اقسام جنگ در اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
{{درگاه|حکومت دینی}}
{{درگاه|حکومت دینی}}


== جنگ با مشرکان ==
== جنگ با مشرکان و کافران ==
خداوند متعال می‌فرماید: با مشرکان، همگی‌تان به اتفاق کارزار کنید؛ چنان‌که آنان همگی به اتفاق با شما کارزار می‌کنند و بدانید که خداوند با پرهیزکاران است.<ref>سوره توبه، آیه ۳۶.</ref>
خداوند در قرآن به جهاد با مشرکان<ref>سوره توبه، آیه ۳۶.</ref> و کافران<ref>قرآن کریم، توبه، ۱۲۳.</ref> دستور داده است.


جنگ با مشرکان در حقیقت، دفاع از مقام انسانیت و آزادی بشر و محو ظلم و بیدادگری است. اصولاً کفر و الحاد و شرک به خداوند یکتا، یکی از عوامل انحطاط بشریت و از ریشه‌های اصلی ظلم و فساد در جوامع انسانی است. جامعه‌ای که به اصل توحید معتقد نباشد، بی‌گمان به ظلم و انواع رذائل و مفاسد دیگر، گرفتار خواهد شد.<ref>علی کیا، اسلام دین جنگ و دین صلح، ص۲۲.</ref>
جنگ با مشرکان در حقیقت، دفاع از مقام انسانیت و آزادی بشر و محو ظلم و بیدادگری دانسته شده است. کفر، الحاد و شرک به خداوند را یکی از عوامل گمراهی بشریت معرفی کرده‌اند که بی‌گمان به ظلم و انواع رذائل و مفاسد دیگر، گرفتار خواهد شد.<ref>علی کیا، اسلام دین جنگ و دین صلح، ص۲۲.</ref>


== جنگ با کفار ==
مقصود از «کافر» در موضوع جهاد را «کافر حربی» دانسته‌اند؛ یعنی کسی که دارای هیچ‌یک از مذاهب اسلام، مسیحیت، یهود و زرتشتی نباشد. جهاد با کفار حربی را «جهاد دعوت» یا جهاد ابتدایی نیز خوانده‌اند. در جهاد با کافرِ حربی، به حضور امام عادل، نیاز است.<ref>محمدکریم اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۵۹–۲۶۰.</ref>
این موضوع در آیات متعددّی از قرآن کریم مطرح شده است. خداوند متعال می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! با کافرانی که در نزدیکی شما هستند پیکار کنید.<ref>قرآن کریم، توبه، ۱۲۳.</ref>


منظور از «کافر» در این‌جا، «کافر حربی» (کافر اصلی) است؛ یعنی کسی که دارای هیچ‌یک از مذاهب اسلام، مسیحیت، یهود و زرتشتی نباشد. جهاد با کفّار حربی را «جهاد دعوت» یا جهاد ابتدایی و تعرضّی نیز خوانده‌اند. در جهاد با کافرِ حربی، به حضور امام عادل، نیاز است.<ref>محمدکریم اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۵۹–۲۶۰.</ref>
== جنگ با اهل‌کتاب و منافقان ==
مقصود از اهل‌کتاب را پیروان دین یهودیت، مسیحیت، زردشتی و صابئی دانسته‌اند. جنگ با این گروه‌ها تا زمانی که تسلیم شوند و جزیه بپردازند، واجب است.<ref>سید محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج۱۶، ص۲۰۵؛ سیدابوالقاسم خویی، منهاج الصالحین، ج۱، ص۳۶۱.</ref>


== جنگ با اهل کتاب ==
در این زمینه نیز آیات متعددی وجود دارد. از جمله آیه ۲۹ سوره توبه: «با آن گروه از اهل کتاب که به خدای متعال و روز قیامت ایمان ندارند، آنچه را که خداوند و فرستاده‌اش حرام کرده‌اند، حرام نمی‌شمارند و پیرو دین حق نیستند، بجنگید تا هنگامی که با خواری به دست خود جزیه دهند.<ref>توبه/ ۲۹.</ref>
مقصود از اهل کتاب، «یهود و نصاری» هستند و مجوس و صابئین هم به آن‌ها ملحق می‌شوند؛ جنگ با آن‌ها تا زمانی که تسلیم شوند و با دست‌خویش جزیه بپردازند واجب است.<ref>سید محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج۱۶، ص۲۰۵؛ سیدابوالقاسم خویی، منهاج الصالحین، ج۱، ص۳۶۱.</ref>


در این زمینه نیز آیات متعددی وجود دارد. از جمله خداوند متعال می‌فرماید:
البته جنگ با اهل کتاب نیز دارای شرایطی است. محقق حلی فقیه برجسته شیعه در قرن هفتم قمری در کتاب «شرایع الاسلام» آورده که با اهل کتاب، باید به فرمان امام عادل یا نماینده او جهاد کرد.<ref>شهید ثانی، شرح لمعه، ج۱۰، ص۵۴.</ref>


