automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۳۵۴
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
خط ۶: | خط ۵: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|امام حسین}} | {{درگاه|امام حسین}} | ||
عَلَم عزاداری، وسیلهای است چوبی یا فلزی که در پیشاپیش دستههای عزاداری محرم توسط یک فرد و افرادی حمل میشود. به این کار علمکشی یا علمگردانی میگویند. علمهای محرم در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علمگردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که در برخی از مناطق ایران به طوقگردانی نیز مشهور است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاهپر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده میشود. | عَلَم عزاداری، وسیلهای است چوبی یا فلزی که در پیشاپیش دستههای [[عزاداری]] محرم توسط یک فرد و افرادی حمل میشود. به این کار علمکشی یا علمگردانی میگویند. علمهای [[محرم]] در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علمگردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که در برخی از مناطق ایران به طوقگردانی نیز مشهور است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاهپر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده میشود. | ||
علمها از گذشتههای دور در جنگها، پیشاپیش صفوف نظامیان، به حرکت درمیآمدند. در ایران، دستکم از دوره صفویه به بعد، استفاده از نوعی توغ در مراسم عزاداری به ویژه در ایام محرم معمول بوده است. | علمها از گذشتههای دور در جنگها، پیشاپیش صفوف نظامیان، به حرکت درمیآمدند. در ایران، دستکم از دوره صفویه به بعد، استفاده از نوعی توغ در مراسم عزاداری به ویژه در ایام محرم معمول بوده است. | ||
خط ۱۶: | خط ۱۵: | ||
علمها، بیرقهای پارچهای بلند یا کوتاه با رنگهای مختلف هستند که در جلو یا در فاصلهٔ بین دستههای سوگوار سینهزن یا زنجیرزن حرکت داده میشوند. بعضی از آنها پرچم بزرگی به شکل مثلثاند که اشعار و عبارات مذهبی روی آنها نوشته شده است. از علمهای مثلثیشکل بهصورت منفرد یا دوبهدو، استفاده میشود؛ به این معنی که پارچهٔ سهگوشهٔ دو علم از نوک تحتانی به یکدیگر دوخته میشوند و دو تن آنها را در دو طرف مسیر عبور دستههای سوگوار حرکت میدهند. هر محله، علم یا علامت مخصوص به خود را دارد که از علمهای دیگر محلهها متمایز است و هنگام عزاداری، اهالی محل به دنبال آن به راه میافتند. علم مخصوص هر هیئت یا هر محله را که پارچهای سیاه و چهارگوشه است، و روی آن مشخصات هیئت نوشته شده، کتیبه مینامند. هریک از دو عرض این علم، دستهای چوبی دارد که دو تن آن را حمل میکنند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | علمها، بیرقهای پارچهای بلند یا کوتاه با رنگهای مختلف هستند که در جلو یا در فاصلهٔ بین دستههای سوگوار سینهزن یا زنجیرزن حرکت داده میشوند. بعضی از آنها پرچم بزرگی به شکل مثلثاند که اشعار و عبارات مذهبی روی آنها نوشته شده است. از علمهای مثلثیشکل بهصورت منفرد یا دوبهدو، استفاده میشود؛ به این معنی که پارچهٔ سهگوشهٔ دو علم از نوک تحتانی به یکدیگر دوخته میشوند و دو تن آنها را در دو طرف مسیر عبور دستههای سوگوار حرکت میدهند. هر محله، علم یا علامت مخصوص به خود را دارد که از علمهای دیگر محلهها متمایز است و هنگام عزاداری، اهالی محل به دنبال آن به راه میافتند. علم مخصوص هر هیئت یا هر محله را که پارچهای سیاه و چهارگوشه است، و روی آن مشخصات هیئت نوشته شده، کتیبه مینامند. هریک از دو عرض این علم، دستهای چوبی دارد که دو تن آن را حمل میکنند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
علمهای عاشورایی در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علم گردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که البته در برخی از مناطق ایران به طوق گردانی نیز مشهور است. همین دستههای عزاداری نمادی از لشکرکشی است. ساخت حجله به یاد حضرت قاسم(ع)، نخل به نشانه تابوت امام حسین(ع) و علمها نشانههایی از پرچمهای جنگی است که شکوهی به مراسم عزاداری میدهند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/95071207204/نشان-های-روی-علم-و-کتل-برای-چیست نشانهای روی علم و کتل برای چیست؟]»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۲.</ref> | علمهای عاشورایی در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علم گردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که البته در برخی از مناطق ایران به طوق گردانی نیز مشهور است. همین دستههای عزاداری نمادی از لشکرکشی است. ساخت حجله به یاد [[حضرت قاسم(ع)]]، نخل به نشانه تابوت امام حسین(ع) و علمها نشانههایی از پرچمهای جنگی است که شکوهی به مراسم عزاداری میدهند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/95071207204/نشان-های-روی-علم-و-کتل-برای-چیست نشانهای روی علم و کتل برای چیست؟]»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۲.</ref> | ||
