۶٬۸۵۳
ویرایش
تناقض اقتضائات بشری پیامبر(ص) با عصمت او: تفاوت میان نسخه‌ها
←فلسفه بعثت مقتضی عصمت
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
=== '''فلسفه بعثت مقتضی عصمت''' === | === '''فلسفه بعثت مقتضی عصمت''' === | ||
از نظر محققان، فلسفه وجودی بعثت از دو جنبه خود مقتضی وجود عصمت پیامبر(ص) است: | |||
* عصمت لازمه نقش تعلیمی و آموزشی پیامبری دانسته شده است. از وظایف پیامبر، علاوه بر تلقی و ابلاغ وحی، تعلیم آن است.<ref>(بقره: ۱۲۹)</ref> اگر پیامبر در تلقی، ابلاغ و تعلیم وحی سهو و نسیانی داشته باشد، نقض غرض شده و موجب بی‌اعتمادی مردم به او می‌شود.<ref>قدردان ملکی، محمدحسین، پاسخ به شبهات کلامی، دفتر سوم: درباره پیامبر اعظم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰ ش، ص۹۶.</ref> حتی بعید نیست که موجب کثرت اختلافات در فهم احکام هم بشود. با پذیرش سهو و نسیان و خطا در پیامبر، هرکسی می‌تواند ادعا کند که در تعالیم رسول اکرم خطا بوده است و از انجام تعالیم آن تخطی کند. چرا که برای تشخیص خطا و اشتباه پیامبر، معیاری نیاز داریم و چون هیچ معیاری، جز خود پیامبر، در دست نداریم. علاوه بر این روایت صحیحی در بیان خطای پیامبر وجود ندارد. از این رو باید به عصمت مطلق تعلیمی پیامبر معتقد شویم.<ref>سبحانی، جعفر، الهیات علی هدی لکتاب و السنه و العقل، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۲ ق، ج۳، ص۱۶۷؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۶۸ ش، درس ۲۵، ص۶۶–۷۳.</ref> | * عصمت لازمه نقش تعلیمی و آموزشی پیامبری دانسته شده است. از وظایف پیامبر، علاوه بر تلقی و ابلاغ وحی، تعلیم آن است.<ref>(بقره: ۱۲۹)</ref> اگر پیامبر در تلقی، ابلاغ و تعلیم وحی سهو و نسیانی داشته باشد، نقض غرض شده و موجب بی‌اعتمادی مردم به او می‌شود.<ref>قدردان ملکی، محمدحسین، پاسخ به شبهات کلامی، دفتر سوم: درباره پیامبر اعظم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰ ش، ص۹۶.</ref> حتی بعید نیست که موجب کثرت اختلافات در فهم احکام هم بشود. با پذیرش سهو و نسیان و خطا در پیامبر، هرکسی می‌تواند ادعا کند که در تعالیم رسول اکرم خطا بوده است و از انجام تعالیم آن تخطی کند. چرا که برای تشخیص خطا و اشتباه پیامبر، معیاری نیاز داریم و چون هیچ معیاری، جز خود پیامبر، در دست نداریم. علاوه بر این روایت صحیحی در بیان خطای پیامبر وجود ندارد. از این رو باید به عصمت مطلق تعلیمی پیامبر معتقد شویم.<ref>سبحانی، جعفر، الهیات علی هدی لکتاب و السنه و العقل، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۲ ق، ج۳، ص۱۶۷؛ مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۶۸ ش، درس ۲۵، ص۶۶–۷۳.</ref> | ||
* عصمت لازمه نقش تربیتی و پرورشی پیامبری به شمار رفته است. از آنجا که پیامبر الگو و اسوه‌ای برای همه بشریت است<ref>(احزاب:۲۱)؛ (ممتحنه: ۴-۶)</ref> و هیچ قیدی بر این الگوبودن وارد نشده است؛ از این رو می‌توان گفت تمام اقوال و افعال رسول اکرم(ص) اسوه است و پیروی از آن موجب نجات خواهد شد؛ بنابراین عصمت از لوازم اسوه‌بودن پیامبر(ص) است.<ref>سبحانی، جعفر، الهیات، ص۱۷۰.</ref> | * عصمت لازمه نقش تربیتی و پرورشی پیامبری به شمار رفته است. از آنجا که پیامبر الگو و اسوه‌ای برای همه بشریت است<ref>(احزاب:۲۱)؛ (ممتحنه: ۴-۶)</ref> و هیچ قیدی بر این الگوبودن وارد نشده است؛ از این رو می‌توان گفت تمام اقوال و افعال رسول اکرم(ص) اسوه است و پیروی از آن موجب نجات خواهد شد؛ بنابراین عصمت از لوازم اسوه‌بودن پیامبر(ص) است.<ref>سبحانی، جعفر، الهیات، ص۱۷۰.</ref> | ||
