۱۱٬۹۱۳
ویرایش
تنبیه الامة و تنزیه الملة: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
{{پاسخ}} | {{پاسخ}} | ||
{{درگاه|حکومت دینی|حوزه و روحانیت}} | {{درگاه|حکومت دینی|حوزه و روحانیت}} | ||
[[پرونده:میرزای نائینی.jpg|بندانگشتی|میرزای نائینی نویسندهٔ کتاب «تنبیه الامة و تنزیه الملة»|287x287پیکسل]]''' | [[پرونده:میرزای نائینی.jpg|بندانگشتی|میرزای نائینی نویسندهٔ کتاب «تنبیه الامة و تنزیه الملة»|287x287پیکسل]]'''تَنبیه ُ الاُمَّة و تَنْزیه ُ المِلَّة'''، اثر [[میرزا محمدحسین غروی نائینی|میرزای نائینی]] (درگذشتهٔ ۱۳۱۵ش)، دربارهٔ نفی استبداد و حکومت مطلقه بر اساس مفاهیم دینی است. نائینی در این کتاب، با توجه به آیات، روایات و سنن دینی، حکومت مطلقه، سلطنت استبدادی و خودکامگی سیاسی را رد می‌کند. او در جنبه اثباتی، حکومت مشروطه‌ای که از ظلم و استبداد به دور باشد را به‌عنوان نظریه‌ای در فقه سیاسی شیعه معرفی می‌کند. | ||
کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة پس از انتشار مورد توجه عالمان دینی و روشنفکران قرار گرفت. برخی این کتاب را متحول‌کننده فقه سیاسی شیعه می‌دانند. [[آخوند خراسانی]] (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق) و [[ملا عبدالله مازندرانی]] (۱۲۵۶-۱۳۳۰ق)، از مراجعِ مهم و تأثیرگذار آن دوره، بر این کتاب تقریظ (تأییدیه مکتوب) نوشته‌اند. نائینی این کتاب را در دفاع از حکومت مشروطه نوشته و نگاه خود را به حکومتی که مورد تأیید دین باشد بیان کرده است. او به صراحت اعلام می‌کند که استبداد مخالف با ضروریات اسلام است. | کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة پس از انتشار مورد توجه عالمان دینی و روشنفکران قرار گرفت. برخی این کتاب را متحول‌کننده فقه سیاسی شیعه می‌دانند. [[آخوند خراسانی]] (۱۲۵۵-۱۳۲۹ق) و [[ملا عبدالله مازندرانی]] (۱۲۵۶-۱۳۳۰ق)، از مراجعِ مهم و تأثیرگذار آن دوره، بر این کتاب تقریظ (تأییدیه مکتوب) نوشته‌اند. نائینی این کتاب را در دفاع از حکومت مشروطه نوشته و نگاه خود را به حکومتی که مورد تأیید دین باشد بیان کرده است. او به صراحت اعلام می‌کند که استبداد مخالف با ضروریات اسلام است. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
این رساله اولین بار در سال ۱۳۲۷ق در بغداد و یک سال بعد در تهران به چاپ رسید. | این رساله اولین بار در سال ۱۳۲۷ق در بغداد و یک سال بعد در تهران به چاپ رسید. | ||
== معرفی == | == معرفی == | ||
کتاب تنبیه الامة و تنزیه | کتاب تنبیه الامة و تنزیه الملة با نام کامل «تَنبیهُ الْاُمَّة و تَنْزیهُ المِلَّة فی لُزومِ مَشروطِیَّـةِ الدُولَةِ الْمُنتَخَبَةِ لِتَقْلیلِ الظُّلْمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّةِ و تَرْقِیـَةِ الْمُجْتَمَع» معروف‌ترین اثر میرزای نائینی است.<ref>مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، به‌کوشش علی‌رضا سبحانی، قم، مؤسسهٔ امام صادق(ع)، ۱۳۹۵ش، ج۵، ص۲۸۱.</ref> این کتاب حدود سال ۱۲۸۶ش، تقریباً یک سال و نیم پس از [[انقلاب مشروطه]] و پس از بسته‌شدن مجلس اول، نوشته شد. ویژگی عمدهٔ این کتاب این است که مباحث نظری آن از کتاب و سنت استنباط شده است.<ref>فیرحی، داود و دیگران، «نگاه و نقدی بر آستانه تجدد»، ناقد سید جواد ورعی، دو فصلنامهٔ تخصصی مطالعات فقه معاصر، شماره دوم، پاییز و زمستان ۱۳۹۵، ص۱۴۳ تا ۱۷۴.</ref> | ||
