بررسی روایت عنوان بصری در مخالفت از تدبر و نهی از فتوا: تفاوت میان نسخه‌ها

در مورد فتوا دادن سه نوع حدیث داریم:

«هر کس بدون علم فتوا دهد ملائک زمین و آسمان او را لعن می‌کنند.»<ref>ری شهری، محمد، میزان الحکمه، بی جا، مرکز نشر مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ ۱۴۱۶، ماده فتوا، حدیث ۱۵۳۵۵، صفحه ۴۰۱.</ref>  

«هر کس بدون علم و هدایت الهی فتوا دهد ملائک رحمت و ملائک عذاب او را لعنت می‌کنند و وزر (گناه) کسی که به فتوایش عمل کند نیز به گردن اوست.»<ref>همان، حدیث ۱۵۳۵۷، ص۴۰۱،</ref>

 

امام باقر(ع) به ابان بن تغلب که یکی از شاگردانش بود فرمود: «در مسجد مدینه بنشین و برای مردم فتوا بده همانا من دوست دارم در میان شیعه افرادی مثل تو ببینم.»<ref>همان، حدیث ۱۵۳۷۰، ص۴۰۴.</ref>

و احادیث و روایاتی به این مضمون که اهل بیت(ع) عده‌ای را تشویق بر این کار می‌کردند.

بنابراین روایت دلالت بر این دارد که فتوا برای عالم نه تنها اشکال ندارد بلکه مورد تأکید اهل بیت(ع) و آنچه از آن نهی شده فتوای بدون علم و تحقیق و از روی هوی و هوس است. حتی در آیات ۴۴–۴۶ سوره حاقه، پیامبر(ص) را نیز نسبت به این مطلب تهدید می‌کند که اگر پیامبر حرف دیگری غیر از آنچه ما وحی کردیم به خدا نسبت می‌داد رگ قلبش را قطع می‌کردم.

اما تدبیر به معنی افتادن به دنبال کاری است. مثلاً وقتی می‌گوییم فلانی در مورد کارش تدبیر کرد به این معنی است که در پی کار خود است و آن را دنبال می‌کند و به عواقب کارش نظر دارد.<ref>قرشی، علی اکبر، قاموس قران، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم، بی تا، ج۲، ص۳۲۶.</ref> تدبیر برای زندگی و معاش یکی از صفات نیکوست که مؤمن باید دارای این خصلت باشد. در حدیثی نقل شده است که: «مؤمن به سه خصلت نیاز دارد، ۱. تفقه در دین؛ ۲. تدبیر برای زندگانی؛ ۳. صبر بر سختی‌ها.»<ref>طبرسی، علی بن حسن، مشکاه الانوار، ترجمه هوشمند و مهدی، قم، ناشر دارالثقلین، ۱۳۷۹، ص۵۸۹.</ref>

علامه طباطبائی (ره) در این مورد می‌نویسد:

|شاخه فرعی۱ =علم رجال

|شاخه فرعی۲ =

|شاخه فرعی۳ =