شرایط و اقسام نسخ: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}[[نسخ]] عبارت است از لغو حکمی دینی توسط حکم دینی‌ای دیگر.

اکثر دانشمندان و مفسران این نوع نسخ را می‌پذیرند، مانند آیه ۱۲ [[سوره مجادله]] که معروف به آیه نَجوا است و در این آیه خداوند بر مسلمانان شرط فرموده که اگر می‌خواهید با پیامبر (ص) به صورت نجوا و درِگوشی صحبت کنید باید قبل از آن صدقه بدهید، یعنی طبق این آیه شریفه هر کس که می‌خواهد با پیامبر (ص) به صورت نجوی صحبت کند، بر او واجب است که قبل از آن صدقه بدهد، در حالی که این حکم توسط آیه بعدی آن یعنی آیهٔ ۱۳ همین سوره نسخ شده است؛ زیرا در آن آیه، خداوند حکم وجوب صدقه را از عهده مسلمانان برداشته است، از این رو آیه ۱۳ این سوره ناسخ می‌شود، برای آیه ۱۲، که در اینجا فقط حکم آن برداشته شده است و الاّ تلاوت آن مانند بقیه آیات به اعتبار خود باقی است.

به بیان دیگر، در هر حرکت اصلاحی و روبه پیش، لازمهٔ تکامل، نسخ برخی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها می‌باشد؛ زیرا در یک حرکت تدریجی وجود مراحل پی درپی و تغییر شرایط، لزوم بازنگری در برنامه را ضروری می‌سازد، البته این تا موقعی است که حرکت به رشد نهایی و کمالِ مقصود نرسیده باشد، لذا هرگاه برنامه‌ها تکامل یافت مسألهٔ نسخ نیز منتفی می‌شود و از این رو نسخ در یک شریعت تا موقعی است که پیامبر حیات داشته باشد و فوت وی دیگر جایی برای نسخ در شریعت باقی نمی‌گذارد. به عنوان مثال، نسخ در یک شریعت نوبنیاد همانند نسخه‌های طبیب است که با شرائط و احوال مریض تغییر پیدا می‌کند و نسخهٔ دیروز در جای خودمفید و نسخهٔ امروز نیز در جای خود مفید است، لذا خداوند می‌فرماید: {{قرآن|مَا نَنْسَخْ مِنْ آیَه أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ|ترجمه=هر حکمی را نسخ کنیم، یا نسخ آن را به تأخیر اندازیم، بهتر از آن، یا همانند آن را می‌آوریم. آیا نمی‌دانستی که خداوند بر هر چیز توانا است؟!|سوره=بقره|آیه=۱۰۶}}  پس هر گونه نسخ که صورت می‌گیرد هر یک در جای خود درست بوده و نسبت به شرایط، رعایت اصلح شده است.