نخست این که در این روایت تفاوت شایان ذکری بین روش رسول رحمت(ص) و امام علی(ع) دیده نمیشود؛ چون در این روایت آمده است: هر دو بزرگوار بر زنان سلام میکردند منتهی روایت نسبت به بقیه نکات در مورد رسول رحمت(ص) ساکت است ولی در مورد امام علی(ع) آمده است که حضرت از سلام کردن زنان جوان کراهت داشت و این کار را ضروری نمیدانست. دوّم این که تفاوت در روش بین دو انسان بزرگ یک امر طبیعی است و هیچ ضرری به اهداف بلندی که آنها دنبال میکنند، نمیزند. چون رسول رحمت(ص) از نظر سن و سال نیز با امام علی(ع) تفاوت داشت و این خصوصیات به صورت طبیعی، تفاوتهایی را به همراه خواهد داشت. سوّم این که هر یک از این دو بزرگوار با روشهای متفاوت، درسهای گوناگون به پیروان خود میآموزند و انسان یادمیگیرد که در فراز و فرود زندگی چگونه با پدیدههای اجتماعی برخورد بکند. عقل برهانی و قلب سلیم در مورد برخورد یک مرد بیگانه با یک زن جوان چه میگوید؟ آیا به خاطر یک امر مستحبی، میارزد انسان خود را در معرض اتّهام یا خطر قرار دهد؟ حضرت امیر(ع) میفرماید: نمیارزد. در عصر کنونی این امر به صورت جدّی مورد دقت و توجه است.
| | اما، اما در شریعت مسائلی وجود دارد که این مسائل روح تعلیمات دین است و دستورهای کلی الهی است. این امور به هیچ نحو قابل تغییر و تبدیل نیست. زیرا ناشی از مصالح کلی و عالی بشریت است و تا بشریت هست این دستورها هم هست و بشر از آن جهت که بشر است باید این دستورها را به کار بندد.<ref>مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، ص۱۹.</ref> |
| | |
| مطلب چهارم: در مورد پوشش زنان و شناخت آنها در این خصوص باید گفت: زنان صدر اسلام درست است که با پوشش اسلامی در جامعه ظاهر میشدند ولی باید توجه داشت که پوشیدن صورت بر زنان واجب نیست و از دیدن صورت زن، میتوان جوان یا پیر بودن آن را تشخیص داد و حضرت در این روایت یک دستور العمل فقهی، اخلاقی و اجتماعی صادر میکند و به همه پیروان میآموزد که در صورت شناخت افراد، به خاطر یک امر مستحبی، انسان نباید خود را در معرض اتّهام یا خطرهای وسوسه انگیز شیطانی قرار دهد. چون پیامد این امر از پاداش آن بیشتر است. آیه مورد توجه در سؤال نیز اشاره به چشم چرانیهای شیطانی دارد و مؤمنین در این خصوص باید، از چشمانشان مواظبت کنند و از ناموس دیگران هم چون ناموس خود پاسداری کنند ولی از روابط اجتماعی سالم نهی نمیکند.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهای از قرآن، چاپ اول، ۱۳۷۹ش، ج۸، ص۱۷۳–۱۷۴.</ref>
| |
| | |
| مطلب پنجم: وظیفه مسلمانان و مؤمنین در این خصوص: از منظر دین، پوشش مناسب، نگاه پاک، شنود پاک، مدیریت زبان، روابط اجتماعی سالم و اخلاقی، مهارت برخورد در خور شأن با افراد و پاسداری از ارزشها و نوامیس یک اصل بنیادین است. از طرف دیگر نابهنجاریهای اجتماعی، ابزارهای بستر ساز آلودگیهای اجتماعی، وسایل وسوسه انگیز و تخریب کننده، روابط اجتماعی ناسالم، خوراک آلوده و ناسالم، دشمنیهای بیرونی و داخلی و دوستان نادان یا دانا فراوان هستند، از این روی مسئوولیت ما در روابط اجتماعی بسیار سنگین و حساس میباشد و احتیاط در روابط ناموسی یک اصل اجتناب ناپذیر است. برای اینکه بتوان پیروزمندانه از عهده این امتحان بدر آمد، از نظر فکری، معرفتی و معنوی هزینههای هنگفتی لازم است تا انسان بتواند، زندگی مؤمنانه خود را حفظ کند. در حقیقت ما باید از روشهای گوناگون، روش درست برخورد اجتماعی را بیاموزیم و بدانیم که در فراز و فرود زندگی اجتماعی، روشهای گوناگونی کارایی و کارکرد دارد.
| |
| | |
| خلاصه و نتیجهگیری: آنچه به عنوان خلاصه و نتیجهگیری قابل بیان است، این است که: اصل روایت در منابع معتبر آمده است و سند و دلالت آن مورد وثوق و مورد قبول است. روایت مورد سؤال از بار معنایی فقهی، اخلاقی و اجتماعی برخوردار است و تفاوت در روشها یک امر طبیعی است و هر یک میتواند درس آموز باشد و منافاتی با اهداف بلند آنها ندارد. اصل سلام به عنوان یک امر مستحبی میباشد هر چند جواب آن واجب میباشد. به خاطر یک امر مستحبی انسان نباید خود را در معرض اتّهام و خطر قرار دهد. در این خصوص روش معصومین(ع) گوناگون میباشد و هر یک در جایی خود درس آموز است. در حقیقت ما باید از روشهای گوناگون، روش درست روابط اجتماعی را بیاموزیم.{{پایان پاسخ}}
| |
| == منابع == | | == منابع == |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |