لعن و نفرین در زیارت عاشورا: تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوال}}

سؤال: بنده حدود ۱۵ سال هست که با عنایت خدا به زیارت عاشورا مداومت دارم سؤالی که در ذهن بنده مطرح هست این است که چرا لعن و نفرین در زیارت مقدس عاشورا رکن اساسی آن است به عبارت دیگر چنانچه فرض بر ندامت قاتلین امام باشد آیا با لعن و نفرین منافات ندارد؟ چه اینکه در روایات هست که مخدره زینب کبری پس از روشنگری در بارگاه یزید وی را به ندامت واداشته به طوری که یزید ابن زیاد را مسئول واقعه دانسته و در نهایت اهل حرم را مخیر به ماندن یا رفتن نموده است. خب در اینجا آیا یزید باید الی الابد نفرین شود؟ صفت بخشندگی خداوند آیا هر گز شامل حال قاتلین نخواهد شد؟ و در نهایت با لعن و نفرین قاتلین امام چه سود و منفعتی برای جامعه خواهد داشت؟

با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر گرامی. از اینکه با مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات مکاتبه نموده‌اید صمیمانه تشکر می‌کنیم.

 

زیارت عاشورا یا مجموع درس‌های عقیدتی، سیاسی، فکری و انزجار از دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت که در حکم محک و معیاری است که سَره را از ناسره جدا می‌کند و تقدم تبرّی است بر تولّی دعا و نیایش به درگاه خداوند و درخواست توفیق انتقام از دشمنان و باز تمنّای اوست که هر کدام از آن ارزشهایی را ارائه می‌دهد و سر فصلهای غیرقابل تردیدی را فرا راه انسان می‌گشاید و می‌تواند آدمی را در پیمودن راه راست و رسیدن به حقیقت راسخ و استوار نماید.

 

این زیارتنامه توسط امام باقر(ع) به شیعیان تعلیم داده شده است و تنها یک زیارتنامه جهت عرض ادب ظاهری به محضر امام حسین(ع) و یاران ایشان نبوده بلکه خود منشوری است که از هر جهت نوری از آن جلوه گر است چرا که این صحیفه بهانه ای است برای بیان مختصر امّا کامل از معارف اسلام‌شناسی، معرفت‌شناسی، امام‌شناسی، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی.

 

راغب اصفهانی می‌گوید: «اللعن الطرد و الإبعاد علی سبیل السخط، و ذلک من الله تعالی فی الآخره عقوبه و فی الدنیا انقطاع من قبول رحمته و توفیقه، و من الإنسان دعاء علی غیره»؛ «لعن دور کردن و راندن کسی به بگونه ناراحتی است که در قیامت از جانب خدا یک نوع عقوبت محسوب می‌شود، ولی در دنیا از طرف خداوند دوری از رحمت وسلب توفیق عبد و از جانب بندگان دعا علیه دیگری است».<ref>راغب اصفهانی؛ المفردات، ص۴۵۱.</ref>

سب و شتم در لغت:

 

 

در قرآن واژهٔ " لعن " در مصادیق گوناگون بیان شده است اما واژهٔ "سبّ " (دشنام زشت و دردناک) دو مورد آن هم در یک آیه بیان شده است که در آنجا بیان می‌کند که: «معبودهای مشرکان را دشنام نگویید زیرا که آنها هم از روی جهل معبودهای شما را دشنام می‌گویند».<ref>انعام / ۱۰۸.</ref>

 

البته باید توجه نمود که این آیه نشانگر لزوم رعایت احترام به مقدسات دیگران و حتی بت‌های مشرکان نیست؛ بلکه نهی و جلوگیری «سبّ»، بدین جهت است که دشنام گفتن به مقدسات بت پرستان، موجب می‌شود که آنان نیز خداوند را دشنام گویند؛ چرا که اگر احترام به مقدسات مشرکان لازم بود، حضرت ابراهیم «ع» و پیامبر اسلام، بت‌ها را نمی‌شکستند و قرآن عمل حضرت ابراهیم را فضیلت نمی‌دانست.

 

مرحوم شیخ انصاری می‌فرماید: اصل در دین، احترام مؤمن است و جز در مواردی که به‌طور یقین ثابت نشده ـ کسی را ـ نمی‌توان از این اصل استثنا و جدا کرد؛ نظیر غیبت کسی که آشکارا فساد انجام می‌دهد، چنان‌که در سب و دشنام بدعت گذار و متجاهر به فسق این استثنا وجود دارد.

