استقلال قوه قضائیه و قضات: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
# کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزائی اسلام
# کشف جرم و تعقیب و مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزائی اسلام
# اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین.
# اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین.
رسالت دستگاه‌های قضایی خطیر و وظایف آن سنگین است. پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی مستلزم تلاش بی وقفه دستگاه‌های قضایی کشور، در شناسایی عوامل تجاوز به حقوق افراد و حقوق عمومی و محاکمه و مجازات بزهکاران متجاوز است. در این خصوص، قوه قضائیه مرجعی است که با صدور احکام گوناگون، مرتبا در حال احقاق حقوق عامه و برطرف کردن ناهنجاری هاست. حرکت مداوم و مستمر قوه قضائیه موجب می‌شود که طغیان‌گران سرجای خود بنشینند و مظلومین، هستی مادی و معنوی خود را بازیابند.<ref>هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دادگستر، ج۲، ص۴۵۳.</ref>
حساسیت موقعیت قوه قضائیه آنچنان استقلالی را می‌طلبد که با استقلال عمل سایر دستگاه‌های عمومی تفاوت کلی و اصول دارد و به عبارتی یکی از ارکان استقلال ملت رکن مهم استقلال قضایی می‌باشد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل پنجم و هفتم، به استقلال قوای سه‌گانه اشاره کرده است. این استقلال ناشی از تفکیک قوا و تقسیم قدرت می‌باشد امّا این بدان معنا نیست که قوای مذکور با یکدیگر ارتباط متقابل نداشته باشند، چنان‌که قوه مجریه از بدو تشکیل تا پایان کار، تحت نفوذ و اقتدار نظارت‌های گوناگون قوه مقننه است.<ref>اصل ۷۶ تا ۸۹، ۱۳۳، ۱۳۵ تا ۱۳۹.</ref>
== استقلال قوه قضائیه ==
== استقلال قوه قضائیه ==
در این میان استقلال قوه قضائیه حساب جداگانه‌ای دارد که در آن، این قوه قانوناً از نفوذ و تعرض قوای دیگر مصون است. اصل یکصد و پنجاه و ششم مقرر می‌دارد: قوه قضائیه قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت… است. تضمین قانونی این استقلال در اصول و موارد ذیل مشاهده می‌شود:<ref>هاشمی، سید محمد، همان، ص۴۵۶.</ref>
حساسیت موقعیت قوه قضائیه آنچنان استقلالی را می‌طلبد که با استقلال عمل سایر دستگاه‌های عمومی تفاوت کلی و اصول دارد و به عبارتی یکی از ارکان استقلال ملت رکن مهم استقلال قضایی می‌باشد.<ref>اصل ۷۶ تا ۸۹، ۱۳۳، ۱۳۵ تا ۱۳۹.</ref> این قوه قانوناً از نفوذ و تعرض قوای دیگر مصون است. اصل یکصد و پنجاه و ششم مقرر می‌دارد: قوه قضائیه قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت… است. تضمین قانونی این استقلال در اصول و موارد ذیل مشاهده می‌شود:<ref>هاشمی، سید محمد، همان، ص۴۵۶.</ref>


۱. رئیس قوه قضائیه منصوب مقام رهبری است (اصل ۱۵۷) و هیچ تکلیف و تمکینی جز اجرای قوانین و هماهنگی در بودجه نسبت به قوای دیگر ندارد.
۱. رئیس قوه قضائیه منصوب مقام رهبری است (اصل ۱۵۷) و هیچ تکلیف و تمکینی جز اجرای قوانین و هماهنگی در بودجه نسبت به قوای دیگر ندارد.
خط ۲۹: خط ۲۵:
۴. پرونده‌های قضایی در اندرون قوه قضائیه مفتوح و مسدود می‌شود و احکام صادره با استقلال کامل صادر می‌گردد.
۴. پرونده‌های قضایی در اندرون قوه قضائیه مفتوح و مسدود می‌شود و احکام صادره با استقلال کامل صادر می‌گردد.