گرایش دستههای سوگوار به استفاده از علمها و علامتهای پرتیغه زیاد است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاهپر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده میشود.<ref>باقی، عمادالدین، «عزاداری»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | گرایش دستههای سوگوار به استفاده از علمها و علامتهای پرتیغه زیاد است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاهپر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده میشود.<ref>باقی، عمادالدین، «عزاداری»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، ج۶، ذیل مدخل.</ref> در برخی جاها علمِ مشخص هر یک از دستههای عزاداری، بیرق بزرگی بود که در پیشاپیش دستهها کشیده میشد و دستهها با رسیدن به هم این بیرقها و علمها آنها را بلند میکردند.<ref>کریمی، اصغر، «پرچم»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۲۲۱.</ref>[[پرونده:حمل علم.jpg|بندانگشتی|علمکِشی توسط یک عزادار|200x200پیکسل]] | ||
در برخی جاها علمِ مشخص هر یک از دستههای عزاداری، بیرق بزرگی بود که در پیشاپیش دستهها کشیده میشد و دستهها با رسیدن به هم این بیرقها و علمها آنها را بلند میکردند.<ref>کریمی، اصغر، «پرچم»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۲۲۱.</ref> | |||
[[پرونده:حمل علم.jpg|بندانگشتی|علمکِشی توسط یک عزادار|200x200پیکسل]] | |||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
خط ۳۲: | خط ۲۸: | ||
== علم حضرت عباس(ع) == | == علم حضرت عباس(ع) == | ||
[[پرونده:علم حضرت عباس.webp|بندانگشتی|عَلَم حضرت عباس(ع)|266x266پیکسل]] | [[پرونده:علم حضرت عباس.webp|بندانگشتی|عَلَم حضرت عباس(ع)|266x266پیکسل]] | ||
عَلَم سبز در مراسم | عَلَم سبز در مراسم عزاداریهای محرم، نماد میرعَلَمدارِ لشکر [[امام حسین(ع)]]، [[حضرت عباس(ع)]] بهشمار میرود. کاشانیها جَریده (علم مخصوصِ محلی) را مظهری از حضرت عباس(ع) میانگارند و هریک از ارکان آن را نماد و پارهای از وجود آن حضرت توصیف میکنند؛ مثلاً برگهای کشیدهٔ هلالیشکل جریده را به جمال حضرت عباس(ع) و برگ بلند عمودی نیزهوار وسط آن را به نیزه و علم او، کشکولهای زیر برگها را به مشک آب و سقایی او، و کشکول را یادگاری از درهم آمیختگی مراسم و شعایر تصوف و تشیع در عصر صفوی دانستهاند. همچنین در دستههای عزاداری بیرجند، علم سبزپوشی که بزرگتر از علمهای دیگر است، به علم حضرت عباس(ع) مشهور است و مردم برای آن نذر میکنند. علامتهای ۳ تیغه تا ۲۳ تیغهٔ دستههای عزا را هم که با طاقهشال ترمه و پارچههای حریر سبز و سیاه و دیگر نشانهها میآرایند، مظهر قدرت بازوی علمدار اسلام میدانند و سنگینترین علامتها را به پهلوانان و جوانان محله میسپارند تا حمل کنند.<ref>بلوکباشی، علی، «ابوالفضل(ع)»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۴۶.</ref> | ||
کاشانیها جَریده (علم مخصوصِ محلی) را مظهری از حضرت عباس(ع) میانگارند و هریک از ارکان آن را نماد و پارهای از وجود آن حضرت توصیف میکنند؛ مثلاً برگهای کشیدهٔ هلالیشکل جریده را به جمال | |||
در هزارهجات افغانستان هر حسینیه دو علم دارد: یک علم بسیار بزرگ و بلند در بیرون و جنب ورودی حسینیه، و یک علم کوچکتر در درون حسینیه در خط مرزی صحن زنانه و مردانه. بر سر علم درونی یک پنجهٔ مسین کار گذاشتهاند که بر روی آن چند آیهٔ ''قرآن'' حک شده است. این پنجه را نمادی از علمدار کربلا، حضرت ابوالفضل(ع) میدانند و در پای آن دعا و حاجتخواهی میکنند.<ref>بلوکباشی، علی، «ابوالفضل(ع)»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۴۶.</ref> | در هزارهجات افغانستان هر حسینیه دو علم دارد: یک علم بسیار بزرگ و بلند در بیرون و جنب ورودی حسینیه، و یک علم کوچکتر در درون حسینیه در خط مرزی صحن زنانه و مردانه. بر سر علم درونی یک پنجهٔ مسین کار گذاشتهاند که بر روی آن چند آیهٔ ''قرآن'' حک شده است. این پنجه را نمادی از علمدار کربلا، حضرت ابوالفضل(ع) میدانند و در پای آن دعا و حاجتخواهی میکنند.<ref>بلوکباشی، علی، «ابوالفضل(ع)»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۴۶.</ref> | ||
== حکم شرعی == | == حکم شرعی == | ||
آیتالله مکارم شیرازی گفتهاند از اینگونه علامتها که مجسمه حیوانات از قبیل مرغ و خروس و دیگر اشیا و جمادات بر روی آنها نصب شده، اجتناب شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، احکام عزاداری، ص۴۷. قم، امام علی بن ابی طالب علیه السلام، ۱۳۹۰ش.</ref> در مراسم عزاداری امام حسین | [[آیتالله مکارم شیرازی]] گفتهاند از اینگونه علامتها که مجسمه حیوانات از قبیل مرغ و خروس و دیگر اشیا و جمادات بر روی آنها نصب شده، اجتناب شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، احکام عزاداری، ص۴۷. قم، امام علی بن ابی طالب علیه السلام، ۱۳۹۰ش.</ref> برخی نیز گفتهاند در مراسم عزاداری امام حسین(ع) استفاده از عَلَم که تعظیم شعائر محسوب میشود به شرط اینکه مشتمل بر مجسّمه ذیروح که حرام است نباشد، اشکال ندارد.<ref>«[https://saafi.com/news/10 فقه عاشورایی ( احکام عزاداری )]»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مهر ۱۳۹۴، تاریخ بازدید: ۲۲ تیر ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |