۱۱٬۹۱۳
ویرایش
تاریخچه مسجد جمکران: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
جَمکران، مسجدی منسوب به امام زمان(ع) در محدوده روستای جمکرانِ شهر [[قم]] است. این مسجد، که به‌سبب نزدیکی با روستای مذکور، به مسجد جمکران شهرت یافته، به سبب انتساب به حضرت مهدی(ع)، مسجد صاحب‌الزمان نامیده می‌شود. در گذشته به مسجد قدمگاه نیز مشهور بوده است.<ref>عرب، کاظم، «مسجد جمکران»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۰، ذیل مدخل | جَمکران، مسجدی منسوب به امام زمان(ع) در محدوده روستای جمکرانِ شهر [[قم]] است. این مسجد، که به‌سبب نزدیکی با روستای مذکور، به مسجد جمکران شهرت یافته، و به سبب انتساب به حضرت مهدی(ع)، مسجد صاحب‌الزمان نامیده می‌شود. در گذشته به مسجد قدمگاه نیز مشهور بوده است.<ref>عرب، کاظم، «مسجد جمکران»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> | ||
قول مشهور درباره ساخت مسجد کنونی جمکران به حکایتی برمی‌گردد که حاج میرزا حسین نوری در کتاب‌هایش، از جمله نجم ثاقب، با استناد به کتاب تاریخ قم (اثر حسن‌بن محمد قمی) و نیز کتاب مونس‌الحزین فی معرفة الحق و الیقین (منسوب به شیخ صدوق، متوفی ۳۸۱)، نقل کرده است.<ref>عرب، کاظم، «مسجد جمکران»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> | قول مشهور درباره ساخت مسجد کنونی جمکران به حکایتی برمی‌گردد که حاج میرزا حسین نوری در کتاب‌هایش، از جمله نجم ثاقب، با استناد به کتاب تاریخ قم (اثر حسن‌بن محمد قمی) و نیز کتاب مونس‌الحزین فی معرفة الحق و الیقین (منسوب به شیخ صدوق، متوفی ۳۸۱)، نقل کرده است.<ref>عرب، کاظم، «مسجد جمکران»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> | ||
== روایت میرزا حسین نوری از ساخت مسجد جمکران == | == روایت میرزا حسین نوری از ساخت مسجد جمکران == | ||
| خط ۴۵: | خط ۳۹: | ||
* نام مسجد جمکران در کتب کهن تاریخی به‌ویژه در کتاب [[نقض]] [[عبدالجلیل رازی]] (ق ۶ ق) که به گزارش مساجد و مدارس قم اهتمام داشته، موجود نیست.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۳، ج۳، ص۶۵ و ۶۶.</ref> | * نام مسجد جمکران در کتب کهن تاریخی به‌ویژه در کتاب [[نقض]] [[عبدالجلیل رازی]] (ق ۶ ق) که به گزارش مساجد و مدارس قم اهتمام داشته، موجود نیست.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۹۳، ج۳، ص۶۵ و ۶۶.</ref> | ||
* درباره این مسجد در هیچ‌یک از منابع تاریخی سخنی نیست و تنها منشی قمی، ضمن وقایع سال ۹۸۶، در شرح‌حال میرغیاث‌الدین محمد میرمیران نوشته است که او به هنگام توقف در قریه لَنجَرودِ قم، گاهی در مَقامِ با احترام امام مهدی(ع) در جمکران اعتکاف می‌کرد، که به گفته فقیهی مقصود از آن مقام، مسجد جمکران است. اطلاع دیگر، مأخود از کتیبه تاریخی مسجد، مشتمل بر شعری با مادّه تاریخ ۱۱۶۷، است که به تعمیر مسجد در آن سال اشاره دارد.<ref>عرب، کاظم، «مسجد جمکران»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> | * درباره این مسجد در هیچ‌یک از منابع تاریخی سخنی نیست و تنها منشی قمی، ضمن وقایع سال ۹۸۶، در شرح‌حال میرغیاث‌الدین محمد میرمیران نوشته است که او به هنگام توقف در قریه لَنجَرودِ قم، گاهی در مَقامِ با احترام امام مهدی(ع) در جمکران اعتکاف می‌کرد، که به گفته فقیهی مقصود از آن مقام، مسجد جمکران است. اطلاع دیگر، مأخود از کتیبه تاریخی مسجد، مشتمل بر شعری با مادّه تاریخ ۱۱۶۷، است که به تعمیر مسجد در آن سال اشاره دارد.<ref>عرب، کاظم، «مسجد جمکران»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳، ج۱۰، ذیل مدخل.</ref> | ||
== قولی دیگر == | |||
به گزارش [[کتاب تاریخ قم]]، اولین مسجدی که در قم، پیش از مهاجرت اشعریان از کوفه به این شهر در اوایل قرن دوم، بنا گردید، مسجد قریه جمکران بود که «خَطّاب اسدی» آن را بنیان نهاد و در آن به تنهایی نماز می‌گزارد. [[مدرسی طباطبایی]] قم‌شناس احتمال داده که مسجد جمکران فعلی همان مسجد خطّاب اسدی باشد که پس از گریز ساکنان غاضریه از قبیله بنی اسد به جمکران، به هنگام [[قیام مختار]] در کوفه، توسعه بیشتری یافت. در تاریخ قم آمده است که نخستین مسجد که در قم ساختند، مسجدی بود که در قریهٔ جمکران بنا شد. اعراب بنی اسد، در اطراف این مسجد منزل گرفتند. سعیدبن جبیر، صحابی معروف پیامبر خدا(ص) نیز ۶ ماه در جمکران نزد این اعراب به سر برد.<ref>پاک، محمدرضا، «قم در دو قرن نخست هجری»، فصلنامه تاریخ اسلام، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۸۲، ش۱۴، ص۱۰.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||