===آیات قرآن=== | ===آیات قرآن=== | ||
در | در این باب آیات قرآنی بسیاری وجود دارد که در اینجا به برخی از آن اشاره می‌کنیم:<ref>برای اطلاع بیشتر رجوع شود: سبحانی، الهیات، ج۳، ص۱۹۲ به بعد؛ عسکری، سید مرتضی، عصمه انبیاء و الرسل، نرم‌افزار کلام، مؤسسه نور، ص۶۸ به بعد؛ رازی، فخرالدین، عصمه الانبیاء، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۰۹ ق، ص۱۲۱–۱۴۳.</ref> | ||
* اهتمام خداوند بر عدم گمراهی پیامبر(ص): «و اگر فضل خدا و رحمت او بر تو نبود، طایفه‌ای از ایشان آهنگِ آن داشتند که تو را از راه به در کنند؛ و[لی] جز خودشان [کسی] را گمراه نمی‌سازند و هیچ گونه زیانی به تو نمی‌رسانند. خدا کتاب و حکمت بر تو نازل کرد و آنچه را نمی‌دانستی به تو آموخت، و تفضّل خدا بر تو همواره بزرگ بود».<ref>(نساء:۱۱۳).</ref> این آیه دلالت می‌کند که خداوند با فضل خویش پیامبر را مطلقاً از گمراهی نجات داده است و نجات از گمراهی، انحصاری به مورد ذکر شده در آیه ندارد، بلکه این مورد به عنوان مثال ذکر شده است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۱۷ ق، ج۵، ص۷۷؛ فضل الله، سید محمد حسین، من وحی القرآن، دار الملاک للطباعه و النشر، بیروت، ۱۴۱۹ ق، ج۷، ۴۵۳؛ اندلسی ابوحیان، محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، دارالفکر، بیروت، ۱۴۲۰ ق، ج۴، ص۶۱؛ آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی التفسیر القرآن العظیم، دارالکتب العلمیه، بیروت، ۱۴۱۵ ق، ج۳، ص۱۳۸؛ رازی، فخرالدین، مفاتیح الغیب، داراحیاء التراث العربیه، بیروت، ۱۴۲۰ ق، ج۱۱، ص۲۱۶</ref> | |||
* علم لدنی پیامبر(ص): درباره علم لدنی پیامبر اسلام(ص) از نظر قرآن و روایات و مکاتب فلسفی و کلامی تردیدی وجود ندارد. گواه بر این مدعا بیش از هر چیز قرآن کریم است که بخشی از آیات آن به‌طور خاص به علم غیب و لدنی ارتباط دارد.<ref>برای توضیح بیشتر رک: نادم، محمد حسن، علم امام (مجموعه مقالات)، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، چاپ اول، ۱۳۸۸.</ref> بنابراین کسی که دارای علم لدنی از جانب پروردگار است به حقیقت گناه نیز علم دارد و هیچگاه گرفتار آن نخواهد شد. همچنین کسی که به حقیقت عالَم آگاه است، دچار خطا نخواهد شد. | |||
* مخلَصین، همان معصومانند: شیطان پس از رانده‌شدن از بهشت، قسم می‌خورد که همه را گمراه کند. اما در ادامه، عجز خود را از گمراه کردن مخلَصان، یعنی کسانی که خداوند ایشان را برای خود پاک کرده است، بیان می‌کند.<ref>(ص: ۸۲–۸۳).</ref>یکی از بارزترین مصادیق مخلَصان، نبی اکرم(ص) است و شیطان هیچگاه بر او راه ندارد.<ref>عسکری، عصمه الانبیاء و الرسل، ص۹به بعد؛ سبحانی، عصمه الانبیاء، ص۶۶.</ref> | |||
* امر به اطاعت مطلق از پیامبر(ص): در قرآن به اطاعت از پیامبر در کنار اطاعت از خداوند امر شده است.<ref>(نسا: ۶۴)؛ (احزاب: ۶)؛ (نسا: ۵۹)؛ (نسا: ۶۹).</ref>این اطاعت هیچ قیدی را برنمی‌تابد. چرا که در کنار اطاعت از خداوند متعال بیان شده است. پس اطاعت از نبی در صورتی هم سنگ اطاعت از خداوند است که هیچگونه خطا و اشتباهی در فعل و قول او نباشد.<ref>سبحانی، عصمه الانبیاء، ص۶۳؛ طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۴۰۴ و ج۱۴، ص۳۹۲؛ ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، نرم‌افزار جامع التفاسیر، مؤسسه نور، ج۴، ص۱۶۵.</ref> | |||