مؤلفْ انگیزهٔ خود | مؤلفْ انگیزهٔ خود از تألیف کتاب را ظهور بدعت در امت و ضرورت مخالفت با آن، طبق حدیث نبوی(ص)، می‌داند.<ref>نائینی، محمدحسین، تنبیه الامر و تنزیه الملّة، تحقیق و تصحیح سید جواد ورعی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲، ص۳۸.</ref> نائینی تأکید کرده که چون کتاب برای تنبیه و آگاهی‌بخشیدن به ضروریات شریعت و تنزیه ملت است، نامش تنبیه الامة و تنزیه الملة شد.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملّه، ص۳۸.</ref> گفته می‌شود که نائینی در این کتاب نوشته‌های [[شیخ فضل الله نوری|شیخ فضل‌الله نوری]] (۱۲۵۹-۱۳۲۷ق)، از فقهای مخالف مشروطه، را بی‌آنکه به نام او اشاره کند مورد نقد و بررسی قرار داده است.<ref>ایزدی فرد، عباس، «جستاری در تکوین و تدوین تنبیه الامه»، پگاه حوزه، هفدهم مرداد ۱۳۸۳، شماره ۱۴۰.</ref> | ||
نائینی در این | نائینی در این کتاب، با استفاده از کتاب خدا و سیرهٔ پیامبر(ص) و سایر پیشوایان، حریت و برابری مردم با پادشاه را نتیجه گرفته است. نائینی معتقد بود که ظلم و استبداد مخالف با ضروریات دین اسلام است.<ref>جمشیدی، محمدحسین، «تنبیه الامة و تنزیه الملة»، دانشنامهٔ جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | ||
هدف اصلی کتاب تنبیه الامة نفی استبداد و اقامهٔ دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع، و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده، در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه‌کنندهٔ استبداد و حاکمیت استبدادی می‌داند به‌‌شدت مخالفت می‌کند. به عقیدهٔ او، منکران و مخالفان آزادی، مساوات، شورا و قانون از قوای استبدادند. از این میان، به‌ویژه افرادی را که در لباس روحانیتند و از جهل مردم به سود خویش سوء استفاده می‌کنند، «شعبه استبداد دینی» در کنار «شعبه استبداد سیاسی» می‌داند. به عقیدهٔ مؤلف، استبداد دینی و قوای نفرین‌شده آن از دیگر جنبه‌های استبداد برای جامعه خطرناک‌تر و مقابله با آن نیز مشکل‌تر و «در حدود امتناع است.»<ref>جمشیدی، «تنبیه الامة و تنزیه الملة»، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | هدف اصلی کتاب تنبیه الامة نفی استبداد و اقامهٔ دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع، و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده، در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه‌کنندهٔ استبداد و حاکمیت استبدادی می‌داند به‌‌شدت مخالفت می‌کند. به عقیدهٔ او، منکران و مخالفان آزادی، مساوات، شورا و قانون از قوای استبدادند. از این میان، به‌ویژه افرادی را که در لباس روحانیتند و از جهل مردم به سود خویش سوء استفاده می‌کنند، «شعبه استبداد دینی» در کنار «شعبه استبداد سیاسی» می‌داند. به عقیدهٔ مؤلف، استبداد دینی و قوای نفرین‌شده آن از دیگر جنبه‌های استبداد برای جامعه خطرناک‌تر و مقابله با آن نیز مشکل‌تر و «در حدود امتناع است.»<ref>جمشیدی، «تنبیه الامة و تنزیه الملة»، دانشنامه جهان اسلام، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | ||