زمان جدایی شیعه و اهل‌سنت
از چه زمانی مسلمانان به شیعه و سنی تقسیم شدند؟
در جامعه اسلامی مذاهب مختلفی شکل گرفته است. انشعاب و ایجاد فرقه‌های متعدد نه از اسلام بلکه از مسلمانان ناشی شده است که راه‌های مختلفی را در پیش گرفته و هر کسی راه خود را دین اسلام تلقی نموده و آن را حق پنداشته است.
پیامبر(ص) در موقعیت‌های متعدد علی(ع) را به عنوان جانشین خود تعیین کرده بود. از همان زمان عده‌ای از اصحاب در پیروی از امام علی(ع) در میان دیگران زبان‌زد و متمایز بودند. این عده از سوی پیامبر(ص)، شیعیان علی(ع) نامیده شدند و در همان زمان به این عنوان مشهور بودند. پس از وفات پیامبر(ص) عده‌ای از صحابه بدون توجه به جانشینی امام علی(ع) در سقیفه جمع شدند و پس از جدال و کشمکش، با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند. از این زمان بود که شیعه از دیگران که بعدها نام اهل سنت را بر خود نهادند جدا شدند.
اهمیت مسئله جانشینی پیامبر(ص)
خداوند متعال دین کاملی را با رسالت خاتم الانبیاء(ص) برای بشر قرار داد.[۱] در این راستا یکی از برنامه‌های مهم رسمی و الهی پیامبر خدا(ص) بیان و تثبیت نعمت امامت و خلافت بعد از خودش بود[۲] و تلاش بسیاری را برای این امر مهم در زمان‌ها و مکان‌های متعددی نمودند. روایات و حوادث تاریخی متعددی از جمله حدیث ثقلین،[۳] حدیث منزلت،[۴] حدیث و واقعه تاریخی غدیر،[۵] حدیث قلم و دوات[۶] از جمله دلایل قطعی بر این مطلب می‌باشند.
ریشه جدا شدن اهل‌سنت از شیعیان
عده‌ای محدودی از اصحاب بر اساس آیات قرآن کریم، همه سخنان و سفارشات رسول خدا(ص) را وحی الهی دانسته[۷] و معتقد به وجوب پیروی از آن حضرت بودند،[۸] لذا از سخنان و دستورات آن حضرت در مسئله امامت پیروی نمودند و بر اصل اسلام باقی ماندند. این دسته از مسلمانان توسط خود پیامبر(ص)، شیعه علی(ع) نامیده شدند.[۹] و بعد از رحلت آن حضرت بر همین نام تا امروز باقی ماندند.
اما عده‌ای از صحابه از این اصل منحرف شده و به دستور پیامبر خدا(ص) در مسئله جانشینی و خلافت اعتنا نکردند. آنان در روز وفات پیامبر(ص) در حالی که علی(ع) با سایر بنی‌هاشم مشغول کفن و دفن پیامبر(ص) بودند، در سقیفه بنی ساعده جمع شدند و بعد از جدال و منازعه شدید، با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند.[۱۰] و به این ترتیب زمام حکومت و امور سیاسی و نظامی امت اسلامی را قبضه نمودند. پس از آن از بقیه مردم نیز به طرق مختلف برای ابوبکر بیعت گرفتند.
این دسته از مسلمین در ابتدا عنوان خاصی نداشتند بلکه به عنوان طرفداران عمر و ابوبکر معروف بودند. بنا بر گفته ابوحاتم رازی بعد از کشته شدن عثمان در زمان معاویه و بعد از آن به «عثمانیه» نامیده شدند و شیعیان علی(ع) در این زمان به نام «علویه» معروف بودند تا اینکه در زمان عباسیان دیگر از کلمات علویه و عثمانیه استفاده نشد و پیروان امام علی(ع) و اهل بیت(ع) به نام اولیه خود یعنی شیعه شناخته شدند و دیگران خود را «اهل سنت» نامیدند.[۱۱]
مطالعه بیشتر
- روابط امام علی(ع) و خلفاء، رجبی، موسوی کاشمری و رهدار.
- المراجعات، شیخ شرف الدین عاملی.
- چکیده اندیشه‌ها، دکتر محمد تیجانی.
منابع
- ↑ مائده/۳.
- ↑ مائده/۶۷.
- ↑ نیشابوری، حاکم محمد بن محمد، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالمعرفه، بی تا، ج۳، ص۱۱۰.
- ↑ نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج۷، ص۱۲۰.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، تهران، اسماعیلیان، بی تا، ج۵، ص۲۰۵.
- ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دارصعب، بی تا، ج۳، ص۹۱.
- ↑ نجم/۳ و ۴.
- ↑ نساء/۹۵ و حشر/۷.
- ↑ طوسی، مصباح المتهجد، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، اول، ۱۴۱۱ ق، ص۱۶؛ و متقی هندی، علی، کنز العمال، بیروت، مؤسسه الرساله، ج۱۳، ص۱۵۶، حدیث ۳۶۴۸۳.
- ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دارصعب، بی تا، ج۲، ص۲۹۱.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، فرق و مذاهب کلامی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ص۱۶۸.