با آن گروه از اهل کتاب که به خدای متعال و روز قیامت ایمان ندارند و آنچه را که خدای متعال و فرستاده‌اش حرام کرده‌اند، حرام نمی‌شمارند و پیرو دین حق نیستند، بجنگید تا هنگامی که با خواری به دست خود جزیه دهند.<ref>توبه/ ۲۹.</ref>
شهید مطهری نیز در کتاب‌هایش آورده که در جنگ با اهل کتاب، شرط این است که طرف دیگر بخواهد جنگ را شروع کند یا برای نشر دعوت اسلامی مانع ایجاد کند.<ref>مرتضی مطهری، جهاد، ص۱۳–۱۴.</ref>


البته جنگ با اهل کتاب نیز دارای شرایطی است. در «شرایع الاسلام» آمده است: «با اهل کتاب، باید به فرمان امام عادل یا نماینده او جهاد کرد».<ref>شهید ثانی، شرح لمعه، ج۱۰، ص۵۴.</ref>
منافقان، گروه دیگری هستند دستور به جهاد با آنان وجود دارد. خداوند در خطاب به پیامبر دستور به جهاد مقابل منافقان را داده و جایگاه آنان را در جهنم دانسته است.<ref>توبه/ ۷۳.</ref> منافقان، به کارشکنی و ویران‌گری می‌پردازند و مانع اجرای طرح‌های حکومت اسلامی هستند. بدون آنکه کارشکنی، ویران‌گری و خراب‌کاری خود را، علنی سازند.<ref>محمدکریم اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۶۸.</ref>


شهید مطهری می‌نویسد:
== جنگ با اهل‌بغی ==
 
در جنگ با اهل کتاب با توجه به آیات موارد مشروعیت جهاد، شرط این است که طرف دیگر بخواهد جنگ را شروع کند یا برای نشر دعوت اسلامی مانع ایجاد کند.<ref>مرتضی مطهری، جهاد، ص۱۳–۱۴.</ref>
 
== جنگ با منافقان ==
خداوند می‌فرماید: ای پیامبر! با کافران و منافقان بجنگ و بر آنان سخت بگیر، و (بدان که) جایگاه آنان جهنّم است و بد سرانجامی دارند.<ref>توبه/ ۷۳.</ref>
 
منافقان و توطئه‌گران داخلی، به کارشکنی و ویران‌گری می‌پردازند و مانع اجرای طرح‌های حکومت اسلامی هستند. بی‌آنکه کارشکنی و ویران‌گری و خراب کاری خود را، علنی سازند.<ref>محمدکریم اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۶۸.</ref> البته در نحوهٔ جهاد با منافقان و چگونگی جهاد با آنان، مباحث گوناگونی مطرح است.
 
== جنگ با اهل بغی ==
«اهل بغی» یا «بغات» کسانی را گویند که علیه حکومت شرعی قیام کرده باشند. جهاد با بغات، در واقع، جنگ داخلی علیه مسلمانانی است که علیه حکومت قیام کنند.<ref> اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۷۱.</ref>
«اهل بغی» یا «بغات» کسانی را گویند که علیه حکومت شرعی قیام کرده باشند. جهاد با بغات، در واقع، جنگ داخلی علیه مسلمانانی است که علیه حکومت قیام کنند.<ref> اشراق، تاریخ و مقررات جنگ در اسلام، ص۲۷۱.</ref>


خط ۶۵: خط ۵۵:
چنین جهادی از لحاظ مصالح استمداد کنندگان، دفاعی است و از حیث رفتار مسلمانانی که به یاری ستم دیده‌گان می‌شتابند، ماهیّت آزادی‌بخشی دارد.<ref>جلال‌الدّین فارسی، جهاد حد نهایی تکامل، ص۱۰۸.</ref>
چنین جهادی از لحاظ مصالح استمداد کنندگان، دفاعی است و از حیث رفتار مسلمانانی که به یاری ستم دیده‌گان می‌شتابند، ماهیّت آزادی‌بخشی دارد.<ref>جلال‌الدّین فارسی، جهاد حد نهایی تکامل، ص۱۰۸.</ref>


== دفاع و مقابله به مثل ==
== جاد دفاعی ==
مسلمانان مکلّفند با هر فرد یا گروهی که اندیشهٔ هر نوع تجاوز به مسلمانان دارد، در حد توان بجنگند و تسلیم نشوند.<ref>ر. ک. شهید اول، الدروس، ج۲، ص۵۹؛ علامه حلّی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۵۷۱.</ref> این نوع جنگ، «دفاع» یا «جهاد دفاعی» نام دارد.
مسلمانان مکلّفند با هر فرد یا گروهی که اندیشهٔ هر نوع تجاوز به مسلمانان دارد، در حد توان بجنگند و تسلیم نشوند.<ref>ر. ک. شهید اول، الدروس، ج۲، ص۵۹؛ علامه حلّی، قواعد الاحکام، ج۳، ص۵۷۱.</ref> این نوع جنگ، «دفاع» یا «جهاد دفاعی» نام دارد.


۱۱٬۸۸۰

ویرایش