* عدم دسترسی ظالمان به مقام امامت: در قرآن بیان شده است که امامت<ref>امامت مقامی است که به برخی از پیامبران من جمله پیامبر اکرم صل الله علیه و آله نیز داده شده است.</ref> به ظالمین نمی‌رسد.<ref>(بقره: ۱۲۴)</ref> در این آیه با نفی مطلق ظلم از امام ثابت می‌شود که امام باید معصوم باشد. چرا که گناه، حداقل، ظلم به خویشتن است.<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، ۱۳۷۲ ش، ج۱، ص۳۷۷؛ طباطبایی، المیزان، ج۱، ص۲۷۴؛ بانو امین، سیده نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، انتشارات نهضت زنان مسلمان، تهران، ۱۳۶۱ش، ج۲، ص۶۹.</ref> | |||
* آیه تطهیر: خداوند می‌فرماید: «جز این نیست که خداوند می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل‌بیت [پیامبر] دور کند و کاملًا شما را پاک سازد.» آیه شریفه از یک اصل و قاعده کلی خبر می‌دهد که به موجب آن اراده و مشیت الهی بر زدودن هرگونه پلیدی و گناه از اهل بیت پیامبر تعلق گرفته است.<ref>قدردان ملکی، محمدحسین، پاسخ به شبهات کلامی، دفتر سوم: درباره پیامبر اعظم، ص۹۶</ref> عالمان اسلامی در مصادیق اهل بیت اختلاف نظر دارند؛ اما قدر متیقن شمول آیه شریفه، رسول خدا (ص) به عنوان مصداق شاخص اهل‌بیت النبوة است و در آن هیچ اختلافی نیست.<ref>درباره این آیه بحث مستوفی شده است و احتیاج به توضیح بیش از این نیست. رجوع شود: طباطبایی، محمدحسین، ترجمه المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۳۷۴ ش، ج۱۶، ص۴۶۲ به بعد؛ رازی، ابوالفتوح، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۴۰۸ ق، ج۱۵، ۴۱۴ به بعد؛ نادم، علم امام، ص۴۷۱؛ صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن، انتشارات فرهنگ اسلامی، قم، ۱۳۶۵ ش، ج۲۴ ص۱۱۲ به بعد؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۸، ص۵۵۹؛ فضل الله، من وحی القرآن، ج۱۸، ص۳۰۰.</ref> | |||
* در گزارش‌های تاریخی از زندگی پیش و پس از بعثت پیامبر(ص) هیچ مورد معتبری یافت نمی‌شود که خطا یا عصیان و گناهی را به ایشان نسبت دهند.<ref>سبحانی، الهیات، ج۳، ص۲۰۹–۲۱۲</ref> اگر چنین موردی بود، حتماً دستاویزی برای مخالفان حضرت رسول صلی الله علیه و آله می‌شد تا برای تضعیف ایشان استفاده کنند. | |||
۸ | |||
=== روايات === | |||
محققان معتقدند که برای برای اثبات عصمت انبیاء(ص) و ائمه(ع) به خود روایات آنان استدلال نمی‌توان کرد. اما شواهد بسیاری در روایات وجود دارد مبنی بر عصمت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) که در منابع روایی آمده است.<ref>رک: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار لجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق، ج۱۱، ص۷۲ به بعد.</ref> | |||
==شبهات عصمت== | |||
'''شبهه اول''' | |||
به کار بردن واژه‌هایی مانند عصیان، ذنب، توبه، غفران، القاءپذیری از طریق شیطان و... در مورد پیامبران در قرآن، نشان‌گر معصومیت نسبی و نافی معصومیت مطلق است! | |||
'''پاسخ:''' در این‌باره در تفاسیر شیعه و کتب کلامی و عقیدتی به نحو مبسوط پاسخ داده شده است: | '''پاسخ:''' در این‌باره در تفاسیر شیعه و کتب کلامی و عقیدتی به نحو مبسوط پاسخ داده شده است: | ||