 

بنابراین سبّ و شتم همیشه مذموم نیست و از آیه (لا تسبّوا) حکم مذمت کلی سبّ فهمیده نمی‌شود، بلکه آیه یاد شده تصریح دارد که در شرایط خاص نباید موجب تحریک احساسات مخالفان را فراهم آورد.

 

پس واژه سبّ و لعن از نظر مفهوم در دو مقوله جداگانه قرار دارد و از جهت حکمی، هر یک حکم خاص خود را دارند.

 

نخستین پرسشی که ذهن هر جستجوگر با آن روبرو می‌شود این است که چرا لعن و دشنام؟ مگر لعن و دشنام چه ویژگی یا فایده ای دارد؟ در تبیین فلسفه سبّ و لعن از مجموعه آیات چنین به دست می‌آید که محوریّت ایمان و توحید دو چیز است؛ یکی پذیرش ولایت الهی ـ تولّا ـ و دیگری برائت و تنفر.

۱ - لعن مظهر تبرّی و برائت جستن از کافران و ستمگران است؛ چرا که یکی از واجبات که در قرآن و سنّت به آن سفارش شده محبت دوستان خدا و بغض دشمنان خداست، و از سویی حب و بغض برای خدا نشانه کمال ایمان است «من أحب الله و أبغض لله و اعطی لله فهو ممن کمل ایمانه»؛ «کسی که برای خدا دوست بدارد و برای خدا دشمنی ورزد و برای خدا بخشایش کند ایمانش کامل است».<ref>کلینی، محمد؛ کافی، ج۳، ص۱۸۹.</ref> روشن است که دشمنی با دشمنان خدا از راه‌های گوناگون ممکن است که یکی از آنها لعن و نفرین است».

# لعن یک نوع مبارزه با ستمگران است؛ در زمانی که گروهی مورد ستم قرار گرفته و نمی‌توانند از حقوق خود دفاع نمایند، راهی جز نفرین و لعن ستمگران ندارند. امروزه مسلمانان جهان از آمریکا به راه‌های گوناگون از جمله لعن و نفرین یا به عبارت دیگر با شعار مرگ بر آمریکا، ابراز تنفر می‌نمایند و این خود افزون بر آن که یک نوع مبارزه است، موجب انسجام و اتحاد مسلمانان می‌شود.

قرآن کریم از قول ابراهیم خلیل می‌فرماید: «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لِأَبِیهِ وَقَوْمِهِ إِنَّنِی بَرَاء مِّمَّا تَعْبُدُونَ»؛ «و هنگامی که ابراهیم به (نا) پدری خود و قومش گفت: من از آنچه شما می‌پرستید بیزارم».<ref>زخرف/ ۲۶.</ref>

 

 

 

 

کافران: آیات قرآن که اوصاف کافران را بیان می‌کند، در آخر آنان را مورد لعن قرار داده و بیان می‌کند که مقدمات بدبختی به دست خود انسان است و آنها مورد لعن و قهر خداوند قرار می‌گیرند و این به خاطر کفر و لجاجت شان است نه اینکه خداوند با آنها دشمنی داشته باشد.<ref>بقره /۸۸.</ref>

اما درباره اینکه شاید یزید توبه کرده باشد و اظهار ندامت کرده باشد باید گفت: در مسائل حق الناس نیاز به رضایت است در مسئله قتل نیاز به رضایت اولیای دم است و این رضایت از طرف معصومین صادر نشده است. علاوه بر آن اگر یزید توبه کرده باشد چرا بعد از شهادت امام حسین رفتار خود را تغییر تداد و حقوق از دست رفته اهل بیت را برنگرداند؟ از همه مهمتر در مسئله کشتن امام حسین، ذبح امامت و کشتن عدالت در جامعه مطرح است که لازم است با بیان آنها و لعن آنها این شعار در جامعه زنده بماند و امام حسین دارای اهداف عالیه برای جامعه مانند اصلاح، عدالت، امر به معروف و… بوده است و مردم باید یزید زمانه را بشناسند.

  | شاخه فرعی۲ =دلالت حدیث

  | شاخه فرعی۳ =

  | شناسه =

  | تیترها =

  | ویرایش =

  | لینک‌دهی =

  | اولویت =

  | کیفیت =