۵. علاوه بر مراتب استقلال قوه قضائیه، بازرسی کل کشور (اصل ۱۷۴) ناظر بر حسن اجرای قوانین در قوه مجریه و دیوان عدالت اداری (اصل ۱۷۳) مرجع رسیدگی به تظلمات، شکایات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین، واحدها و مقررات قوه مجریه است؛ این امتیاز، قوه قضائیه را در موقعیت برجسته ای قرار می‌دهد.
۵. علاوه بر مراتب استقلال قوه قضائیه، بازرسی کل کشور (اصل ۱۷۴) ناظر بر حسن اجرای قوانین در قوه مجریه و دیوان عدالت اداری (اصل ۱۷۳) مرجع رسیدگی به تظلمات، شکایات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین، واحدها و مقررات قوه مجریه است؛ این امتیاز، قوه قضائیه را در موقعیت برجسته‌ای قرار می‌دهد.


۶. محاکمه اعضای قوه مجریه در جرایم عادی (اصل ۱۴۰) و محاکمه رئیس‌جمهور به خاطر تخلفات قانونی بنا بر بند دهم از اصل ۱۱۰ امتیاز دیگری است که استقلال قوه قضائیه را تحکیم می‌بخشد. امر قضا، به دور از هرگونه انحراف، فقط شایسته و در خور آن سازمان می‌باشد.
۶. محاکمه اعضای قوه مجریه در جرایم عادی (اصل ۱۴۰) و محاکمه رئیس‌جمهور به خاطر تخلفات قانونی بنا بر بند دهم از اصل ۱۱۰ امتیاز دیگری است که استقلال قوه قضائیه را تحکیم می‌بخشد. امر قضا، به دور از هرگونه انحراف، فقط شایسته و در خور آن سازمان می‌باشد.


=== استقلال از دیگر قوا ===
=== استقلال از دیگر قوا ===
قوه قضائیه قوه ای است مستقل از قوای دیگر و این نوع استقلال مربوط به مسئله تفکیک و استقلال قوا از یکدیگر است. در جمهوری اسلامی ایران این امر پذیرفته شده و در اصل ۵۷ قانون اساسی بر آن تصریح و تأکید شده است و همه قوای سه‌گانه کشور به‌طور یکسان از آن برخوردارند. البته این استقلال مطلق نیست، بلکه نسبی و محدود است و در این حد است که قوای دیگر حق دخالت و مزاحمت غیرقانونی در وظایف تخصصی این قوه که حق انحصاری قضا و صدور حکم را داراست ندارند و نمی‌توانند بر آن سلطه پیدا نموده و آن را تحت فرمان خود درآورده و به خدمت بگمارند همان‌طور که قوه قضائیه چنین حقی را نسبت به دو قوه دیگر ندارد، کارایی و اقتضای استقلال نسبی حاکم در میان قوای سه‌گانه در همین حد و به همین منظور است. لازم است ذکر شود استقلال نسبی قوا در جمهوری اسلامی بر اساس تعاملات، تداخلات، نظارت و نیازهای متقابل، همکاری‌ها و تعدیل و کنترل قوا به وسیله یکدیگر است نه انفکاک و استقلال مطلق و بی حد و حدود، استقلال قوه قضائیه نیز در برابر قوای دیگر در همین حد است.
قوه قضائیه قوه‌ای است مستقل از قوای دیگر و این نوع استقلال مربوط به مسئله تفکیک و استقلال قوا از یکدیگر است. در جمهوری اسلامی ایران این امر پذیرفته شده و در اصل ۵۷ قانون اساسی بر آن تصریح و تأکید شده است و همه قوای سه‌گانه کشور به‌طور یکسان از آن برخوردارند. البته این استقلال مطلق نیست، بلکه نسبی و محدود است و در این حد است که قوای دیگر حق دخالت و مزاحمت غیرقانونی در وظایف تخصصی این قوه که حق انحصاری قضا و صدور حکم را داراست ندارند. همان‌طور که قوه قضائیه چنین حقی را نسبت به دو قوه دیگر ندارد، کارایی و اقتضای استقلال نسبی حاکم در میان قوای سه‌گانه در همین حد و به همین منظور است.


== استقلال قضات ==
== استقلال قضات ==
۱۵٬۲۵۸

ویرایش