automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۳۲۷
ویرایش
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|امام حسین}} | {{درگاه|امام حسین}} | ||
عَلَم عزاداری، وسیلهای است که در پیشاپیش دستههای عزاداری توسط یک فرد و افرادی حمل میشود. به این کار علمکشی یا علمگردانی میگویند. علمهای محرم در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علمگردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که در برخی از مناطق ایران به طوقگردانی نیز مشهور است. | عَلَم عزاداری، وسیلهای است چوبی یا فلزی که در پیشاپیش دستههای عزاداری محرم توسط یک فرد و افرادی حمل میشود. به این کار علمکشی یا علمگردانی میگویند. علمهای محرم در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علمگردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که در برخی از مناطق ایران به طوقگردانی نیز مشهور است. معمولاً وسایلی مانند پر، شاهپر و پارچهٔ مخمل و از این قبیل چیزها به علامتها به عنوان تزیین افزوده میشود. | ||
علمها از گذشتههای دور در جنگها، پیشاپیش صفوف نظامیان، به حرکت درمیآمدند. در ایران، دستکم از دوره صفویه به بعد، استفاده از نوعی توغ در مراسم عزاداری به ویژه در ایام محرم معمول بوده است. | علمها از گذشتههای دور در جنگها، پیشاپیش صفوف نظامیان، به حرکت درمیآمدند. در ایران، دستکم از دوره صفویه به بعد، استفاده از نوعی توغ در مراسم عزاداری به ویژه در ایام محرم معمول بوده است. | ||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
عَلَم، پرچم، بیرق یا جریده، وسیلهای پرکاربرد در سوگواریهای مذهبی محرم، که به حمل آن در دستههای سینهزنی و زنجیرزنی علمگردانی میگویند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | عَلَم، پرچم، بیرق یا جریده، وسیلهای پرکاربرد در سوگواریهای مذهبی محرم، که به حمل آن در دستههای سینهزنی و زنجیرزنی علمگردانی میگویند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
علمها، بیرقهای پارچهای بلند یا کوتاه با رنگهای مختلف | علمها، بیرقهای پارچهای بلند یا کوتاه با رنگهای مختلف هستند که در جلو یا در فاصلهٔ بین دستههای سوگوار سینهزن یا زنجیرزن حرکت داده میشوند. بعضی از آنها پرچم بزرگی به شکل مثلثاند که اشعار و عبارات مذهبی روی آنها نوشته شده است. از علمهای مثلثیشکل بهصورت منفرد یا دوبهدو، استفاده میشود؛ به این معنی که پارچهٔ سهگوشهٔ دو علم از نوک تحتانی به یکدیگر دوخته میشوند و دو تن آنها را در دو طرف مسیر عبور دستههای سوگوار حرکت میدهند. هر محله، علم یا علامت مخصوص به خود را دارد که از علمهای دیگر محلهها متمایز است و هنگام عزاداری، اهالی محل به دنبال آن به راه میافتند. علم مخصوص هر هیئت یا هر محله را که پارچهای سیاه و چهارگوشه است، و روی آن مشخصات هیئت نوشته شده، کتیبه مینامند. هریک از دو عرض این علم، دستهای چوبی دارد که دو تن آن را حمل میکنند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
علمهای عاشورایی در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علم گردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که البته در برخی از مناطق ایران به طوق گردانی نیز مشهور است. همین دستههای عزاداری نمادی از لشکرکشی است. ساخت حجله به یاد حضرت قاسم(ع)، نخل به نشانه تابوت امام حسین(ع) و علمها نشانههایی از پرچمهای جنگی است که شکوهی به مراسم عزاداری میدهند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/95071207204/نشان-های-روی-علم-و-کتل-برای-چیست نشانهای روی علم و کتل برای چیست؟]»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۲.</ref> | علمهای عاشورایی در مناطق مختلف ایران متفاوت است. علم گردانی از آیینهای اصلی عزاداری است که البته در برخی از مناطق ایران به طوق گردانی نیز مشهور است. همین دستههای عزاداری نمادی از لشکرکشی است. ساخت حجله به یاد حضرت قاسم(ع)، نخل به نشانه تابوت امام حسین(ع) و علمها نشانههایی از پرچمهای جنگی است که شکوهی به مراسم عزاداری میدهند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/95071207204/نشان-های-روی-علم-و-کتل-برای-چیست نشانهای روی علم و کتل برای چیست؟]»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ مهر ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۲.</ref> | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
توغ، میلهای که در قدیم بر سر | توغ، میلهای که در قدیم بر سر آن منگولهای از دم اسب میآویختند و برای تعیین مکان گرد آمدنِ سپاه از آن استفاده میکردند. واژه توغ از تغ ترکی جغتایی و آن نیز از اصل چینی تو به معنای درفش گرفته شده است. پادشاهان سلسله هان (۲۰۲ ق م ـ ح ۲۲۰ میلادی) تو را در مراسم تشییع جنازه پیشاپیش تابوت حرکت میدادند. در روزگار مغولان کاربرد توغ کاملاً رواج یافت. توغ در [[آیین شمنی|آیین شَمَنی]] مظهر روح محافظ (سولده) و اهتزاز آن به معنای لشکرکشی بود. در حکومت عثمانی، توغ نشانی برای مراتب نظامی و دیوانی بود. آغاز لشکرکشی نیز با برافراشتن تدریجی توغها در فضای کاخ سلطنتی در استانبول همراه بود. در ایران، دستکم از دوره صفویه به بعد، استفاده از نوعی توغ در مراسم عزاداری به ویژه در ایام محرم معمول بوده است.<ref>منفرد، افسانه، «توغ»، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، ذیل مدخل، ۱۳۹۳ش.</ref> | ||
عَلَمها از گذشتههای دور در جنگها، پیشاپیش صفوف نظامیان، به حرکت درمیآمدند، و بههنگام سوگواری برای قربانیان جنگها بهنشانهٔ اینکه با وجود کشتهشدن علمدار رزمنده، علمها هنوز پابرجا هستند و علمداران دیگری آنها را بر دوش میگیرند. براساس تصاویر موجود از علمها و گزارشهایی که در منابع از گذشته تاکنون به دست آمده است، میتوان گفت که آنها در ابتدا، اشکال سادهای داشته، و رفتهرفته با افزودن آرایهها، بزرگتر و پرنشانهتر شدهاند.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | |||
نخستین | نخستین عَلَمها چوب خشکشدهٔ صنوبر یا درختی کشیدهقامت و مانند آن بوده است و هنوز نمونههای اینگونه علمها در روستاها، ازجمله روستاهای مناطق اراک و مراغه دیده میشود که در مراسم ماه محرم از آنها استفاده میشود. تنهٔ درخت یا تنهٔ اصلی علم را طی سال در گوشهای از مسجد یا تکیه نگهداری میکنند و در آغاز محرم جامه، پارچهها و دستمالهای رنگارنگ نذری را بر آن میپوشانند. در دورهٔ قاجار، افزونبر علمهای هیئتهای سوگواری مردمی، علمهای دولتی هم در عزاداری وجود داشت که در الگوسازی علمهای تجملی مؤثر بود. در زمان ناصرالدینشاه، تزیین و حمل علم سلطنتی از اندرون به تکیه همراه با مراسم خاصی صورت میگرفت.<ref>باقی، عمادالدین، «علم و علم گردانی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۶، ذیل مدخل.</ref> | ||
== علم حضرت عباس(ع) == | == علم حضرت عباس(ع) == |